Elektrische mobiliteit is een van de speerpunten in de strijd tegen CO2-uitstoot en richting klimaatneutraliteit in 2050. De Europese Commissie hoopt dit als eerste continent te kunnen realiseren en gaf in zijn Fit for 55-suggestie een uiterst ruwe schets hoe dat eruit moet zien. Hoogleraar Wilfried van Sark pleit ervoor om de laadinfrastructuur gelijk slim aan te pakken. “Snellaadstations vragen veel energie, bouw die daarom naast zonneparken.”

In deze serie schetst Solar365 de opgave richting Europese elektrische mobiliteit. In deel 1 staan de getallen en het beleid centraal, hoe ziet die opgave eruit? In deel 2 het toekomstperspectief voor de gebouwde omgeving als laadinfrastructuur en in deel 3 de groei van elektrische auto’s en snellaadstations.

De Europese Vereniging van Autofabrikanten (ACEA) en Transport & Environment (T&E) riepen de Europese Commissie onlangs in een gezamenlijke brief op om de Europese gebouwde omgeving klaar te maken voor elektrische mobiliteit. Hiervoor zou volgens hun een verdere herziening van de Energy Performance of Buildings Directive nodig zijn.

Vrijwel alle gebouwen in de gebouwde omgeving zijn potentiële onderdelen van de laadinfrastructuur, met name omdat ze een deel van de benodigde energie kunnen leveren. Volgens onderzoek van TKI Urban Energy en RVO is ongeveer 85 procent van de grote fabrieks- en bedrijfshallengeschikt te maken voor zonnepanelen met minimale aanpassingen.

Nederlandse overheden stimuleren bedrijven daarom om hun panden vol te leggen met zonnepanelen. Het aanstaande kabinet spreekt in het regeerakkoord ook weer uit zon-op-dak te willen blijven stimuleren.

Dat is ook noodzakelijk omdat uit de Klimaat- en Energieverkenning 2021 van het Planbureau voor de Leefomgeving bleek dat mobiliteit de doelstellingen van het Klimaatakkoord niet lijkt te gaan halen. Mobiliteit moet 10 miljoen ton CO2 besparen, maar komt met het huidige beleid niet verder dan 6 miljoen ton.

Het is belangrijk om de samenhang tussen gebouwde omgeving, elektrische auto (EV) en laadpunt binnen elektrische mobiliteit te benadrukken. Een EV haalt zijn elektriciteit uit een laadpunt, een laadpunt haalt zijn elektriciteit uit duurzame energiebronnen en deze duurzame energiebronnen komen in grote mate in de gebouwde omgeving te staan.

‘Doelen Europese elektrische mobiliteit kunnen veel ambitieuzer’
Voor elektrische mobiliteit heeft de Europese Commissie de verwachting uitgesproken dat er in 2030 minimaal 30 miljoen EV’s zullen rijden.

Op dit moment telt de EV-markt in Nederland nog maar zo’n 175.000 exemplaren. Dit moet de komende jaren doorgroeien tot 2,1 miljoen EV’s in 2030, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord. Hiermee zou Nederland een redelijk aandeel hebben in de ambitie van 30 miljoen stuks in 2030 van de Europese Commissie.

Toch vindt Van Sark, hoogleraar Integratie van zonne-energie aan het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling van de Universiteit Utrecht, dat helemaal niet zó ambitieus.

Met een jaarlijkse groei van 32 procent kom je in Nederland uit op 2,1 miljoen in 2030 EV’s, terwijl in de afgelopen jaren de jaarlijkse groei aan EV’s ruim 70 procent was in Nederland. “Met 27 Europese lidstaten kom je hiermee uit op 1 miljoen per land, dat is een veel te laag getal. Nederland kan al makkelijk aan de 3 miljoen komen in 2030 en dan heb je ook nog eens Noorwegen en Duitsland die ambitieus zijn.”

Zo maakte de nieuwe Duitse regering bekend dat het ernaar zal streven dat er in 2030 al 15 miljoen volledig elektrische auto’s zullen rondrijden. Ook in Nederland werd er onlangs een initiatief gepresenteerd om het aantal EV’s snel te doen laten stijgen.

Op initiatief van Olof van der Gaag, directeur van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, werd de road to zero-coalitie opgericht, bestaand uit grotere werkgevers, elektrische rijders, milieuorganisaties, gemeenten en bedrijven uit de leasebranche, laadinfrastructuur en nulemissie-voertuigfabrikanten.

De coalitie pleit ervoor dat vanaf 2025 alle nieuwe zakelijke personenauto’s nulemissie zijn en dat alle nieuwverkochte personenauto’s uiterlijk in 2030 nulemissie zijn. Ook pleitten de partijen er bij de formerende partijen voor dat dit zou worden opgenomen in het regeerakkoord.

Volgens de coalitie kan dit ertoe leiden dat over vier jaar bijna 60 procent van de nieuw verkochte personenauto’s uitstootvrij is. Desondanks werd dit niet als concrete maatregel opgetekend in het coalitieakkoord.

Van Sark denkt dat dit door de stijgende populariteit van de EV haalbaar moet zijn, zeker wanneer er “meer betaalbare modellen” op de markt komen. “Veel mensen die voor het eerst in een EV rijden zijn gelijk om. Het zijn prettig rijdende auto’s, maar vaak wat aan de dure kant. Als er meer middenklassers beschikbaar worden dan wordt het zeker gemeengoed. Vraag is wel of een elektrische deelauto niet een betere optie is, zeker in het dichtbebouwde Nederland.”

Bouw vraag en aanbod bij elkaar
Daarbij komt wel dat Nederland een klein, vol land is waarin ruimtelijke ordening altijd een lastig thema is. Het is volgens Van Sark daarom verstandig om nu al goed over de laadinfrastructuur na te denken. “Die moet op orde én logisch zijn.”

Nu is die nog niet overal even ver ontwikkeld. “Maar Tesla heeft zijn snellaadstations door heel Europa langs de snelwegen uitgerold en stelt daarbij zijn laadpunten ook open voor andere merken. En ook Fastned heeft al verschillende laadstations langs Europese snelwegen. Dit zijn nog geen grote aantallen, maar je kunt je afvragen of dat eigenlijk wel nodig is voor elektrische mobiliteit.”

Zoals Van Sark het voor zich ziet komen er wel een aantal laadpunten rondom snelwegen, maar niet heel veel meer dan elke 60 kilometer een snellaadpaal. “Meer is niet nodig omdat er in de gebouwde omgeving dus al een laadinfrastructuur is of zal zijn.” Langs de snelweg is meer bedoeld om mensen met een gerust hart over lange afstanden te laten reizen.

Hier zit de grootste uitdaging. “Je hebt voldoende hernieuwbare energie en een stevig lokaal netwerk nodig dat dit ook aankan.” Veel auto’s tegelijk die snel willen laden, geven enorme pieken in de energievraag. Dat zal slim gemanaged moeten worden.

“Grofweg heb je voor Nederland zo’n 800 gigawattuur nodig voor 8 miljoen EV’s. Opwek wordt denk ik niet het probleem, meer het transporteren van dusdanige hoeveelheden energie”, stelt Van Sark. “Voor snellaadstations zal je een aantal offshore windparken nodig hebben of je bouwt ze in de buurt van zonneparken met batterijsystemen. Dat zou ook het stroomtransportprobleem oplossen.”