De markt voor energieopslag is in opkomst. Het toenemende aandeel opwek uit hernieuwbare bronnen in de energiemix en het wisselende karakter van zonne- en windenergie zorgen voor een toenemende vraag naar flexibiliteit in ons energiesysteem. Opslag biedt een uitgelezen kans om zowel in de vraag- als de aanbodkant van deze flexibiliteit te voorzien.

In de praktijk houdt het huidige systeem en de bijbehorende wet en regelgeving beperkt rekening met het duale karakter van opslagprojecten. Als resultaat worden projecten in tegenstelling tot opwek aangeslagen voor transportcapaciteit, een piekbelastingcomponent en tot dit jaar belast voor zowel laden als ontladen.

Wettelijk kader
Energieopslag wordt nog te vaak gezien als uitsluitend ‘verbruiker’ en niet gezien als ‘opwekker’. Deze definitiekwestie verhindert de businesscase voor energieopslag. Zo worden projecten tijdens het laden aangemerkt als verbruiker en wordt er voor de opgeslagen stroom het volledige transporttarief in rekening gebracht.

Naast het feit dat er überhaupt een volledig transporttarief moet worden betaald, hebben opslagbedrijven last van de piekbelastingscomponent van het transportafhankelijke verbruikerstransporttarief. De netbeheerder ziet het liefst een gelijkmatige belasting van het net, dus kortstondige hoge pieken in transportvermogen krijgen een extra hoog tarief.

Maar de diensten die elektriciteitsopslag levert, gaan juist gepaard met kortstondige hoge vermogens om het elektriciteitsnet te ontlasten. De piekbelastingscomponent is daardoor een grote kostenpost die kan oplopen tot wel 60 procent van de operationele uitgaven voor opslagbedrijven.

Ook voor kleinere installaties kan dit in de miljoenen euro’s lopen. Conversie en opslag zijn onmisbaar bij de combinatie van duurzame energie en een stabiel elektriciteitsnet en dit moet niet bemoeilijkt maar gestimuleerd worden.

Zekerheid voor de businesscase
Ook bij de stimulering van opslagprojecten werkt een definitiebepaling niet mee. Europese regels maken tot op heden moeilijk voor nationale overheden om energieopslag te subsidiëren, omdat ze indirect in plaats van direct CO2 uitstoot reduceren.

De afgelopen drie jaar werd er evengoed voor 40 miljoen euro stimulering uitgetrokken voor energieopslag (Figuur 27). En inmiddels groeien de mogelijkheden. Zo zijn eerdere regelingen via HER en MOOI inmiddels aangevuld met DEI+, waarin flexibiliteit wordt gesubsidieerd.

Daarnaast kan toekomstig het Groeifonds en investeringen via InvestNL nieuwe energieopslagprojecten financieren (tabel 3). Energy Storage NL pleit in Den Haag voor subsidie voor energieopslag. Recent hebben ze daarom het initiatief Samen sneller het net op ondertekent, waarin Energy Storage NL samen met andere partijen pleiten voor een jaarlijkse subsidie van 200 miljoen euro om onder andere via energieopslag het net te ontlasten.

Ruimte voor perspectief
Ook op andere vlakken worden bestaande barrières geleidelijk geslecht. Zo is de dubbele heffing van energiebelasting sinds begin 2022 afgeschaft. En wanneer de eerder geagendeerde afbouw van de salderingsregeling bij zonnepanelen doorgang vindt en teruglevering aan het net in waarde afneemt, dan wordt het interessanter voor paneeleigenaren om de eigen opgewekte stroom op te slaan. Netbeheerders hebben hier belang bij, omdat dit de netbelasting vermindert en overbelasting voorkomt.

De aanschafkosten voor consumenten van thuisbatterijen of buurtbatterijen zijn op dit moment nog erg hoog. Toch worden er vaker initiatieven ontwikkeld op buurtniveau, waarbij lokaal opgewekte energie met behulp van een buurtbatterij lokaal wordt verbruikt. Potentieel zou de ISDE-regeling, een subsidie-instrument voor woningeigenaren, deze aanschafkosten deels kunnen vergoeden, zoals ook nu het geval is voor warmtepompen en zonneboilers.

Ook het recent gepresenteerde coalitieakkoord biedt nieuwe financieringsmogelijkheden voor energieopslag. Zo komt er een klimaat- en transitiefonds van 35 miljard euro voor de komende tien jaar, om onder andere de benodigde energie-infrastructuur (elektriciteit, warmte, waterstof en CO2) aan te leggen maar ook om nieuwe technologieën in de eerste opschaling te ondersteunen. Zo lopen er over de gehele breedte van de sector initiatieven die markt ontwikkeling de komende jaren kunnen ondersteunen.

Dit artikel is afkomstig uit het Smart Storage Trendrapport. Het volledige Trendrapport is hier gratis te downloaden.