Hoe vergroot je het draagvlak voor zon op land? Uit onderzoek van DirectResearch blijkt dat bijna driekwart van de Nederlanders liever ziet dat de ruimte in Nederland behouden blijft voor land- en tuinbouw, dan voor solarprojecten. Meer dan de helft van de ondervraagden wil weilanden en akkers zelfs helemaal niet gebruiken voor zonneparken. Maar zonder deze parken behalen we onze klimaatdoelen niet. Wat kunnen we doen tegen deze weerstand? De experts leggen uit hoe zij het tij zouden keren.

Hoogleraar zonne-energie Wim Sinke: “De meeste zonne-energie in buitengebieden bestaat nu uit een akker of weiland met panelen erop. Daar is nog geen rekening gehouden met de esthetiek, het ecosysteem en andere functionaliteit. Mensen hebben daardoor een karikatuur van zonne-energie in hun hoofd en gaan ervan uit dat landbouw altijd domweg wordt vervangen door grote zonnevelden. Maar op die manier mis je grote kansen en verspeel je draagvlak. Dus we moeten hard werken aan sprekende voorbeelden van projecten die integreren en combineren. Denk bijvoorbeeld aan de Kwekerij in Hengelo, Gelderland.”

Gevolgen op biodiversiteit aantonen

In Hengelo is in samenspraak met de buren een zonnepark gecreëerd waarin de natuur kan floreren , kinderen kunnen spelen en de omwonenden hun hond kunnen uitlaten. Ook de geplande testparken in het SolarEcoPlus-project zijn een voorbeeld. Daar zal voor het eerst onderzoek gedaan worden naar de ecologische effecten van zeer verschillende zonneparkontwerpen. De tweezijdig werkende panelen worden geplaatst in de richting zuid, oost-west, verticaal, en zonvolgend (draaiend om één as). Tijdens dit onderzoek worden zowel de gevolgen op de biodiversiteit (flora, vogels, insecten) boven de grond als onder de grond gemeten. “Nu gaan we noodgedwongen op ons onderbuikgevoel af. Maar dan kunnen we met kwantitatieve gegevens aantonen wat de gevolgen daadwerkelijk zijn. Dat kan ook bijdragen aan het draagvlak.”

"Er zit nog een heel spectrum tussen dak en standaard zonneakker in."

”Voor Sinke is een ding in ieder geval duidelijk. Er moet bij het ontwikkelen van een solarproject niet alleen gekeken worden naar de goedkoopste manier, maar ook naar andere toegevoegde waarden  waardoor systemen beter integreren en op meer sympathie kunnen rekenen. ”Als je die integratie op goede manier doet krijg je er misschien minder grote projecten voor terug, maar wel heel veel nieuwe mogelijkheden die de rol van de grote systemen kunnen overnemen. Want er zit nog een heel spectrum tussen dak en standaard zonneakker in.”

Burgers inspraak geven

Ook Kay Cesar, Voorzitter van het Nationaal Consortium "Zon in Landschap", verwacht dat kleinere parken een stuk toegankelijker zijn. Maar het zal vanzelf ook steeds meer wennen. “Mijn dochter van zes tekent een landschap met een windturbine. Dat is voor haar al normaal.”

Hij denkt bovendien dat je met inspraak het draagvlak enorm kunt vergroten. “De vraag is alleen wanneer je  omwonenden daar de gelegenheid toe geeft. Ik denk zelf dat je dit het beste ergens midden in het traject kunt doen. Want in het begin is er nog te weinig om iets van te vinden en aan het einde kun je niet veel meer veranderen. Dan gaat het bijvoorbeeld alleen nog om het ‘schaamgroen’ er omheen dat de velden aan het zicht onttrekt.”

Het totaalplaatje

Cesar is er zelfs voorstander van om burgers te betrekken bij het ontwerp van een veel groter gedeelte van de omgeving. “Dan wordt echt naar het totaalplaatje gekeken. Maar dat vergt wel een andere insteek van gemeentes en eigenaren van de gronden. Bovendien is het heel lastig om eerlijk te zijn. Want als je op de ene plek een beetje weghaalt, moet er op de andere plek weer wat bij. Terwijl iedereen in zijn buurt graag wat minder wil. Dat is een belangrijk vraagstuk.”

Toch verwacht hij dat inspraak op een gegeven moment ophoudt. “We moeten nog zo’n 25 keer meer zonnepanelen neerzetten om aan de klimaateisen te voldoen. Dat zal ook echt wel ergens pijn gaan doen.”