Zondag is het zover, dan begint ook voor Nederland het EK voetbal, met een thuiswedstrijd tegen Oekraïne. Plaats van handeling: de Johan Cruijff ArenA. Een van de duurzaamste stadions ter wereld. Hoe komt het stadion aan deze status?

De Johan Cruijff ArenA is thuishaven van Ajax, speelstadion voor het Nederlands elftal en een van de twaalf stadions die UEFA EURO 2020 hosten, dat vanwege de coronapandemie in 2021 afgewerkt wordt. Na de wedstrijd tegen Oekraïne zal Nederland nog aantreden tegen Oostenrijk en Noord-Macedonië in de ArenA en ook een van de achtste finales zal in Amsterdam gespeeld worden.

Binnen de stadionwereld heeft de ArenA een bijzondere pioniersstatus doordat het onder andere het eerste stadion in Europa is met een schuifdak, het veld vorstvrij houdt met restwarmte en een enorme batterij heeft voor de stroomregulering. Tot 25 april 2018 heette het stadion nog de Amsterdam ArenA, maar op die dag werd het ter ere van Johan Cruijff, Nederlands beste voetballer en oud-speler van onder andere Ajax.

Zonnepanelen
Voor de stroomvoorziening maakt de ArenA sinds 2014 gebruik van 4.200 zonnepanelen die op het dak van het stadion geplaatst zijn en ongeveer 930.000 kWh opleveren, daarnaast levert een windturbine in Oudendijk nog extra stroom.

De zonnestroominstallatie heeft een vermogen van 1.131 kWp en is gefinancierd met een lening van een kleine 1,5 miljoen euro vanuit het Amsterdams Klimaat en Energiefonds (AKEF). Ook de financieringsstructuur is een bijzondere, want de rente en aflossingen zijn afhankelijk van de werkelijke stroomopbrengst.

ArenAbatterij
Om in de kopgroep van duurzame stadions te blijven heeft het stadion de Amsterdam Innovation Arena opgericht, een samenwerkingsverband voor ideeën en technologieën op meerdere thema’s, waaronder duurzaamheid. Dit programma heeft geresulteerd in een nieuwe energieopslagsysteem (de ArenAbatterij), Amsterdam Energy ArenA – dat het energiesysteem beheert – en een slimme grasmat met dashboard.

De ArenAbatterij is een innovatieve batterij met een opslagsysteem van 3 MW ter waarde van ruim 2 miljoen euro, die eveneens gefinancierd is door het AKEF. Het systeem bestaat uit tweedehands batterijen en batterijen van elektrische voertuigen, opgebouwd met ‘second-lifebatterijen’ van 148 Nissan LEAF-batterijen.

De batterij doet dienst als back-up tijdens bijzondere events, vermindert het gebruik van dieselgeneratoren en genereert inkomsten uit verkoop van de capaciteit. Het energiedistributie systeem van Eaton zorgt ervoor dat de pieken in de opwek in het Nederlandse energienet terechtkomen en de dalen kunnen worden opgevangen met de batterij.

Stabiel netwerk
Het opslagsysteem heeft voldoende capaciteit om enkele duizenden huishoudens van stroom te voorzien en leverde de ArenA zelfs een prestigieuze milieuprijs op: de Green Apple Award voor Environmental Best Practice.

“Dankzij dit energieopslagsysteem zal het stadion zijn eigen duurzame energie slimmer kunnen gebruiken en kan het de beschikbare opslagcapaciteit van de batterijen commercieel inzetten,” zegt Henk van Raan, Director of Innovation bij de Johan Cruijff ArenA. “De ArenA is verzekerd van een aanzienlijke hoeveelheid stroom, zelfs tijdens een stroomstoring.”

Op het moment dat het stadion niet wordt gebruikt, maakt TenneT gebruik van de batterij. “De mega-batterij van de Johan Cruijff ArenA kan TenneT direct vermogen leveren, als er sprake is van onbalans op het netwerk”, zo legt Van Raan uit aan Cobouw. “Daardoor zal het stadion bijdragen aan een stabiel Nederlands energienet.”

Inmiddels kunnen bezoekers van de Arena ook gebruik maken van de stroom, via het vehicle-to-grid systeem. Iedere voetbalfan – of concertbezoeker – kan gebruik maken van een van de vijftien bidirectionele laadpalen van The Mobility House die geïnstalleerd zijn op het parkeerterrein. In de toekomst moet de ArenA ruimte gaan bieden voor het bidirectioneel laden van 2.000 auto’s.

Slimme grasmat
Het grasveld wordt constant gemonitord door een slim systeem van vijftien speciale sensoren onder de grasmat, één weerstation op het veld en vier op het dak, lichtsensoren en metingen door het grasteam. Zij houden de gezondheid en de kwaliteit van het gras in de gaten en op een dashboard kan het grasteam precies zien wanneer het veld voeding, licht of water nodig heeft.

Met het monitoringsysteem en de historische data kan het grasteam de kwaliteit van het gras een week vooruit voorspellen. Zo kan de kwaliteit van het veld geoptimaliseerd worden en de verspilling van grondstoffen geminimaliseerd.

Kortom, als het Nederlands elftal zondag aantreedt tegen Oekraïne zal het in ieder geval niet aan het grasveld of de (groene) energie in het stadion liggen.