Wateroppervlaktes met lagere ecologische waarden zoals baggerdepots, zandwinplassen en bassins bij zuiveringsinstallaties zijn ideaal voor drijvende solar. Maar je kunt ook denken aan nieuw gecreëerde eilanden (zoals bijvoorbeeld in het IJsselmeer) met diverse bestemmingen, waaronder zonne-energie. Op de langere termijn zullen ook zonneparken op zee technisch en economisch haalbaar worden, bijvoorbeeld in combinatie met offshore windparken. Arnoud van Druten, mede-oprichter van Floating Energy, onderdeel van Sunprojects vertelt hoe ver Nederland is en waarom hij vindt dat de overheid moet blijven investeren.

“Er is een aanzienlijke uitbreiding van het aantal projecten in Nederland, maar de markt staat nog wel in de beginfase”, vertelt Van Druten. “Twee projecten voor ons zijn de Slufter op de Maasvlakte en het Oostvoornse meer. Een derde project met een nieuw ontworpen systeem wordt nog deze maand afgerond in Middenmeer, Noord-Holland. Hier wordt samengewerkt met andere partijen zoals Solaris Float. Kennisdelen en innovatie is in deze projecten erg belangrijk. In het Oostvoornse Meer is TNO momenteel bezig met de dataverzameling. Alle drijvende systemen, waaronder het zonvolgende Protev Systeem, worden gemonitord en geanalyseerd. Zo wordt er onderzoek gedaan naar zowel de elektrische prestatie, de betrouwbaarheid en het effect op de waterkwaliteit. Er wordt veel ervaring opgedaan waardoor er een constante ontwikkeling van systemen ontstaat en dat is zeer belangrijk.”

Elke locatie is uniek, elk systeem is anders

“Toch is er nog geen systeem volledig uitgekristalliseerd”, aldus Van Druten. “Dit komt omdat elke locatie uniek is en dus een unieke opstelling vraagt. Het maakt nogal verschil of je de drijvende panelen in een gebied met een hoge ecologische waarde of in een baggerdepot legt. In Nederland zijn wij zuinig op onze natuur en daarom zullen wij in een natuurgebied altijd kiezen voor een systeem dat zo min mogelijk wateroppervlakte afdekt en waarbij door de opstelling van de panelen zoveel mogelijk licht het water bereikt. We weten dat plaatsing aan de rand van een meer een negatiever effect heeft dan plaatsing in het midden waar het dieper is. Onderzoek naar het effect op het waterleven is nog in volle gang.”

Er wordt ook veel geëxperimenteerd met zonvolgende systemen. Het systeem laten meedraaien in de richting van de zon levert een hoger rendement op maar het is ook duurder en de verankering is uitdagender dan bij gewone systemen. Dat betekent dat het rendement ruim hoger moet zijn dan bij een normaal oost/west-systeem om de meerkosten eruit te halen. Omdat het licht door de regelmatig aanwezige bewolking in Nederland vaak diffuus is, is op veel locaties een oost/west-systeem een meer dan goed alternatief.

Voordelen en uitdagingen

Er zijn diverse voordelen van zon op water. Nederland is, met al zijn water, zeer geschikt voor deze projecten, zeker ook door de schaarste aan beschikbaar land en de maatschappelijke weerstand tegen zonneweides. Ook kunnen projecten gemiddeld grootschaliger uitgevoerd worden dan zon op dak en dat brengt een kostenvoordeel met zich mee. Door aspecten als natuurlijke koeling zal zon op water een hogere stroomopbrengst opleveren. In de toekomst zullen projecten relatief vaak uitgevoerd worden op locaties waar ook windenergie wordt opgewekt. Hiermee kan een effectiviteitsvoordeel behaald worden voor wat betreft de investering in de benodigde elektrische infrastructuur.

Uitdagingen zijn er ook: Zijn de drijvende zonnepanelen wel golf- en windbestendig? Kan het systeem zo ontworpen worden dat een snelle opbouw van het drijvende zonnepark op locatie mogelijk is? Hoe is de levensduur en betrouwbaarheid onder vochtige en corrosieve omstandigheden? Hoe kunnen de onderhoudswerkzaamheden geminimaliseerd worden door optimaal ontwerp? Allemaal zaken die nog in onderzoek zijn.

De toekomst van floating solar in Nederland

Er zijn bedrijven, zoals Ocean Sun uit Noorwegen, die al veel verder gevorderd zijn bij de ontwikkeling van floating solar. Ze hebben vaak ervaring in de olie-industrie opgedaan en ze kunnen  goed testen op extreem weer in de onstuimige fjorden. Als meer bedrijven internationaal kennis zouden delen zouden drijvende watersystemen een enorme ontwikkelingsversnelling kunnen doormaken. Tot nu toe wordt dit alleen bij gezamenlijke projecten gedaan.

Bij de vraag hoe floating solar zich in Nederland gaat ontwikkelen is Van Druten duidelijk: “De optimalisatie van de systemen wordt dusdanig dat we gaan concurreren met zon op land. De volgende stap wordt het aanleggen van grote projecten op zee. Maar dan moet er wel geld zijn om dit van de grond te krijgen. Zonder subsidies gaat het nooit lukken. De overheid moet blijven investeren in de ontwikkeling van zon op watersystemen zodat bedrijven kunnen blijven investeren, ontwikkelen en bestaan. Nederland heeft internationaal een naam hoog te houden als waterland en dus nu ook in combinatie met duurzame opwekking.”