Op de Solar Business Day, woensdag 15 september in Bimhuis Amsterdam, zal Daan Jansen, onderzoeker bij Dutch New Energy Research (DNE Research), de businesscase van de salderingsregeling in relatie tot de ontwikkeling van (thuis)batterijen uiteen zetten. Jansen trekt de vergelijking met de Vlaamse markt en pleit voor een gecontroleerde afbouw.

Een kleine 2,5 jaar geleden maakte toenmalig minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes bekend dat op 26 april 2019 de salderingsregeling voor zonnepanelen tot 1 januari 2023 ongewijzigd voortgezet zou worden. Daarna zou de regeling geleidelijk worden afgebouwd met 9 procentpunt per jaar.

De Tweede Kamer besloot dit wetsvoorstel echter controversieel te verklaren, waardoor het besluit aan het toekomstige kabinet werd gelaten. De formatie duurt inmiddels dusdanig lang dat de markt nu al bijna 2,5 jaar wacht op een besluit over de regeling.

“Dat is niet goed voor de uitrol van zonnepanelen en daarmee ook niet goed voor de energietransitie, die zijn gebaat bij duidelijkheid voor de lange termijn”, zo zei Steven Heshusius, hoofdonderzoeker bij DNE Research onlangs tegen Solar365.

Gecontroleerde afbouw cruciaal
De thuisbatterij is een belangrijk onderdeel van de volgende fase van de uitrol van grootschalige zonne-energie. Mede dankzij de snelle groei van PV begint het Nederlandse net uit zijn voegen te barsten en leidt dat op steeds meer plekken en momenten tot netcongestie. Een thuisbatterij kan de pieken opvangen en die opgeslagen energie kan aanvullen op het moment dat de vraag de opwek overstijgt.

Maar als het belang van de businesscase van thuisbatterijen voor de energietransitie zo overduidelijk is, waarom wordt die dan niet meer gestimuleerd? “Het blijft een afweging tussen meer opslag of opwekvermogen stimuleren. Netbeheerders laten nu al horen dat er problemen zijn op piekmomenten. Als er niet gekozen wordt voor residentiele opslag, gaat de overheid dan extra subsidiëren in grootschalige opslag, nog meer netverzwaring of allebei”, zo vraagt Jansen zich af.

“Uiteindelijk is het voor een groot gedeelte een politieke afweging, omdat er – ongeacht de keuzes van het volgende kabinet – groepen benadeeld zullen worden. De Nederlandse PV-markt doet het goed, maar het afbouwen van de salderingsregeling kan grote effecten hebben op de markt en het pad naar het behalen de doelstellingen uit het klimaatakkoord.”

Jansen refereert hier aan geluiden die ook dikwijls uit de markt komen. De salderingsregeling heeft de uitrol van zonnepanelen een enorme boost gegeven. Het is dus een van de weinige beproefde en geslaagde methodes om burgers mee te krijgen in de energietransitie. “Het is van belang dat de afbouw gecontroleerd gedaan wordt zodat de business case voor de burger niet instort. Als daar niet goed mee wordt omgegaan kan dat de transitie vertragen.”

Dat dit geen zinloze bangmakerij is, blijkt uit de Vlaamse casus. “In 2020 werd daar 693 megawatt aan zonnepanelen geïnstalleerd. Na afschaffing van de salderingsregeling stortte de markt in en werd er in het eerste halfjaar van 2021 nog maar 83 megawatt geïnstalleerd.”

Daarentegen vertellen veel partijen DNE Research dat de vraag naar batterijen juist erg sterk is gegroeid. “In Duitsland is er ook geen salderingsregeling en toch is de vraag voor PV en batterijen hoog. Beiden landen stimuleren thuisbatterijen”, memoreert Jansen. “De snelheid van het afbouwen, eventueel in combinatie met andere mechanismen – zoals een subsidie, werkt dus wel degelijk voor de businesscase van thuisbatterijen.”

Geef duidelijkheid aan de markt
Uit onderzoek van DNE Research blijkt dat de voorgestelde afbouw van de salderingsregeling de businesscase van de thuisbatterij in Nederland maar beperkt zou stimuleren. “Hoewel de prijzen van thuisbatterijen sneller dalen dan die van PV”, ziet Jansen. “Laat ons model zien dat met dit afbouwplan, installaties met batterijen pas vanaf 2027 de meest aantrekkelijke optie worden. Op dat moment zou men nog 55 procent kunnen salderen.”

Juist nu er steeds meer grootschalige opwek op daken bijkomt, neemt het belang van prikkels voor thuisbatterijen toe. “De salderingsregeling maakt zowel PV-systemen met als zonder batterijen rendabeler. Het is echter zo dat een systeem zonder batterij daar veel meer profijt van heeft, omdat de salderingsregeling de economische prikkel voor eigen consumptie weg haalt”, aldus Jansen.

“Ons model laat zien dat in 2029 de terugverdientijd van een PV-systeem met batterijopslag net onder acht jaar ligt. Dat is zonder salderen of andere subsidies. Op dat moment zal alleen PV minder rendabel zijn.” Het onderzoeksbureau meldt dat zonder de salderingsregeling een PV-systeem plus een thuisbatterij – in veel gevallen – nu al een rendabeler optie is dan alleen een PV-systeem.

“Met 100 procent salderen is er geen businesscase voor thuisbatterijen. Met salderen gaat men in de jaarrekening in feite uit van volledig eigen gebruik, ook al is die waarde meestal maar rond de 30 procent. Dus is er geen prikkel om je eigen verbruik te verhogen naar bijvoorbeeld 60 procent door middel van opslag.

“Om de vaart in de energietransitie te houden is er duidelijkheid nodig. Duidelijkheid hoe een gecontroleerde afbouw eruit moet gaan zien, wat het tijdspad wordt van die afbouw en hoe de overheid het gebruik van de thuisbatterij wil stimuleren”, zo besluit Jansen.