Onlangs vertelde Patrick van der Meulen, directeur en medeoprichter van enie.nl, hoe je ook zonder subsidie een rendabele businesscase kunt creëren voor zonne-energieprojecten. Daarnaast pleit hij ervoor om nu eindelijk de salderingsregeling af te schaffen of versneld af te bouwen. “Nu blijft de onduidelijkheid, dat is echt de grootste showstopper voor verandering.”

Het pleidooi van Van der Meulen komt op een goed moment. Vorige maand (deel verschijnt in januari) kondigde Dilan Yeşilgöz, toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, in een Kamerbrief aan dat de SDE++ voor 2021 zwaar overvraagd is en een groot deel van de zonne-energieprojecten ernaast zal grijpen.

Lees ook: SDE++ vrijwel volledig naar kortetermijnoplossingen

Daar komt het nieuwe kabinet met Rob Jetten als minister voor Klimaat en Energie nu bij. Hij kan gelijk aan de slag met de vraag wat er nu met de salderingsregeling en de SDE++ moet gebeuren. Als het aan Van der Meulen ligt, worden subsidies en fiscale voordelen op zonne-energie maar ook fossiele energie zo snel mogelijk afgeschaft of versneld afgebouwd. Zo noemde hij het “complete onzin” dat er nog SDE zou moeten gaan naar zonne-energie-installaties.

“In de eerste fase wanneer een product of techniek op de markt komt geloof ik absoluut dat subsidie een stimulerende werking heeft. Ongeacht of dat nou een eenmalige financiële ondersteuning, een belasting of iets dergelijks is. Zoiets jaagt de ontwikkeling van een product zeker aan”, stelt Van der Meulen.

Deze noodzaak verdwijnt echter wanneer het volgens hem om een bewezen technologie gaat. “En dat is het geval met zonne-energie. Dat kun je op duizend-en-één manieren uitrekenen, maar voor de businesscase is het niet meer nodig.”

En dat zou je wat hem betreft heel sec moeten bekijken. Wat kost een kilowatt ongesubsidieerde groene zonne-energie en wat kost die kilowatt als het fossiel wordt geproduceerd?

“Na dat kantelpunt kan het zonder subsidie en dan zie je dat zonne-energie goedkoper is dan fossiele energie. Op dit moment gaat er voor elke euro subsidie die naar duurzame energie gaat er 36 euro naar fossiele energie. Als je met beide stopt, dan heb je een gelijk speelveld waarin ongesubsidieerde zonne-energie de absolute winnaar zal worden.”

Ook de salderingsregeling kan voor marktstilstand zorgen
Voor Van der Meulen gaat dit zelfs nog een stap verder. Hij is er van overtuigd dat de mate waarin veel businesscases voor zonne-energie-installaties in Nederland afhankelijk zijn van subsidie, een risicovolle situatie geeft.

“Kijk naar België, daar zakte de hele markt in toen de terugdraaiende teller werd afgeschaft – hun variant op de salderingsregeling. Zo’n ineenstorting moet je echt voorkomen.”

De markt herstelt zich nu, mede dankzij Vlaamse ondernemers die energieopslag in hun businesscase hebben opgenomen. “De terugverdientijd is in sommige gevallen misschien iets langer, maar je zonne-energiesysteem zit ook beter in elkaar en het elektriciteitsnet wordt minder belast.”

Lees ook: Vlaamse ondernemers komen zelf met alternatief voor de terugdraaiende teller

“De huidige situatie stimuleert innovatie niet. We krijgen steeds meer te maken met technische beperkingen – zoals netcongestie, wat ook tot marktstilstand kan leiden.”

Van der Meulen pleit daarom voor een snelle aanpassingen van beide kanten. Hij denkt dat de salderingsregeling kan worden afgebouwd, omdat zonne-energie-installaties zich hebben bewezen en nu juist behoefte hebben aan prikkels om te innoveren.

En aan de andere kant moeten marktpartijen in de zonne-energiesector hun businesscase veranderen. Die moet rendabel zijn zonder subsidie, bijvoorbeeld door het integreren van energieopslag. “Dat is geen populaire boodschap, maar wel een noodzakelijke.”

‘Zonne-energie-installaties moeten toekomstbestendig worden’
Om zonne-energie binnen tien jaar de belangrijkste energiebron in Nederland te maken in de energiemix moet er nu iets veranderen, denkt Van der Meulen. De behoefte om zonne-energie-installaties innovatiever te maken, komt mede doordat het elektriciteitsnet overvol begint te raken en dat is een direct gevolg van het overheidsbeleid.

“Partijen blijven maar subsidies trekken en naar winstmarges kijken. Zo ontstaan er grote zonneparken op plekken waar helemaal geen energie verbruikt wordt en moeten er weer dikke kabels gelegd worden om deze naar de plaats van verbruiken te transporteren. De kosten lopen op en de netbeheerders krijgen het maar moeilijk gerealiseerd.”

Het zorgt er weliswaar voor dat de opwek van hernieuwbare energie enorm stijgt, maar hiermee wordt geen energietransitie gerealiseerd. Alleen een opwektransitie.

“Bouwen in Groningse weilanden heeft wat mij betreft geen zin. In mijn filosofie zie ik de groei van het aantal zonnepanelen juist op de daken, daar waar het verbruik plaatsvindt. Zeker als je dit combineert met energieopslag en infrastructuur voor elektrische auto’s, dan is de cirkel weer rond. Zo belast je het net minder en wordt de beschikbare ruimte logischer gebruikt. Een zonnepark geeft alleen mooie PR voor de ontwikkelaar, investeerder en wethouder.”

Tegelijk beseft hij dat dit niet zomaar geregeld is. “Het afschaffen van de salderingsregeling vraagt politiek leiderschap, maar politiek wordt vaak zo gedreven door de korte termijn. Maar de energietransitie duurt veel langer dan een of twee verkiezingsperioden. Veel landen hebben een dergelijke regeling al afgeschaft. Nederland moet ook snel duidelijkheid gaan verschaffen en er naar gaan handelen.”

Toch moet het gebeuren. Een subsidieloze businesscase en dus afbouwen van de salderingsregeling. “Wat betreft het aantal zonnepanelen en -stroom per inwoner doet Nederland het hartstikke goed. Maar om de energietransitie echt tot een succes te maken moeten zonne-energie-installaties toekomstbestendig worden gemaakt. Als je dat goed communiceert, dan kan het ook draagvlak creëren.”