Uit een heel scala aan onderzoeken blijkt keer op keer dat energieopslag noodzakelijk is om de energietransitie in de volgende fase te brengen. In een recent webinar van Voortgangsoverleg Klimaatakkoord onder leiding van Ed Nijpels, de voorzitter Voortgangsoverleg Klimaatakkoord, deelden Olof van der Gaag (Nederlandse Vereniging Duurzame Energie), Chris Jongsma (onderzoeksbureau CE Delft) en Koen Broess (Energy Storage NL) de conclusie dat de wet- en regelgeving hierin voorlopig nog het grootste knelpunt is.

Technisch zijn er genoeg veelbelovende oplossingen, concludeert Voortgangsoverleg Klimaatakkoord, maar het duurt vaak jaren voordat een project gebouwd kan worden. De huidige de regelgeving vertraagt een snelle groei van opslag van duurzame energie.

Julia Peerenboom, policy advisor system outlook bij TenneT, legt uit dat het belangrijkste argument voor energieopslag de sterke schommelingen in zowel vraag naar als aanbod van duurzame energie is. Opslag is noodzakelijk voor de netbalans. TenneT heeft investeringsplannen van 6 miljard euro per jaar om het netwerk te flexibeler te maken en de capaciteit uit te breiden.

Lees ook: TenneT gaat miljarden meer investeren in Europese energietransitie

Wat het lastig maakt voor TenneT is het first come first serve-principe – degene die het eerst een aanvraag heeft gedaan voor aansluiting op het net, wordt ook als eerste aangesloten. Zo kan het voorkomen dat project B met energieopslag moet wachten totdat project A is aangesloten, terwijl project B bij kan dragen aan de netbalans, waar project A de netonbalans vergroot.

TenneT zou liever meer vrijheid hebben om het aanbod pas aan te sluiten op het moment dat de flexibiliteit met betrekking tot de vraag naar elektriciteit geregeld is. Hier zit de wet- en regelgeving echter in de weg, want het first come first serve-principe is een wettelijke verplichting voor TenneT.

Nederland en het grootste deel van de Westerse wereld wil zijn afhankelijkheid van Russische fossiele energie sinds de oorlog in Oekraïne zo snel mogelijk uitfaseren. De noodzaak van energieopslag is daarom “nu groter dan ooit”, stelt Van der Gaag.

Uiteindelijk moeten fossiele bronnen namelijk vervangen worden door hernieuwbare energiebronnen, maar concludeert hij, “die doen het niet altijd”. “Als we die energie weten vast te houden, heb je geen gas of kolen nodig om die periodes door te komen.”

Subsidies moeten anders worden ingezet
Ook de steeds wijder verspreidde netcongestie vraagt om opslagmogelijkheden. “Door meer te investeren in batterijen kun je ervoor zorgen dat er meer zon- en windprojecten op het elektriciteitsnet terecht kunnen. De versterking van het net duurt al gauw zo’n tien jaar, terwijl zonneprojecten in twee à drie jaar tot stand kunnen komen.”

Een aanpassing van de salderingsregeling is daarom onontkoombaar. Batterijen zijn in tien jaar 87 procent goedkoper geworden en kunnen overbelasting van het stroomnet helpen voorkomen. Toch zullen consumenten pas op grote schaal gaan investeren in energieopslag zodra zij de stroom van hun zonnepanelen niet meer onbeperkt mogen terugleveren, zo blijkt uit het Smart Storage Trendrapport van onderzoeksbureau Dutch New Energy Research.

Lees ook: Markt voor energieopslag wacht op afbouw salderingsregeling

Hoewel er stemmen opgaan om de subsidie die nu in de salderingsregeling zit, over te hevelen naar een subsidieregeling voor batterijsystemen is Jongsma, onderzoeker en adviseur energie en brandstoffen bij CE Delft, daar geen voorstander. Hij ziet meer in een subsidie voor grootschalige batterijsystemen en een korting op de transporttarieven voor elektriciteit.

“Tientallen zeecontainers met batterijen bij elkaar in de buurt van een zware netaansluiting helpen de netfrequentie constant te houden. Eén container is goed voor 1.000 kilowattuur. Dan hebben we het over het systeem in balans houden op secondebasis. Voor flexibiliteit over dagen, weken of het hele jaar is het systeem technisch weliswaar geschikt, maar financieel gezien nog lang niet rendabel.”

Dubbele energiebelasting moet sneller aangepakt worden
Ten slotte laat Koen Broess, regional segment leader bij brancheorganisatie Energy Storage NL, weten blij te zijn dat de dubbele energiebelasting wordt afgeschaft. Dit maakt de businesscase van energieopslag ongunstig.

“Een batterij wordt gezien als verbruiker én als opwekker. Er wordt transporttoeslag betaald als de stroom de batterij in gaat en nog een keer als die eruit gaat.” Hierdoor wordt er twee keer belasting betaalt zonder dat er per definitie aan opwek én verbruik verdiend kan worden.

Energy Storage NL en FME hebben hier regelmatig aandacht voor gevraagd in de Tweede Kamer. Hoewel de brancheverenigingen zeggen blij te zijn dat eraan gewerkt wordt, hebben ze wel kritiek op het feit dat een oplossing meer dan drie jaar op zich laten wachten.

Waarmee de cirkel weer rond is. Om de vaart in de energietransitie te houden moet er werk gemaakt worden van energieopslag. Maar die blijft nu nog té vaak tegen wet- en regelgeving aanlopen. Aan het kabinet om snel meer haast te maken, want het geduld van de sector begint langzaam op te raken. Zo stuurden adviesbureaus Ekwadraat en AC Adviseurs onlangs een brandbrief dat de energietransitie vastloopt in regels en trage procedures.