‘We moeten fundamenteel anders omgaan met energie, PV-installaties kunnen daarbij helpen’

22.09.2022 Kenneth Nwosu

‘We moeten fundamenteel anders omgaan met energie, PV-installaties kunnen daarbij helpen’
©Dronemagic

In het Electrical Sustainable Power Laboratory en The Green Village werkt de TU Delft toe naar een energiesysteem dat 24 uur, zeven dagen in de week autonoom kan functioneren. Met de 'digitale tweeling van het stroomnet’ werkt Miro Zeman, professor aan de TU Delft, aan simulaties om allerlei scenario’s van het stroomnet te bestuderen. Hiermee kunnen vraag en aanbod in het energiesysteem van de toekomst beter op elkaar worden afgestemd, maar hiervoor moeten mensen ook fundamenteel anders met energie omgaan.

In het huidige denken is het – en terecht – heel belangrijk om geen energie verloren laten gaan. De restwarmte van datacentra wordt bijvoorbeeld gebruikt om andere gebouwen te verwarmen. De lage temperatuur van de diepe zee wordt ingezet om hotels te koelen. En industriële restwarmte wordt ingezet in de gebouwde omgeving.

Lees ook: Professor Zeman over zijn onderzoek naar de verhoging van flexibele energielevering

Er zijn echter ook voorbeelden waarvan de toegevoegde waarde van de geleverde restenergie discutabel is. Als de piekopwekmomenten zouden worden opgevangen in batterijen om op een later moment aan het net te leveren, dan moet die nog steeds op de vraag worden afgestemd.

In hoeverre schieten dit soort restideeën door?
“Om goed te begrijpen wat al dit soort mooie ideeën kunnen betekenen is het juist belangrijk om die goed te bestuderen in wetenschappelijk onderzoek. Ik ben er voor om dat allemaal uit te proberen. Zeker op de universiteit.

Het is juist mooi om jonge studenten met leuke ideeën te begeleiden tijdens hun project. Wat betreft opslag is er erg veel onderzoek gedaan om de energiedichtheid van batterijen te verhogen. Ook daarvan zal de toekomst moeten uitwijzen welke van deze technieken toepasbaar zijn.”

Lees ook: Professor Zeman over de technieken die een autonoom energiesysteem moeten gaan realiseren

Hoe kan het wetenschappelijk onderzoek van het Electrical Sustainable Power Laboratory bijdragen aan een betere verdeling en verspreiding van energie?
“In de toekomst zien wij onzichtbare zonnepanelen oftewel zonnepanelen die naadloos geïntegreerd zijn in de omgeving. Panelen die bijvoorbeeld geïntegreerd kunnen worden in façades en functioneel zijn, maar niet meer herkenbaar zijn als zonnepaneel. 

Daarnaast willen we onderzoeken of we zonnepanelen intelligenter kunnen maken. De voorgevels van panden bieden een enorm potentieel aan oppervlak voor PV. Stel dat je die voorziet van zonnepanelen.

Door de draaiende zon zal de schaduw over zo’n voorgevel met zonnepanelen bewegen. Door de schakeling van zonnecellen in serie kan het betekenen dat een enkele cel in de schaduw de prestatie van alle overige cellen in een zonnepaneel beperkt. Met een intelligente cel kan je binnen het zonepaneel schakelen per cel zodat deze maximaal vermogen kan leveren. 

Als we overal elektriciteit kunnen opwekken dan hebben we ook minder problemen met netcongestie omdat die energie niet over het hele land verplaatst hoeft te worden.”

Hoe kan de supercomputer in de kelder van het lab daaraan bijdragen?
“Wij noemen dit de 'digitale tweeling van het stroomnet’. Deze simulatie gebruiken wij om allerlei scenario’s van het stroomnet te bestuderen. Bijvoorbeeld de koppeling van een aantal grote zonne- of windparken.

Dan kunnen we onderzoeken wat de impact is van grote verschillen in verwachte output. Wat betekent het voor het systeem als er opeens veel meer of minder wordt aangeleverd?

Deze real time dynamic simulation is erg interessant voor netbeheerders. In de control room of the future kunnen we visueel verschillende scenario’s schetsen en testen. 

In plaats van dikke kabels hoogspanning door het land te trekken, kunnen er mogelijk lokale, slimme oplossingen bedacht worden voor meer capaciteit binnen het huidige net.”

De urgentie voor meer capaciteit van het stroomnet is duidelijk. In verschillende delen van het land kunnen nieuwe ge- en verbruikers niet meer worden aangesloten. Heeft Nederland te lang liggen slapen?
“Zeker. Wij hebben jaren geleden projectvoorstellen ingediend, bijvoorbeeld bij de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), om deze uitdaging aan te gaan. Tot nu toe is er niets mee gedaan.

Dat snap ik niet, want dagelijks kunnen we op de televisie zien welke enorme problemen we hebben. Als dit soort projecten in deze tijd niet gehonoreerd worden, dan snap ik echt niet wat belangrijk is in dit land. 

Twintig jaar geleden spraken we misschien nog van idealisme. Nu is duidelijk dat de transitie essentieel is. We hadden hier al tien jaar mee bezig kunnen zijn.”

Gaan de technologische ontwikkelingen dan wel snel genoeg om de klimaatverandering bij te benen?
“Ik denk dat we het zeker gaan redden, maar het tempo hangt ook af van politieke keuzes. Als we weer teruggaan naar steenkolen of gas uit Groningen dan duurt het langer. Wij doen hier in ieder geval onze best.”

Nederlanders krijgen te horen dat ze minder energie moeten gebruiken. Het klinkt zo makkelijk, maar gaat dat ook gebeuren?
“Ik denk dat mensen zich ervan bewust moeten worden hoe je met energie moet omgaan. Dan hoop ik dat de verspilling van energie wordt beperkt.

Maar je hebt gelijk. Ik zie hier ook dat mensen als ze weggaan de ganglichten aanlaten op kantoor. Ik heb gemerkt dat mensen die PV installeren gevoelsmatig gaan begrijpen hoeveel het kost om een kilowattuur op te wekken. Dan volgt ook vaak een kritischere blik op en groter bewustzijn van het eigen gebruik.

Dat gold voor mij persoonlijk ook na installatie van mijn eerste PV-systeem in 2002. Ik zie het nu ook terug bij collega’s, die nu nog makkelijker met behulp van apps, er een sport van maken om minder te verbruiken dan ze opwekken.

Wie zijn eigen eten verbouwt weet hoe hard hij ervoor het moeten werken. Dan gooi je ook niet je halve bord weg.”