De African Solar Industry Association (AFSIA) is inmiddels twee jaar actief en heeft als doel een bijdrage te leveren aan een gezonde groei van solar in Afrika, met als hoofddoel zoveel mogelijk Afrikanen te laten meegenieten van de voordelen van PV. Solar365 sprak met de oprichter en general manager van AFSIA, John Frédérick van Zuylen.

In Afrika lijkt het vaak net even anders te gaan dan in de rest van de wereld. Toen destijds de mobiele telefoon in opkomst kwam waren veel Afrikanen nog verstoken van enige vorm van moderne communicatie. Vaste telefoonlijnen waren er vaak niet. En zo kon het gebeuren dat een groot deel van de bevolking de vaste lijn oversloeg en direct een mobieltje aanschafte.

Zeshonderd miljoen Afrikanen hebben geen stroom
Ditzelfde fenomeen vindt nu ook plaats bij elektriciteit, waar door de opkomst van zonne-energie, vooral door de Afrikaan die afgelegen woont, direct wordt overgeschakeld van de olielamp naar elektrisch licht via zonnepanelen.

Van Zuylen: “In Europa, en zeker in Nederland, is er een zeer stabiel elektriciteitsnetwerk. Dat is op veel plekken in Afrika wel anders. Ik voel het als mijn taak de inwoners, maar zeker ook de bedrijven, te laten weten dat zonne-energie een enorme verbetering in comfort en ontwikkelingskansen kan genereren. Vergeet niet dat zo’n zeshonderd miljoen Afrikanen nog  geen stroom hebben.”  

Solar Home Systems zijn zeer populair
Wat momenteel erg populair is, is het zogenaamde huispakket, wat vooral veel aftrek vindt op het platteland. Hier is het laten trekken van een elektriciteitskabel duur en als het al lukt is het netwerk vaak onbetrouwbaar.

De huispakketten, of Solar Home Systems (SHS), zijn tien jaar geleden aan hun opmars begonnen. In het begin werd er nog veel subsidie gegeven door organisaties als de Wereldbank om het project van de grond te krijgen, maar inmiddels is de markt aardig volwassen geworden. Van Zuylen: “Om je een idee te geven: er zijn de afgelopen vijf jaar 22,5 miljoen systemen verkocht die samen rond de 110 miljoen mensen bedienen. Kenia is hier overigens koploper in.”

Mini-grids
Een SHS bestaat uit een zonnepaneel in combinatie met lampen, oplaadmogelijkheid voor de mobiele telefoon en vaak een tv of koelkast. Het maandelijkse huurbedrag betaalt men via krediet op de telefoon. Wij kunnen ons in Nederland bijna niet voorstellen wat voor wereld van verschil het maakt als de kinderen ineens hun huiswerk onder elektrisch licht kunnen maken,  als etenswaren langer goed blijven in een koelkast of als kleine bedrijfjes kunnen profiteren van elektriciteit.

“De nieuwste ‘liefdesbaby’ van de Wereldbank zijn de mini-grids”, vertelt Van Zuylen. “Het concept wordt uitgerold in regio’s zonder elektriciteit waar men een klein netwerk bouwt voor een heel dorp. Op papier lijkt het een goed idee, maar ik ben wat kritisch omdat het een duurdere oplossing is dan de SHS. Het ziet er niet naar uit dat het in de toekomst goedkoper gaat worden of commercieel werkbaar wordt en zal zonder blijvende subsidies niet goed van de grond komen. Mocht de Wereldbank meelezen: ‘ik denk dat het subsidiëren van SHS een beter idee is’, lacht hij.”

'Het onstabiele elektriciteitsnetwerk zorgt voor problemen bij commerciële activiteit
De bedrijven die de SHS op de markt brengen hebben zich in de afgelopen tien jaar ontwikkeld. Ze zijn groter geworden, de technologie is verder ontwikkeld en de SHS zijn goedkoper geworden. Van Zuylen: “Het is nu zelfs mogelijk een kleine onderneming te laten draaien op een SHS. Uiteraard wel beperkt, maar veel kleine ondernemers kunnen voordeliger en veel onafhankelijker gebruik maken van een SHS dan van een mini-grid. Je kunt in de grote stad zelf een SHS aanschaffen en je hoeft niet te wachten tot er iemand jouw dorp op een mini-grid aansluit.”

Zijn er nog andere grote solartrends in Afrika? Hij vervolgt: “Bij het commerciële bedrijfsleven en de industrie kan PV een wereld van verschil maken en dat doet het ook. Als er iets gemeenschappelijk geldt voor het hele continent, is het dat het elektriciteitsnetwerk beperkt en vaak onstabiel is. Dat is zelfs zo in de hoofdsteden en rijkere landen. Dat zorgt natuurlijk voor problemen bij commerciële activiteit.”

'Afrika heeft meer batterijen dan Europa'
“Maar dankzij zonne-energie en de dalende prijzen van zonnepanelen en batterijen, is het nu voor veel bedrijven gunstig om hun eigen zonne-energie-installatie op het dak te zetten. Eigenlijk is het bijna overal momenteel zelfs goedkoper om zelf zonne-energie te produceren en te gebruiken. Er zijn dan ook veel batterijen in gebruik, zeker bij bedrijven in landen waar het elektriciteitsnet onstabiel is. Maar ook 22 miljoen eigenaren van een SHS hebben een batterij, zo heeft Afrika in aantal momenteel zeker meer batterijen dan Europa.”

In deel twee van deze serie, op 24 januari, lees je over de ontwikkelingsmogelijkheden van Afrika en hoe Namibië in de race is het grootste waterstofexportland van het continent te worden.