Een betaalbare energierekening is een belangrijk thema voor veel mensen. Sinds de oorlog in Oekraïne is dat besef bij steeds meer mensen ingedaald. Tijdens een debat, georganiseerd door Hybride Verwarmd, kwamen dergelijke onderwerpen aan de orde. Hoe denken partijen erover en wat zijn ze de komende jaren van plan?

In het debat komen Sjoukje van Oosterhout (PvdA-GroenLinks), Gerrie Elfrink (SP), Peter de Groot (VVD), Henk Vermeer (BBB), Dion Huidekooper (D66) en Karsten Klein (CDA) aan het woord. Tijdens het debat worden meerdere stellingen besproken. Twee partijen debatteren eerst kort met elkaar, daarna doen alle partijen mee.

Elektriciteitsnet moet beter benut worden

Judith Scholten, belangenbehartiger bij Vereniging Eigen Huis, leidt de volgende stelling in: de kloof tussen mensen die hun energieverbruik kunnen aanpassen en degenen die dat niet kunnen moet worden verkleind.

“Hierbij gaat het om gedragsverandering in combinatie met beschikbaarheid van techniek om dat te ondersteunen”, zegt Vermeer, die met Huidekooper debatteert. “Het piek en daltarief van de ACM moet gewijzigd worden, liever gisteren dan vandaag. Dit kost allemaal 0 euro. We praten vaak over investeren van meerdere miljarden, maar over een prijs van 0 euro discussiëren we al drie jaar.”

“Het is echt een noodzaak dat we het elektriciteitsnet beter gaan benutten”, zegt Huidekooper. “Netcongestie is ook een probleem. 14.000 bedrijven staan in de wachtrij. Het is wel degelijk goed om dat te doen en de kosten voor iedereen laag te houden. Daarnaast snap ik mijn eigen energierekening nu al niet. Dat moet begrijpelijker worden, zodat mensen zich aan kunnen passen. Tevens willen wij structureel 200 miljoen uittrekken voor het Energienoodfonds.”

“We gebruiken nu eigenlijk maar 35 procent van het net, maar iedereen gebruikt het tegelijk”, zegt De Groot. “De grote vraag is waar de rekening gaan leggen. Je zal maar een gezin zijn dat om zes uur, wanneer iedereen thuis is en de kinderen naar bed moeten, heel veel energie gebruiken. Dat is heel duur. Ik zou daar de rekening niet leggen. En we moeten de energierekening zeker begrijpelijker maken.”

“De overheid moet een regisserende rol opnemen en een nieuwe strategie bedenken”, zegt Klein. “Mensen die thuiskomen en veel stroom gebruiken moeten niet gestraft worden. Een wasmachine overdag laten draaien lost dit niet op. Er moeten andere prikkels komen, dus de overheid investeren in batterijopslag.”

Verplichte maatregelen

De volgende stelling wordt ingeleid door Stijn Tielen, bestuurslid bij Mineral Woll Association (MWA). De stelling luidt: als we echt meters willen maken rond verduurzaming en dat de energierekening betaalbaar is voor iedereen, moet de overheid meer verplichte maatregelen stimuleren. Het CDA, de VVD en de BBB zijn tegen. De overige partijen zijn het eens met de stelling.

“Vanuit mijn vorige functie als belangenbehartiger bij Vereniging Eigen Huis kan ik zeggen dat dit geen goed idee is”, zegt Klein. “Het is ongekend wat er op huiseigenaren afkomt qua complexiteit en financiën bij een grote verduurzamingsslag. Het CDA vindt dat de overheid hier een grote faciliterende rol in heeft. Het is niet effectief als de overheid van alles gaat verplichten.”

“Daar ben ik het mee eens”, zegt De Groot. “Vooral voor mensen die in woningen uit de jaren 60 en 70 wonen is het ongekend wat ze allemaal moeten doen. Maar dat geldt niet voor alle woningen die daarna gebouwd zijn. We moeten op dit vlak echt nog veel stappen zetten.”

Stelling als vals dilemma
Van Oosterhout wil een ander geluid laten horen. “Onder rechtse kabinetten is energiearmoede sterk toegenomen. Mensen hebben moeite om de energierekening te betalen en de klimaatdoelen raken uit zicht. We moeten nu stappen zetten maar dat moet wel grootschalig. Wij willen een wijkgericht grootschalig isolatieoffensief en we beginnen bij wijken waar energiearmoede het grootst is.”

“Isolatie is enorm belangrijk, industrieën moeten altijd ondersteund worden in plaats van een kopje kleiner worden gemaakt door partijen als GroenLinks-PvdA”, zegt Vermeer. “De BBB wil geen drang en dwang. We strijden al sinds 2021 voor doe-het-zelf-isolatie. Wij willen mensen een voucher geven van 750 euro en dat ze daar gewoon zelf mee aan de slag kunnen om bijvoorbeeld tochtstrips aan te schaffen. Mensen willen dat best doen maar moeten een drempel over.” [gd1] 

Meer betalen voor gas en minder voor elektriciteit

De derde stelling wordt ingeleid door Peter Kool, de voorzitter van Vereniging Duurzame Warmte: om verduurzaming nog aantrekkelijker te maken moet de belasting op aardgas omhoog en de belasting op elektriciteit omlaag. Alle partijen zijn het met de stelling eens. “Dit raakt de kern van klimaatvaardigheid”, zegt Van Oosterhout. “We moeten de klimaatdoelen halen maar daarin moet wel iedereen meekomen. Dus moeten er twee dingen gebeuren: de prikkel om van het gas af te gaan moet omhoog en het Energienoodfonds moet structureel in stand worden gehouden.”

“Ik ben er geen voorstander van als de overheid nog meer gaat doen om de beweging te stimuleren”, zegt Klein. “Want je raakt mensen dan rechtstreeks in de portemonnee. Ik ben meer te spreken over het omlaag brengen van de belasting op elektriciteit. Het mag zeker niet duurder worden dan het nu al is.”

“Energie is een basisvoorziening die voor iedereen betaalbaar moet zijn”, voegt Huidekooper toe in de groepsdiscussie. “Het stijgen van de kosten voor de komende tijd gaat in situatie rond het stroomnet zitten. Daarom trekken wij 45 miljoen uit als lening voor TenneT zodat zij dat meer kunnen faseren.”

“Er gaat heel veel belastinggeld naar wind-op-zee-projecten”, zegt De Groot. “Dat moet je uitsmeren over langere tijd. Maar zolang we nog gas gebruiken moet de prijs daarvan altijd laag blijven. Je kan mensen bij wijze van spreken gaan straffen voor het feit dat ze nog steeds gas gebruiken, maar je moet ze niet opzadelen met een torenhoge energierekening.”

“Het allerbeste wat we kunnen doen is zaken collectief regelen, al noemen andere partijen dat een langspeelplaat”, zegt Elfrink. “Aardgas verminderen is de sleutel, dat doe je door te isoleren. En het is misschien niet heel sexy, het levert geen mooi fotomoment op en je wint er ook niet alle stemmen mee, maar je moet gewoon glaswol in de muren aanbrengen waar dat nodig is. Daar is de grootste winst te halen.”