Waar Nederlanders al sinds jaar en dag druk zonnepanelen aan het plaatsen zijn, komt de markt voor PV in het zonovergoten Italië pas sinds enkele jaren op gang. Desondanks lopen de Italianen op één gebied voor op de energietransitie in Nederland wat ze de komende jaren zal gaan helpen om zonne-energie beter in hun energiemix te gaan integreren: batterijen.

Uit onderzoek van DNE research blijkt dat Italië in de jaren 2014 tot en met 2018 zo’n 0,4 gigawattpiek per jaar bijplaatste aan zonnestroom vermogen. In 2019 verdubbelde dit naar 0,8 gigawattpiek per jaar. In 2022 begon de Italiaanse markt voor zonnestroom echt te groeien met 2,47 gigawattpiek aan bijgeplaatst vermogen. In 2023 en 2024 oversteeg Italië zelfs Nederland met 5 en 6,5 gigawattpiek per jaar respectievelijk, zoals in onderstaande grafiek wordt weergegeven.

Nederland is van Italië de belangrijkste handelspartner in zonnepanelen. In 2023 nam Italië voor 610 miljoen euro aan zonnepanelen af van Nederland. In 2024 was dit 287 miljoen euro. De belangrijkste reden voor kentering in de afnamecijfers in een overschot aan zonnepanelen in Europa aan het einde van 2023.

Rol van de Italiaanse overheid
verheidsbeleid verklaart deels de groeiende populariteit van zonnepanelen in Italië. Om de installatie van zonnepanelen te stimuleren, hoeven Italianen minder belasting te betalen als zij investeren in zonnepanelen. Dit systeem is iets ingewikkelder dan de vrijstelling van BTW zoals we die in Nederland kennen, maar het werkt als volgt: Stel: Italiaans huishouden investeert 10.000 euro in zonnepanelen. 50 procent daarvan, dus 5.000 euro, mag worden afgetrokken van de inkomstenbelasting van de investeerder. Dat gebeurt verspreid over tien jaar: 500 euro korting per jaar. Het maximale voordeel is 96.000 euro. Deze zogenoemde ‘Bonus Ristrutturazione’ (Subsidie voor renovatie) geldt in 2025 alleen voor huiseigenaren van een eerste woning met 50 procent belastingkorting. Voor tweede huizen en huurwoningen is dit 36 procent.

Sinds 2008 valt de aanschaf van zonnepanelen onder de Bonus Ristrutturazione. In 2012 verhoogde de overheid de korting van 36 naar 50 procent. Na 2025 gaat de regeling weer omlaag naar 36 procent.

Superbonus
Om het nog ingewikkelder te maken gold er van 2020 tot 2024 ook nog een superbonus. De Superbonus gaf een sterke impuls aan de snelle groei van residentiele zonnepanelen in Italië. Met de Superbonus konden Italianen namelijk via de inkomstenbelasting aanvankelijk 110 procent van de investering in zonnepanelen terugverdienen.

Een huishouden kwam in aanmerking voor de superbonus als de installatie van zonnepanelen een aanvullende maatregel was bij een andere investering, zoals isolatie of het installeren van een warmtepomp waarbij de energieklasse van het gebouw met minstens twee stappen verbeterd moest worden (vergelijkbaar met energielabels in Nederland).

Evenals met de Bonus Ristrutturazione kon de Superbonus via de inkomstenbelasting worden afgetrokken. Vanwege een overschot aan aanvragen is de Superbonus afgebouwd in 2023 tot 90 procent en 70 procent in 2024.

Zowel de Bonus Ristrutturazione als de superbonus hebben bijgedragen aan de exponentiële groei van de populariteit van zonnepanelen in Italië.

Oorlog in Oekraïne
Ook de elektriciteitsprijzen van Italië gingen gebukt onder de invasie van Rusland in Oekraïne. Voor de invasie was Italië grotendeels afhankelijk van Russisch gas. Ongeveer 40 procent van de elektriciteit van Italië werd opgewekt uit gas. Dat gas was voor 41 procent afkomstig uit Rusland. Mede door de Italiaanse afhankelijkheid van gas en het feit dat het Italiaanse elektriciteitsnet zeer afhankelijk is van gas, schoot de elektriciteitsprijs in 2022 heel hard omhoog. In augustus 2022 was de prijs 2,3 keer zo hoog als in januari van DNE Premium Insights by Premium Access DNE Dashboard dat jaar. Daarmee stegen de energieprijzen in Italië als gevolg van de invasie harder dan in andere Europese landen.

Netcongestie
Door de snelle groei van zonne- en windenergie in Italië is het elektriciteitsnet steeds voller geraakt. In 2024 stonden al veel duurzame-energieprojecten in de wachtrij omdat er geen aansluiting op korte termijn beschikbaar meer was. Volgens Netbeheerder Terna stonden er in 2024 ongeveer 6.000 duurzame energieprojecten in de wachtrij die samen goed waren voor 34 gigawatt aan vermogen.

Italië als voorloper in batterijcapaciteit
Volgens onderzoek van DNE research heeft Italië in 2024 zo’n 6 gigawattuur aan batterijcapaciteit geïnstalleerd. Daarmee is Italië na Duitsland het grootste land voor batterijopslagcapaciteit in Europa (elektrische auto’s niet meegerekend).

Ter vergelijking: in 2024 werd er in Nederland 942 megawattuur aan batterijcapaciteit verkocht (bijna 1 gigawattuur). Italië loopt daarmee ver voor op Nederland als het gaat om manieren om de opgewekte zonne-energie op te slaan. Dit zal het Italiaanse elektriciteitsnet ten goede komen omdat het hiermee makkelijker is om vraag en aanbod te verplaatsen naar een gunstiger moment in de tijd.

Ongeveer 58 procent van de Italiaanse opslagcapaciteit is verbonden aan fotovoltaïscheinstallaties met een capaciteit van minder dan 50 kilowattuur.

Ook thuisbatterijen vielen onder de Italiaanse Superbonus-regeling, waardoor de aanschaf ervan al vroeg aantrekkelijk werd voor consumenten. In Nederland daarentegen remde de salderingsregeling de ontwikkeling van de residentiële batterijenmarkt af. Doordat huishoudens hun overtollige zonnestroom één-op-één konden terugleveren aan het net, ontbraken zowel de noodzaak als het verdienmodel voor een thuisbatterij. Dit contrasteert met de situatie in Italië, waar juist de hoge stroomprijzen en het ontbreken van een vergelijkbare regeling opslag wél rendabel maakten.

De duurzame energietransitie in Italië is veelbelovend. Door de aanwezige opslagcapaciteit en de steeds groter groeiende PV-capaciteit zal het land zijn NECP doel van bijna 80 terawatt aan totale capaciteit aan zonnepanelen in 2030 waarschijnlijk halen. De overheid gebruikte belastingkortingen om Italianen aan te sporen hun woning te verduurzamen.