Meer dan 1,5 miljoen huishoudens met zonnepanelen, meer dan 14 gigawattpiek opgesteld vermogen en een elektriciteitsvraag tot 206 terawattuur in 2030. Zonnestroom lijkt alleen maar te draaien om meer, meer, meer. Maar waarschuwt Bram Peperzak, eigenaar van adviesbureau TW!ST, er is meer dan groei alleen. Het is onverstandig om de al opgestelde zonnepanelen te vergeten, met actief solar asset management kan de opbrengst op de lange termijn worden gegarandeerd en behoorlijk worden verhoogd. Preventief onderhoud is daar een belangrijk onderdeel van.

Solar asset management staat nog echt in de kinderschoenen in Nederland, terwijl “oudere zonnestroomsystemen er tegenaan gaan lopen dat omvormers uit gaan vallen en ook doorzettende microcracks zijn slechts een kwestie van tijd”, aldus Peperzak.

Veel partijen zijn vooral gericht op ontwikkeling en realisatie van zonne-energie-installaties en doen het beheer ervan erbij. Everday en Zonnepark Services Nederland zijn volgens hem voorbeelden van bedrijven die dit wél goed doen en vanuit België is bijvoorbeeld Solara actief.

Bij solar asset management begint alles bij goede monitoring, stelt Peperzak. “Dat draait om twee aspecten. Het monitoringssysteem moet actief – niet reactief – gegevens ophalen en daar moet de beheerder ook weer actief op acteren. Dit doormiddel van gerichte inspecties van het systeem, wellicht ook met een drone met warmtecamera én doormeten aan de hand van monitoringsdata.”

Op die manier moet duidelijk worden hoe de gehele zonne-energie-installatie presteert én de onderdelen op zich. Dat is belangrijk, want alleen zo komt de eigenaar erachter hoe het systeem zich houdt in de praktijk en aan welke knoppen er gedraaid moet worden om het te verbeteren. Maar ook om zaken als netcongestie gerichter aan te kunnen pakken.

Het groeiende aantal zonneparken in Nederland is namelijk niet alleen een veroorzaker van netcongestie. Het kan ook een deel van de oplossing zijn. En dat heeft effect op de (toekomstige) businesscase.

“Energieopslag gaat erbij horen, zakelijk zullen er over twee jaar geen parken meer komen zonder batterijsystemen. Dat gaat logischerwijs de data-output van zonneparken veranderen. Het biedt ook een alternatief voor netbeheerders die vragen om curtailment – het dimmen van de opwek.”

Een goede onderhoudscyclus
Als een bedrijf zijn systemen écht wil verbeteren is het kunnen vergelijken van systemen belangrijk. De grote toegevoegde waarde van solar asset management zit immers in de data. Maar data alleen is niet voldoende voor goed beheer.

“Het is nodig om een zonnestroom systeem minimaal een keer per jaar fysiek te zien, en als het om een kleiner systeem gaat, dan is een keer in de drie jaar wellicht voldoende. Je moet vooral van tevoren bedenken wat een goede cyclus is, dat wordt ook steeds vaker geëist vanuit de verzekeraar.”

Bij de inspectie is Scope 12 vaak de leidraad, ook al zal dat niet geheel zonder slag of stoot gaan. “Ondanks dat er de laatste tijd veel inspecteurs worden opgeleid is er nog altijd een tekort aan gecertificeerde inspecteurs. Terwijl zij echt noodzakelijk zijn voor de oplevering en onderhoud van zonne-energiesystemen”, zegt hij.

“En dan is er ook nog arbeidskrapte en de levertijd, last minute vervangen betekent ook meer kosten. Met een beetje planning voorkom je ook dat Brabantse monteurs naar Groningse zonneparken moeten.”

Tussen oktober en maart is de ideale periode om preventief te gaan handelen op een zonne-energie-installatie. “Dan is het preventieseizoen en is er minder sprake van opbrengstverlies tijdens onderhoud.”

Risico nu en in de toekomst
Hoewel Peperzak hoopt projectmanagers aan te sporen om de komende tijd met solar asset management aan de slag te gaan, hoopt hij vooral dat dit in de opstartfase al geregeld is.

“Je krijgt bijvoorbeeld standaard vijf jaar garantie op je omvormers en daar kun je nog eens tot vijf jaar bijkopen. Als je dat soort zaken van tevoren geregeld hebt dan is je businesscase ook op de lange termijn duidelijk.”

Ook voor de monitoringskosten en de grootte van de voorraad geldt dat het voor de businesscase op de lange termijn beter is als dat van tevoren geregeld is.

“De vraag is hoeveel risico wil je wegnemen? Solar asset management is ook voor een groot deel een risicoverhaal en met name financiële instellingen willen liever van tevoren kosten begroten, in plaats van onvoorziene toekomstige kosten. Ook het aanleggen van voldoende financiële reserves is een onderdeel van actief solar asset management”, stelt Peperzak.

De vraag blijft dan hoeveel reserve noodzakelijk is en hoeveel wenselijk? Het antwoord op die vraag is afhankelijk van verschillende zaken en zal in de toekomst ook gaan veranderen. Daarom is het volgens Peperzak zo belangrijk om daar van tevoren goed over na te denken en te leren van de bestaande voorbeelden.

“We hebben zo’n grote taak voor ons als zonne-energiesector. Wij als branche moeten zorgen voor het slagen van de energietransitie, daarom moeten we kennis delen met elkaar. Nederland schiet het meest op met de best practices van solar asset management.”