Voer een centrale capaciteitsmarkt in om de leveringszekerheid van elektriciteit te waarborgen. Dat adviseert Energie naar aanleiding van een dergelijk onderzoek dat Compass Lexecon heeft uitgevoerd. Zonder capaciteitsmarkt is er een groot risico dat bestaande centrales uit Nederland vertrekken worden stroomtekorten vanaf 2030 een realistisch scenario. Demissionair minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans heeft het rapport in ontvangst genomen.

Het snel toenemende aandeel van elektriciteit uit wind en zon zorgt ervoor dat het aantal draaiuren van regelbare elektriciteitscentrales fors omhoog gaat. Dat geldt ook voor de inkomsten, maar daar komt bij dat de centrales te maken hebben met een sterke stijging van de kosten rond het leveren van gas. Daardoor is het nu vaak al onzeker of investeringen in groot onderhoud van bestaande centrales zijn terug te verdienen door de grote mate van beleidsonzekerheid.

Het risico dat centrales dichtgaan, groeit hierdoor. Centrales kunnen dan niet meer bijspringen op het moment dat er te weinig elektriciteit is. Dit heeft directe gevolgen voor de Nederlandse samenleving, maar ook het investeringsklimaat en daarmee de concurrentiepositie binnen Europa.

Op het gebied van capaciteitenmarkten is Nederland in Europa nog maar een van de weinige landen die dat nog niet heeft. Onder meer het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Spanje hebben de overstap al gemaakt. Hierbij geven netbeheerders via tenders aan wanneer en waar zij extra capaciteit verwachten nodig te hebben. De technieken die tegen de laagste kosten in deze capaciteit kunnen voorzien, worden geselecteerd. Dat kunnen centrales zijn, maar ook batterijen of vraagrespons van grote bedrijven.  

Kosten capaciteitsmarkt

“Gezien het ernstige risico op problemen met de toereikendheid en de sociale voordelen van een interventie, bevelen wij de invoering van een capaciteitsmarkt aan zonder uitstel, aangezien de kosten van te vroeg optreden veel lager zijn dan van te laat optreden”, laten de onderzoekers in hun aanbevelingen weten.

“Een capaciteitsmarkt heeft in de specifieke Nederlandse context verschillende voordelen ten opzichte van een strategische reserve, het belangrijkste is dat een capaciteitsmarkt alleen de benodigde investeringen mogelijk maakt en daarmee een structurele oplossing voor de lange termijn is.”

De kosten voor het realiseren van een capaciteitsmarkt in Nederland worden beraamd op een half miljard euro per jaar. Dat is een fors bedrag, maar daar staan opbrengsten en voordelen tegenover, zoals minder prijspieken en naar verwachting gemiddeld minder grote stijgingen van de elektriciteitsprijzen, die het investeringsklimaat in Nederland ten goede komen. Het onderzoek van Compass Lexecon raamt de opbrengsten van een centrale capaciteitsmarkt in Nederland op 2,5 tot 3 miljard euro per jaar voor de samenleving.