Vanwege de oorlog in Oekraïne en de spanningen tussen Europa en Rusland heeft de Europese Energieraad aangestuurd op een aantal aanvullende maatregelen om de energiecrisis het hoofd te bieden. De regulaties richten zich op besparingen en de herverdeling van extra winsten die geboekt worden in de energiesector.

De Energieraad kwam overeen tot een vrijwillig reductiedoel van 10 procent voor de elektriciteitsvraag. Een verplichte reductie van 5 procent geldt voor de elektriciteitsproductie in piekuren tussen 1 december 2022 en 31 maart 2023. Lidstaten zijn vrij om de besparingen naar eigen inzicht met hun respectievelijke maatregelen te realiseren.

Prijsplafond en solidariteitstaks voor bedrijven
Daarnaast achtte de Energieraad het noodzakelijk om een plafond van 180 euro per megawattuur in te stellen voor de opbrengsten van producenten en tussenaanbieders die met bruinkool, kernenergie of hernieuwbare bronnen elektriciteit opwekken. Dergelijke bedrijven hebben namelijk onverwacht veel omzet gemaakt de afgelopen maanden, zonder dat hun operationele kosten mee zijn gegroeid. Dit komt vanwege de rol die andere energiebronnen als olie en gas innemen. Als prijszetters blazen ze de eindprijs van elektriciteit op.

Het plafond is op een dusdanige hoogte vastgesteld, dat de bedrijven wel genoeg kunnen verdienen om winstgevendheid te garanderen en investeringen in hernieuwbare energie veilig te stellen. De restinkomsten kunnen door de lidstaten aangewend worden om kwetsbare consumenten financieel te ondersteunen met hun hoge energierekeningen. Nederland heeft bijvoorbeeld inderdaad laten weten een dergelijk plafond in te stellen.

Lees ook: Kabinet verhoogt stroomplafond aanzienlijk

Bovendien maakten de lidstaten afspraken om tijdelijk een verplichte contributie te vragen van bedrijven in de olie- en gassectoren. Deze solidariteitstaks op de extra winst van de ondernemingen ten opzichte met die van voorgaande jaren komt bovenop de reguliere belastingmaatregelen en accijnzen die in de respectievelijke landen reeds geheven worden.

Begrip voor plannen, maar ook vragen
In een reactie op de aangekondigde maatregelen laat Holland Solar begrip te hebben voor de maatregelen: "De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), de Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA), Holland Solar en Energie Samen hebben er begrip voor dat de lidstaten van de EU hebben afgesproken te gaan zoeken naar manieren om overwinsten die gemaakt worden met de huidige, hoge elektriciteitsprijzen (tijdelijk) af te romen."

Tegelijkertijd hebben de brancheverenigingen een aantal vragen en kritische noten op de beleidsplannen. Volgens hen bestaat er een risico dat de maatregelen zullen leiden tot ongelijke behandeling van verschillende marktpartijen. De verschillen tussen producenten van hernieuwbare energie zijn volgens Holland Solar groot en de sector bedient zich van een complex geheel van contracten die zich moeilijk over één kam laten scheren. Uiteindelijk moet het doel ook nu niet uit het oog worden verloren.

"Er dient daarbij prioriteit  te worden gegeven aan maatregelen die de oorzaak van hoge prijzen écht aanpakken: het verhogen van het aanbod van hernieuwbare energie, het verlagen van de fossiele energievraag via energiebesparing, elektrificatie  en versterking van de transportinfrastructuur."

Om de uitvoeringsproblemen te bestrijden, zou de Energieraad in hun ogen zich daarom eerder moeten richten op het verhogen van de vennootschapsbelasting voor hoge winsten.