Explosieve groei en beleidsmatige uitdagingen: de toekomst van zonne-energie

26.06.2024 Asma Lgamawi & Gijs de Koning

Explosieve groei en beleidsmatige uitdagingen: de toekomst van zonne-energie

SolarPower Europe bracht onlangs de Global Market Outlook For Solar Power 2024 - 2028 uit. Ieder jaar publiceert SolarPower Europe een rapport waarin vooruit wordt gekeken naar de komende vijf jaar in de zonne-sector aan de hand van de ontwikkelingen van het afgelopen jaar. Solar365 zocht uit wat de belangrijkste punten zijn van het rapport.

De zonne-energiesector heeft in 2023 een enorme groei meegemaakt. De capaciteit werd bijna verdubbeld ten opzichte van 2022. Voor een gevestigde sector is dit erg bijzonder volgens SolarPower Europe. De groei is voornamelijk te danken aan de explosie van de zonne-energie markt in China. China zorgde door de hoge productie van zonnepanelen voor een significante prijsdaling van PV en installeerde in het eigen land het gros van de totaal geïnstalleerde capaciteit van 2023.

Groei zonne-energie globaal bijna verdubbeld
In 2023 heeft de wereld 447 gigawatt aan nieuwe zonnecapaciteit aangesloten. Dit is een stijging van 87 procent ten opzichte van 2022. Zonne-energie was goed voor 78 procent van de 576 gigawatt aan nieuwe hernieuwbare capaciteit die vorig jaar werd toegevoegd, en werd in totale capaciteit drie keer meer geïnstalleerd dan alle andere hernieuwbare technologieën samen.

Het rapport stelt verder dat er wereldwijd een investering van 200 miljard dollar werd gedaan in de productiesector voor schone energie in 2023.  Hiervan was 40 procent (80 miljard dollar) voor de productie van zonne-energie.

Tijdens de klimaatconferentie COP28 in december 2023, zijn beleidsmakers overeengekomen om de wereldwijde capaciteit voor hernieuwbare energie tegen 2030 te verdrievoudigen tot ten minste 11 terawatt en het jaarlijks tempo van verbeteringen van de energie-efficiëntie te verdubbelen van 2 procent naar 4 procent.

Volgens de International Renewable Energy Agency (IRENA), komt deze doelstelling overeen met ongeveer 5,5 terawatt aan zonnecapaciteit die bijgeplaatst moet worden en wijst het op substantiële groeimogelijkheden voor zonne-energie, die naar verwachting een aanzienlijke bijdrage zal leveren.

Beleidsaanbevelingen
Een van de bijdragers aan het rapport, The Global Solar Council, moedigt beleidsmakers aan om maatregelen te nemen die zonne-energie ondersteunen en de belemmeringen aan te pakken die de uitrol ervan vertragen.

Het rapport stelt dat overheden regelingen moeten ondersteunen zoals een vast bedrag voor het terugleveren van energie of groenestroomcertificaten, die de uitrol van zonne-energie op korte termijn kunnen stimuleren. Dit moet worden aangevuld met structurele verbeteringen van de regelgeving in veilingregelingen en hervorming van de elektriciteitsmarkt. Daarnaast moeten overheden innovaties op het gebied van zonne-energie en nieuwe toepassingen zoals off-grid zonne-energie, Agri-PV, drijvende PV en Building Integrated PV te ondersteunen om het zonnepotentieel in hun land volledig te ontketenen.

Ontwikkelingen in China
China, al jaren 's werelds grootste leverancier en marktleider voor zonne-energieproducten, brak elk eerder gevestigd record door in 2023 door 253 gigawatt aan nieuwe zonne-energie capaciteit toe te voegen, wat neerkomt op een groei van 167 procent vergeleken met 2022. Ondertussen heeft de rest van de wereld 194 gigawatt aan nieuwe zonne-energie geïnstalleerd, een stijging van 35% ten opzichte van de 144 gigawatt die in 2022 werd toegevoegd.

In China's veertiende vijfjarenplan, waarin de doelstellingen voor de Chinese economie voor de periode 2020-2025 staan, wordt toegelicht dat hernieuwbare energie tegen 2035 de voornaamste bron van energieverbruik in China zal worden. Eind 2023 waren niet-fossiele energiebronnen goed voor 17,7 procent van het totale energieverbruik.

Ontwikkelingen EU
Europa installeerde 61 gigawatt aan zonne-energie capaciteit en kwam daarmee op een totaal van 264 gigawatt. De groei is voornamelijk te danken aan Duitsland die in totaal 15 gigawatt installeerde.  SolarPower Europe verwacht dat zonne-energie op daken het grootste marktsegment aan duurzame energie zal blijven, in ieder geval tot het einde van onze prognoseperiode in 2028.

Wel noteert SolarPower Europe dat er sinds de energiecrisis goed gelet moet worden op energiezekerheid in Europa. In de periode 2022 tot 2023 is de groei in zonne-energie vooral te danken aan stijgingen in de energieprijzen en zorgen om de energiezekerheid, wat betekent dat naarmate de energieprijzen dalen en stabiliseren, de groei in de sector hernieuwbare energie kan vertragen. Om deze groei in stand te houden zullen beleidsmakers in Europa zonne-energie goed moeten blijven ondersteunen, schrijft SolarPower Europe.

De EU-beleidsmakers hebben al ondersteunende maatregelen voor de uitrol van zonne-energie aangenomen, waaronder de vaststelling van de REPowerEU-doelstelling van 750 gigawatt tegen 2030, verbeterde vergunningsvoorwaarden en een EU-strategie voor zonne-energie op daken.

Ontwikkelingen in Nederland
Nederland staat in de wereldwijde top 10 van zonne-energiemarkten met een geïnstalleerde productiecapaciteit van 4,1 gigawatt in 2022 en 4,9 gigawatt in 2023. Nederland heeft niet langer de koppositie als het gaat om de hoeveelheid geïnstalleerd zonne-energievermogen per persoon. Met 1.299 wattpiek komt Nederland nu achter Australië die nu 1.359 wattpiek per persoon heeft geïnstalleerd. 

Sterke toename van elektrificatie in Nederland heeft geleid tot toenemende netcongestieproblemen en ernstige ruimtebeperkingen voor zonneparken. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, is de focus gelegd op multifunctionele PV-toepassingen zoals Agri-PV, drijvende zonne-energie en zonnecarports.

De nieuwe regering is van plan een einde te maken aan de salderingsregeling voor residentiële klanten. Deze salderingsregeling was erg belangrijk voor de exponentiele groei van de zonne-energie sector in Nederland. Nederland zal naar verwachting van SolarPower Europe in de nabije toekomst te maken krijgen met een 'boom and bust'-periode. Wat wil zeggen dat na de enorme groei van de afgelopen jaren, SolarPower Europe verwacht dat de markt voor zonne-energie zal instorten.

Ook heeft de regering een abrupte stopzetting van de beleidsondersteuning voor residentiële zonne-energie aangekondigd, in tegenstelling tot een geleidelijke uitfasering, en verminderde toekomstige steun voor elektrificatie. Volgens SolarPower Europe brengen deze plotselinge beleidswijzigingen aanzienlijke schade toe aan de zekerheid van investeerders en de publieke perceptie rond hernieuwbare energie.