Per 1 januari 2026 gaat de Energiewet in. Deze vormt een juridische basis voor een nieuw energiesysteem. Met de wet komt er meer ruimte voor lokale energieproductie, krijgen netbeheerders meer mogelijkheden om de capaciteit van stroomnetten optimaal te benutten en wordt energiedata inzichtelijker voor consumenten.

De gaswet en elektriciteitswet stammen uit een tijd waarin het energiesysteem er nog heel anders uit zag. Daarom worden deze twee wetten vervangen door de Energiewet, die beter moet aansluiten op het huidige energiesysteem. Daarmee vormt de energiewet een juridische basis voor een modern, flexibel en duurzaam Nederlands energiesysteem. Met de Energiewet zorgt Nederland er ook voor de Europese richtlijnen voor duurzame energie te volgen.

Lokale energieproductie

De energiewet maakt het makkelijker, en moedigt aan, om lokaal energie op te wekken, bijvoorbeeld met energiegemeenschappen. Lokale opwek en verbruik, zonder tussenkomst van de netbeheerder, helpt het elektriciteitsnet te ontlasten, energiekosten te drukken, geeft meer onafhankelijkheid en autonomie aan afnemers en zorgt voor een groter aandeel hernieuwbare energie.

Energiegemeenschappen krijgen ook expliciet een rol in de Energiewet. “De wettelijke status van deze nieuwe speler weerspiegelt deze al gangbare praktijk van energiecoöperaties. Door hun werkwijze vast te leggen en te kiezen voor de term energiegemeenschap, erkent de wetgever de potentie van deze niet-commerciële, publieke speler in het energiesysteem”, zegt Energie Samen hierover. Veel energiecoöperaties voldoen aan de definitie van energiegemeenschap en kunnen zo een grotere rol gaan innemen in het energiesysteem.

Flexibiliteit

De Energiewet geeft meer mogelijkheden om flexibel om te gaan met elektriciteit, zowel voor huishoudens, bedrijven en netbeheerders. Energie mag worden opgeslagen en vervolgens gedeeld worden.

Beter benutten netcapaciteit

Hans-Peter Oskam, directeur van Netbeheer Nederland, noemt de energiewet, samen met de Wcw en Wgiw, een van de fundamenten van de energietransitie. “Voor netbeheerders is de komst van de Energiewet belangrijk omdat het meer mogelijkheden biedt om het elektriciteitsnet beter te benutten”, schrijft Netbeheer Nederland. “Netbeheerders kunnen straks bijvoorbeeld meer innovatiemogelijkheden, uitgebreidere cable pooling (meer partijen op dezelfde aansluiting) en energiehubs mogelijk maken.”

Inzicht en meedoen op energiemarkt

De Energiewet moet meer inzicht geven in de energierekening. De energiedata, data van slimme meters en energiecontracten moeten beter inzichtelijk worden voor huishoudens en bedrijven. Ook krijgen zij meer mogelijkheden om deze data te delen met andere partijen, bijvoorbeeld om contracten te vergelijken of een energieverbruiksmanager te gebruiken. Volgens de Energiewet moeten dan ook alle analoge energiemeters vervangen worden door digitale energiemeters. Tegelijkertijd worden er eisen gesteld aan metingen, datakwaliteit, privacy, identificatie, bescherming en beveiliging van de energiedata.   

Tenslotte moeten volgens de Energiewet terugleverkosten worden opgenomen in modelcontracten en mogen netto terugleverkosten van zonnestroom niet negatief zijn.