Een stille greep van 680 miljoen euro uit de SDE-pot voor ‘de rijksbrede problematiek’ en 6 miljard euro aan gereserveerd SDE-geld dat terugvloeit naar algemene middelen. Is de SDE-subsidie de melkkoe van de overheid?

Alex Kaat, adviseur bij Holland Solar, zet er grote vraagtekens bij. Kaat: “De besteding van geld dat apart opgehaald wordt voor duurzame energie is vrij ontransparant. We weten bijvoorbeeld dat een groot deel van projecten die SDE kregen toegewezen niet doorgaat en dat de subsidie-uitkering per project lager is dan begroot. Daardoor wordt al jaren ongeveer een derde van het budget van de SDE niet gebruikt. Of die budgetten ooit nog voor duurzame energie gebruikt worden is onduidelijk. In ieder geval heeft de Algemene Rekenkamer al herhaaldelijk gesteld dat er veel te behoudend begroot wordt, waardoor een groot deel van het budget op de plank blijft liggen. Dat kan beter, bijvoorbeeld door meer projecten toe te zeggen dan je budget toelaat omdat we weten dat er altijd projecten niet doorgaan. Je kunt ook  gewoon deze belasting verlagen. Zo’n inschatting zouden we inmiddels uit ervaring moeten kunnen maken, want we hebben nog nooit alles uitgegeven. Maar het ministerie van Economische Zaken geeft geen krimp.”

"Begroot realistisch als het gaat om duurzame energie"

“Het excuus is dat je anders niet zeker weet of je genoeg geld hebt. Maar zo werkt het toch bij andere budgetten ook niet? Als je een bedrag vrijmaakt voor werkzoekenden ga je er ook niet vanuit dat iedereen zijn baan verliest, maar maak je een realistische inschatting. Mijn oproep aan de overheid is dan ook: ga realistisch begroten als het gaat om de kosten van duurzame energie.”

Volgens Kaat is de constructie sowieso nadelig ingericht. “Jij en ik betalen over onze energierekening over elke kilowattuur en kuub gas de  ‘opslag duurzame energie’ (ODE). Met die heffing wordt duurzame energie bekostigd. Maar waarom moet we de energietransitie eigenlijk via een aparte aanslag betalen? Waarom kan dat niet gewoon van de inkomstenbelasting of iets dergelijks worden bekostigd zoals dat bij de meeste overheidsuitgaven gaat?”

Duurzame energiebelasting afschaffen

Hij licht zijn oproep tot afschaffing van ODE toe aan de hand van twee argumenten. “Ten eerste staat het niet sympathiek. Iedere burger wordt er maandelijks in zijn energierekening op gewezen. Dat draagt niet bij aan het draagvlak. Wegen leggen ze toch ook niet aan met het geld van benzineaccijnzen? Ten tweede is ODE een heel erg onsociale belasting. Rijke mensen wonen vaak in een veel beter geïsoleerd huis waardoor ze procentueel gezien veel minder aan energie hoeven uit te geven dan arme mensen in een matig onderhouden huurhuis met enkel glas. Daardoor wordt die belasting dus niet door de sterkste schouders gedragen.”

Kaat pleit er daarom ook voor dat deze subsidies opgebracht wordt uit de algemene middelen, en dus conform het principe van de sterkste schouders – zwaarste lasten die voor alle andere uitgaven ook geldt. “Óf door belasting op vervuiling.”

Beloftes waarmaken

Hij vindt bovendien dat er veel openlijker gecommuniceerd moet worden over de subsidiegelden. Het zou overzichtelijk bijgehouden moeten worden hoeveel geld er niet wordt uitgegeven aan SDE dat daar wel voor bedoeld was en waar dit blijft. “Én er mag natuurlijk geen geld weggehaald worden uit een pot die expliciet opgebracht is onder het mom van ‘duurzame energie’. En als dat wel gebeurt, dan moet dat actief gecommuniceerd worden. Die 680 miljoen kwam toevallig aan het licht omdat Tom van der Lee (GroenLinks) zo oplettend was en het las in een rapport van de Rekenkamer. Dat was niet eens door de Minister naar de kamer gecommuniceerd, maar gewoon stilletjes gedaan! Terwijl zowel minister Kamp, als zijn opvolger Wiebes plechtig beloofden dat al het geld dat vrijkomt door ODE uitgegeven wordt aan duurzame energie, en meevallers terug zouden gaan naar de burger. Dat blijkt nu dus niet het geval te zijn.”