Op het Schiphol Trade Park wordt duurzaamheid op verschillende manieren uitgedragen, waarvan het slim omgaan met elektriciteit een belangrijke is. Twaalf bedrijven, gevestigd op een terrein ter grootte van de binnenstad van Amsterdam, stemmen hun elektriciteitsverbruik op elkaar af. Zo kan het bedrijvenpark blijven groeien én vasthouden aan hun duurzame ambities.

Schiphol Trade Park is een bedrijventerrein van ongeveer 350 hectare groot, in de buurt van Hoofddorp. Er zijn met name bedrijven uit de logistieke sector gevestigd, vaak hebben zij een link met Schiphol. Volgens Wouter Witkamp, projectmanager bij gebiedsontwikkelaar SADC (Schiphol Area Development Company), is het Schiphol Trade Park altijd al bezig geweest om een duurzaam bedrijventerrein te zijn.

Begin 2020 ontstond het idee voor een smart grid, vertelt Witkamp. En toen er in 2020 een brief van Liander binnenkwam dat er netcongestie zou gaan plaatsvinden en er dus geen nieuwe transportcapaciteit kon worden toegekend, kwam het opzetten van de energiehub in een stroomversnelling.

“We hadden een paar partijen die gingen starten met de bouw of al bezig waren. De palen zaten ongeveer al in de grond, maar ze kregen te horen dat ze wel een aansluiting konden krijgen, maar geen transportcapaciteit om stroom te mogen gebruiken”, vertelt Witkamp.

Sommige bedrijven begonnen te zoeken naar individuele manieren om toch in hun energievoorziening te kunnen voldoen, bijvoorbeeld met gasgeneratoren. Omdat dat niet past bij de duurzame ambities van SADC, werd gezocht naar een innovatieve oplossing voor alle bedrijven.

Die oplossing werd gevonden in een smart grid: vier partijen met transportcapaciteit delen die capaciteit met acht partijen die geen capaciteit hebben gekregen. Zij wekken allemaal stroom op met zonnepanelen, overtollige stroom wordt opgeslagen in batterijen en voor noodgevallen zijn er gasgeneratoren.

Nul achter de meter
Elektriciteit is voor een groot deel afkomstig van de zonnepanelen die de bedrijven op hun daken hebben liggen, vertelt Witkamp. “We zijn op jaarbasis ruim energiepositief en wekken dus meer energie op dan we nodig hebben. Voor ongeveer 240 huishoudens hebben wij extra opwek, dat staat gelijk aan ongeveer 860 megawattuur.” In totaal wekt het bedrijvenpark 4,3 gigawattuur zonnestroom per jaar op.

Ook de teruglevercapaciteit wordt gedeeld door de bedrijven. Het terugleveren van zonnestroom aan het net wordt gemonitord, zodat de totale maximaal toegestane teruglevercapaciteit als groep niet overschreden wordt. “Dat maakt het ook mogelijk dat op het moment dat de partijen met gecontracteerd terugleververmogen er geen gebruik van maken, dat de buurman wel kan terugleveren, terwijl die daar in de eerste instantie geen gecontracteerde capaciteit voor heeft.”

De overtollige stroom wordt opgeslagen in gedeelde batterijen van in totaal 3,7 megawattuur. Voor de momenten dat ook die tekortschiet is er een gasgenerator. Die is vorig jaar maar twee keer voor één uur gebruikt, zegt Witkamp. In het geval dat alle bedrijven zonder netcapaciteit zo’n generator zouden gebruiken, in plaats van meedoen aan de energiehub, was dat ruim 31.000 uur geweest.

Witkamp: “Binnen het gebied kunnen we sturen dat een aantal partijen danwel door batterijen, gasgeneratoren of zonnepanelen op eigen stroom draaien, waardoor er meer capaciteit beschikbaar is voor de buren. We meten  bij alle  partijen real time op de seconde nauwkeurig het stroomverbruik. Zo kunnen we zien of we richting de collectieve max gaan en kunnen we daarop de batterijen aansturen als dat nodig is.”

“Degenen die gecontracteerd vermogen beschikbaar stellen hebben ten alle tijden beschikking tot die gecontracteerde capaciteit. De partijen zonder of met een beperkt gecontracteerd vermogen binnen ons collectief zonder winstoogmerk hebben een afgesproken vermogenslimiet met de coöperatie die ze door de inzet van de batterijen en eventueel de generatoren kunnen gebruiken. Dan leveren wij die capaciteitszekerheid uit batterijen, zon-PV, en als daar niet voldoende back-up in zit zetten we de gasgenerator aan om iedereen van voldoende stroomcapaciteit te kunnen voorzien.”

Geen gebruiksprofiel
Omdat de bedrijven die onderdeel zijn van de energiehub nog niet allemaal gevestigd waren in het gebied, was er nog geen gebruiksprofiel beschikbaar voor die partijen, vertelt Witkamp. “Vaak heb je een historisch profiel waar Liander vanuit gaat, maar omdat dit partijen waren zonder geschiedenis in Nederland, zijn die profielen als het ware als een rechte lijn ingeschat, alsof er continu verbruik is.”

“In werkelijkheid hebben de partijen ’s ochtends een piek en aan het einde van de dag, maar daartussenin is, mede door de opwek van zonne-energie, de vermogensvraag laag. Zeker als je dat van alle bedrijven bij elkaar optelt, dan is er nog best veel ruimte.” Nu het stroomverbruik gemonitord wordt, is te zien dat de bedrijven niet zozeer een klassiek distributie-logistiek verbruik hebben, volgens  Witkamp. “Ze vullen elkaar eigenlijk mooier aan dan we hadden verwacht.”

Duurzaamste bedrijvenpark
Het bedrijventerrein is nog aan het uitbreiden, in de toekomst kan er nog maximaal 140 hectare bij komen, de overige ruimte blijft beschikbaar voor openbare ruimte en natuur. Bedrijven die zich op het Schiphol Trade Park willen vestigen, doen automatisch mee met het energiedelen. Doelstelling van SADC is niet alleen om te groeien, maar ook om dat op een duurzame manier te doen. Eerder kreeg het Schiphol Trade Park al het Outstanding BREEAM-NL certificaat toegekend door de Dutch Green Building council, waarmee het niet alleen het meest duurzame logistieke bedrijventerrein ter wereld is, maar bovendien het eerste in Nederland met een hercertificering voor duurzame gebiedsontwikkeling.

Witkamp. “Naast dat we op een slimme manier omgaan met energie, stellen wij hoge eisen bij de gronduitgifte. Bedrijven die bij ons een kavel willen ontwikkelen moeten aan deze eisen voldoen die verder gaan dan de wettelijke norm of overheidsdoelstellingen.” Ieder bedrijf kan daarnaast extra aandacht besteden aan bepaalde aspecten van duurzaamheid, dat kan energie zijn, maar ook natuur, circulair bouwen, of een sociale innovatie. 

Energiehub niet tijdelijk
Naar verwachting zal het elektriciteitsnet in de regio van het Schiphol Trade Park begin 2027 zijn uitgebreid met nieuwe capaciteit. Hierdoor kunnen nieuwe bedrijven zich op het bedrijvenpark vestigen en kan er worden voldaan aan de elektriciteitsvraag die zal toenemen door elektrificatie. Ook in de toekomst zal het bedrijvenpark dus slim moeten omgaan met energie.

Witkamp: “We zien dat de gebouwen steeds vaker warmte- en koudevoorzieningen elektrificeren en daarnaast zal ook het logistiek vervoer elektrificeren. Er zal dus veel extra elektriciteitsvraag komen, dat met alleen met extra koper ernaast leggen op gegeven moment ook wel tegen de grenzen van onze stoepen zal aanlopen.”

Er zal dus gezocht moeten worden naar een systeemoplossing, en volgens Witkamp werken de bedrijven die gevestigd zijn op het bedrijvenpark daar graag aan mee. Duurzaamheid een innovatie op het bedrijvenpark is ook een unique selling point en dat wordt door de bedrijven omarmd.