Ruim 1,5 miljoen Nederlandse huishoudens hebben inmiddels een zonnestroomsysteem op hun woning. In geen enkel ander land in Europa liggen meer zonnepanelen per inwoner dan bij ons. De salderingsregeling heeft de afgelopen jaren hier in belangrijke mate aan bijgedragen. Om de klimaatambities te realiseren moeten en kunnen huizen nog veel meer op zelf opgewekte stroom gaan draaien. Volgens veel partijen is er een nieuwe fase aangebroken waarbij de huidige salderingsregeling niet goed meer past.

De huidige salderingsregeling is een groot succes geweest. Honderdduizenden huishoudens hebben panelen op het dak gelegd, wat heeft geleid tot een substantiële verduurzaming van ons elektriciteitsgebruik. In landen om ons heen zonder een dergelijke regeling is deze groei veel minder groot gebleken.  

‘De huidige salderingsregeling is niet meer goed te verantwoorden’
Nold Jaeger, beleidsmedewerker bij Holland Solar: “Er is nu, volgens onder andere het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Holland Solar, een nieuwe fase aangebroken. De prijs van zonnepanelen is enorm gedaald en daardoor is de regeling nu in mindere mate nodig en niet meer goed te verantwoorden. Dit komt niet alleen door de goedkopere zonnepanelen, maar ook door de mogelijkheid de zelfopgewekte stroom 24 uur per dag in het eigen huis te gebruiken. Bijvoorbeeld door het slim laden van elektrische auto’s, wasmachines te programmeren met een klok en door met een thuisbatterij het overschot in de middag op te slaan om in de avond te gebruiken.”

Hij vervolgt: “De huidige regeling geeft echter geen enkele stimulans om de zonnestroom zelf te gebruiken of op te slaan. Het elektriciteitsnet raakt overbelast door de korte piek aan invoeding op zomerdagen en het kost vele miljarden dit probleem door middel van netverzwaring op te lossen. Bovendien levert een overschot aan zonnestroom geen enkele bijdrage aan de verduurzaming.  Zeker als na zonsondergang de aardgascentrales weer aan moeten. Het is, juist binnenshuis, technisch en tegen beperkte kosten steeds beter mogelijk deze problemen te voorkomen, maar dat vraagt wel om een aanpassing van de huidige salderingsregeling.”

Nieuw voorstel Holland Solar
Holland Solar had voor 2021 een voorstel uitgewerkt hoe de salderingsregeling het beste kon worden afgebouwd. Uitgangspunten van dit voorstel waren: negatieve bijeffecten neutraliseren, stimulering van het behoud van een gemiddelde terugverdientijd van zeven jaar zodat particulieren blijven investeren in zonnestroomsystemen en een geleidelijke aanpassing van de regeling om de sector op middellange termijn duidelijkheid te geven en een perspectief om te kunnen blijven groeien.

Begin 2022 heeft het ministerie een iets aangepast voorstel gepresenteerd waarin het afbouwpad van Holland Solar was opgenomen. Doordat de invoering pas op 1 januari 2025 van start kan gaan is ervoor gekozen om de eerste stap van het afbouwpad heel groot te maken. Om op deze manier weer op het voorgestelde afbouwpad van Holland Solar terecht te komen.

Doordat een dergelijk grote sprong niet voldoet aan het uitgangspunt van de geleidelijke aanpassing besloot Holland Solar met een nieuw voorstel te komen dat beter aan alle randvoorwaarden voordoet en dat past in de inmiddels sterk veranderde actualiteit betreffende de  elektriciteitsbelasting en hogere elektriciteitsprijzen.

Terugverdientijd van zeven jaar
In het kort komt het aangepaste voorstel van Holland Solar erop neer dat de salderingsregeling in hetzelfde tijdspad wordt afgebouwd zoals in het plan van het ministerie staat (start 2025, einde 2031). Het afbouwpad zal echter, gegeven de snel veranderende marktomstandigheden, tussen 2025 en 2031 elke twee jaar geëvalueerd moeten worden.

Dit om te controleren of de terugverdientijd nog rond de zeven jaar ligt, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord. Deze manier zorgt voor de nodige duidelijkheid voor zowel de installateur als de particulier die wil investeren en het maakt  duidelijk wanneer de salderingsregeling definitief eindigt.

Jaeger: “Holland Solar pleit voor een dergelijke evaluatie zodat, wanneer de terugverdientijd korter is, het afbouwpad versneld kan worden. Maar in het geval dat de terugverdientijd door omstandigheden langer dan zeven jaar wordt, het afbouwpad vertraagd kan worden. Zo blijven zonnepanelen steeds aantrekkelijk genoeg voor huishoudens.”

Eigen gebruik aanmoedigen
Kort gezegd vindt ook Holland Solar dat de salderingsregeling moet worden afgebouwd omdat de prijs van panelen op eigen dak zo gedaald is dat een royale saldering niet meer te rechtvaardigen is. “We komen nu in een fase dat eigen zonnestroom voor een groot deel in de eigen stroomvraag gedurende de dag kan voorzien", aldus Jaeger.

"Wanneer PV-eigenaren minder geld krijgen voor de teruglevering aan de energiemaatschappij zullen zij meer worden aangemoedigd hun opgewekte stroom zelf te gebruiken. Tevens wordt het net ontzien en voorkomen dat overschotten worden gevolgd door tekorten waarvoor dure en vervuilende aardgascentrales moeten draaien.”

Holland Solar vind het belangrijk dit voorstel te doen, omdat er enorm veel veranderingen zijn geweest sinds het oude wetsvoorstel naar de Kamer is gestuurd. Bij de branchevereniging rees de vraag of wat er nu op papier staat nog steeds de beste oplossing is voor de problemen waar de  sector nu voor staat.

Verantwoordelijkheid
Vooral de grote spreiding tussen elektriciteitsprijzen is een punt van aandacht. Het verschil tussen de elektriciteitsprijs overdag en ’s avonds is veel groter geworden en dat maakt veel uit voor het salderingsverhaal. Wat er vooral met de aanpassingen aan de salderingsregeling moet worden bereikt, is dat consumenten echt bewuster hun zelfopgewekte stroom gaan gebruiken op momenten dat hij wordt opgewekt.

Een vastgestelde minimale terugleververgoeding is volgens Holland Solar daarvoor niet de juiste oplossing. Echter, voor het verwijderen van een dergelijk onderdeel uit het salderingsvoorstel is momenteel geen politieke steun.

Jaeger: “Als branchevereniging stellen wij dus dat zonnestroom op een andere manier in het energiesysteem moet worden ingezet en wij als markt nemen onze verantwoordelijkheid om met oplossingen hiervoor te komen. Overigens ligt daar ook een verantwoordelijkheid voor de installateur en de energieleverancier. Het is belangrijk dat de Tweede Kamer zo snel mogelijk instemt met het wetsvoorstel ter wijziging van de regeling. Zonder politieke steun kunnen wij en andere partijen die verantwoordelijkheid niet nemen.”

Betere communicatie naar de klant
Volgens Jaeger zou de installateur zo transparant mogelijk moeten aangeven hoe zijn klant een zo laag mogelijke energierekening kan bereiken. “Daarnaast ligt er een belangrijke taak voor de overheid om te communiceren dat het ons allemaal heel veel geld kost en dat het weinig bijdraagt aan verduurzaming, als iedereen tegelijk zijn zonnestroom op het net zet. Bij direct verbruik of opslag hoeven er minder kosten naar de netinfrastructuur. Dan pas kan de toegevoegde waarde van zonnestroom echt worden geoogst.”  

Hij vervolgt: “Ons voorstel is een middenweg, dus logischerwijs zijn de reacties ook gemixt. Salderen tot in de eeuwigheid behouden is geen oplossing, dat gaat het net nooit trekken en helpt ons niet onze energievraag echt te verduurzamen. Salderen rigoureus en direct afschaffen werkt ook niet. Wij brengen het voorstel nu bij verschillende partijen goed onder de aandacht en we leggen uit dat het voor elke groep voordelen bevat.”

Uitgebalanceerd plan
“Zo zullen energiebedrijven moeten wennen aan het feit dat salderen nog wat langer door gaat lopen. Consumentenorganisaties zullen tot de conclusie komen dat de terugverdientijd goed blijft, terwijl er voor de consument wel het een en ander gaat veranderen. Hij wordt iets meer blootgesteld aan de marktprijs, maar wij zijn ervan overtuigd dat we onder aan de streep echt goed uitkomen. De komende weken doen wij ons uiterste best om ons voorstel zo overtuigend mogelijk te brengen. Het is een mooi en uitgebalanceerd plan dat voor alle betrokkenen wat biedt. Aan ons nu de edele taak om iedereen daarvan te overtuigen”, besluit Jaeger.