De Europese Unie heeft uitgesproken dat over vijf jaar alle lithium voor eigen gebruik geproduceerd moet worden binnen Europa. Momenteel wordt en slechts een klein deel gemijnd binnen het eigen werelddeel. Kan de EU dit klusje zelf voor elkaar krijgen? En hoe zit dat met andere grondstoffen die nodig zijn voor het produceren van opslag?

Peter Notten, professor aan de Technische Universiteit Eindhoven, is gespecialiseerd in energieopslagmaterialen. Hij vindt het plan ambitieus maar haalbaar. “Je kunt het op verschillende manieren lezen. In dit geval wordt er gedoeld op zelfvoorziening met betrekking tot de lithiumproductie die benodigd is voor het maken van batterijen in eigen productie te nemen in Europa. Dat is heel goed mogelijk.”

De EU levert minder dan 1% van alle lithium-ionbatterijen ter wereld, in vergelijking met de 66% die in China wordt gemaakt. De grondstoffen voor dergelijke producten komen grotendeels uit Afrika, Latijns-Amerika en Australië. Ook de wereldwijde aanvoer van platina - een grondstof voor brandstofcellen - is voornamelijk afkomstig uit Zuid-Afrika, terwijl de apparaten bijna volledig in Canada, Japan, Zuid-Korea en de VS worden geassembleerd.

Auto als driver

Notten gelooft in een toekomst voor opslag. “Het spreekt vanzelf dat batterijen zich steeds verder in de samenleving zullen nestelen. Ook op het gebied van toepassingen in huizen en utiliteitsgebouwen, als onderdeel van het smart grid. Dat is iets van de lange adem.”

De hard groeiende auto-industrie is volgens Notten in eerste instantie de grootste driver om zelfvoorzienend te willen worden. Hybride en elektrische auto’s hebben op dit moment een flinke voorsprong. “Je ziet al een jaar of zes elektrische auto’s rijden. De regelgeving vanuit de EU om auto’s minder vervuilend te maken is de driver voor de industrie om meer elektrische voertuigen te lanceren. Voor de productie van batterijen voor auto’s is nu al veel lithium benodigd, maar nu we steeds meer willen doen met opslag in huis groeit de behoefte verder.” Notten hoopt dan ook dat de EU nu daadwerkelijk stappen zal zetten om een eigen productie op te zetten op grote schaal.

Politieke onrust funest

Je zou denken dat een transitie naar hernieuwbare energie betekent dat de strijdbijl om grondstof begraven kan worden. De strijdbijl om grondstof blijft daarentegen aan de oppervlakte. Hoewel wind en zonlicht ieder land bereiken, beschikt Europa zelf niet over de grondstoffen die de opslag van zonne-energie en windenergie mogelijk maken. “We zijn nu heel afhankelijk van derden. Er hoeft op dit moment maar iets te gebeuren op politiek gebied en je hebt een groot probleem. Met name de auto-industrie in Duitsland en Frankrijk zouden daar de gevolgen van kunnen gaan zien.”

Als de Europese Unie zelfvoorzienend wordt, zal de afname van lithium in China relatief kleiner worden. Volgens Notten hoeft dit niet voor spanningen te zorgen. “Dat is het proces wat eigenlijk continu gaande is in een vrije markt.”

Notten verwacht dat de Europese Unie zich nooit 100% zal kunnen losweken van de rest van de wereld op het gebied van grondstof. “Ik vermoed, maar ook dat kan ik niet hardmaken, dat Europa vooralsnog niet zelfvoorzienend kan zijn op het gebied van grondstoffen voor batterijen. Je bent net als de rest van de wereld afhankelijk van bepaalde landen. Kobalt komt bijvoorbeeld uit Congo. Daar halen China en Amerika ook de meeste kobalt. Competitie treedt altijd op, maar zorgt niet direct voor spanning.”