Het installatiebedrijf AAA New Energy heeft een kort geding aangespannen tegen de gemeente Almere. Albert Schoute, oprichter van AAA New Energy, stelt dat door het inschakelen en promoten van het Regionaal Energieloket, de gemeente een oneerlijk concurrentievoordeel heeft gecreëerd voor de installateur die samenwerkt met het loket, ten koste van andere installateurs in de regio. Hier gaat de rechter echter niet in mee.

AAA New Energy, een installatiebedrijf uit Bergen op Zoom dat gespecialiseerd is in duurzame energieoplossingen, is sinds 2019 onder andere actief in Almere en omgeving. Het Regionaal Energieloket, opgericht om gemeenten te ondersteunen bij de energietransitie, voorziet in advies en organiseert collectieve inkoopacties voor energiebesparende maatregelen.

Achtergrond en selectieprocedure
Gemeenten hebben volgens het Nationaal Klimaatakkoord van 2019 de verplichting om bij te dragen aan de verduurzaming van hun gemeente, bijvoorbeeld door bewoners te ondersteunen bij het verduurzamen van hun woningen met advies. Als de gemeente niet over de benodigde middelen beschikt, kunnen zij een partij zoals het Regionaal Energieloket inschakelen. Dit loket voorziet de gemeente van energieadviseurs die bewoners adviseren over hoe zij hun huizen het beste kunnen verduurzamen en organiseert informatieavonden.

Het Regionaal Energieloket regelt ook collectieve inkoopacties en wijst een installateur aan voor de uitvoering hiervan. De selectie van deze installateur gebeurt op basis van vooraf bepaalde criteria, zoals installatiecapaciteit en certificering, om te zorgen voor kwaliteit en betrouwbaarheid.

Oneerlijk concurrentievoordeel
Schoute beweert dat de installateur die samenwerkt met het energieloket een oneerlijk concurrentievoordeel heeft, omdat deze voor de bewoners dé aangewezen partij wordt voor toekomstige installaties. De advocaten van Schoute beargumenteren dat er tot twee jaar na het advies van het energieloket nog steeds bewoners zijn die kiezen voor de betrokken installateur, simpelweg omdat deze eerder was aangesteld.

In de rechtszaal stellen de advocaten dat de gemeente door middel van logo's en het gebruik van sociale media bewoners doorverwijst naar het Regionaal Energieloket. Dit loket wijst vervolgens onder een 'gemeentelijk keurmerk' een installateur aan voor verduurzamingsmaatregelen. Hierdoor, zo stelt het kort geding, wordt het Regionaal Energieloket een "overheidsvoorlichter met een direct commercieel belang bij de keuzes die zij voorlicht".

De collectieve inkoopacties van het Regionaal Energieloket en de samenwerking met een specifieke installateur zouden leiden tot subjectief energieadvies. Omdat de installateur een deel van de winst bij uitvoering moet afdragen aan het Regionaal Energieloket, zou het advies niet volledig onafhankelijk zijn, aldus de advocaten van Schoute.

Het kort geding stelt ook dat technische specialisten van het Regionaal Energieloket zijn betaald door de gemeente bij een recente actie voor de collectieve inkoop van warmtepompen, wat wijst op financiële steun in commerciële activiteiten.

“Wij moeten zonder financiële steun met die collectieve inkoopacties concurreren en lijden door die belangenverstrengeling schade”, stelt Schoute.

Oneerlijk, maar niet verboden
De advocaat van het Regionaal Energieloket erkent dat het wellicht oneerlijk lijkt dat een installateur via de gemeente veel opdrachten binnenhaalt, maar stelt dat dit niet tegen de regels ingaat. "Het Regionaal Energieloket wordt door de gemeente ingeschakeld. Als AAA New Energy hier bezwaar tegen heeft, is de rechtbank niet de juiste plek, maar moet zij naar de Tweede Kamer", aldus de advocaat.

De advocaat van de gemeente beargumenteert dat AAA New Energy had kunnen deelnemen aan het selectieproces van het Regionaal Energieloket. Bij elke samenwerking doet het loket een uitvraag naar een installateur die het werk kan uitvoeren.

"Het is een publieke taak van de overheid om de energietransitie toegankelijk te maken door hierin te adviseren. De gemeente Almere heeft ervoor gekozen het Regionaal Energieloket in te schakelen en voert daarmee alleen de keuze van de wetmaker uit", stelt de advocaat van de gemeente Almere.

Uitspraak
De rechter heeft vastgesteld dat Gemeente Almere en Regionaal Energieloket geen directe concurrenten zijn van AAA New Energy, aangezien zij slechts als “makelaars fungeren” die vraag en aanbod bij elkaar brengen door middel van collectieve inkoopacties. Gemeente Almere en Regionaal Energieloket selecteren een installateur en communiceren de inkoopacties aan de inwoners van Almere. De directe concurrenten van AAA New Energy is de verkozen installateur, niet de gemeente of het Regionaal Energieloket.

Het is niet aannemelijk dat de markt voor woningverduurzaming “onrechtmatig wordt verstoord” door deze collectieve inkoopacties, aangezien er andere aanbieders beschikbaar blijven. Het organiseren van collectieve inkoopacties door een gemeente is een publieke taak en in het belang van de inwoners, en het is gebruikelijk in de markt voor woningverduurzaming omdat dit ook wordt gedaan door bijvoorbeeld Vereniging Eigen Huis, stelt de rechter.

AAA New Energy heeft bovendien niet aannemelijk gemaakt dat de geselecteerde installateur een concurrentievoordeel heeft verkregen.

Ook is het volgens de rechter te kort door de bocht om te stellen dat door het handelen van gemeente Almere en het Regionaal Energieloket een installateur dé aangewezen installateur wordt. Zo stelt de rechter: “Als er al vanuit zou moeten worden gegaan dat de inwoners van Almere zich als makke schapen laten mee leiden in collectieve inkoopacties van Gemeente Almere. Is allereerst de vraag of deze omstandigheid tot gevolg heeft dat sprake is van een onrechtmatige verstoring van de markt voor verduurzaming van woningen”.

Daarnaast is de vergoeding die Regionaal Energieloket van gemeente Almere ontvangt voor het uitvoeren van het Energieloket, terwijl de vergoeding van de geselecteerde installateur betrekking heeft op werkzaamheden zoals klantenservice en het inplannen van afspraken. Het gebruik van de naam en het beeldmerk van gemeente Almere door Regionaal Energieloket is in lijn met het feit dat de gemeente de organisator van de inkoopacties is, en dit verschaft Regionaal Energieloket geen concurrentievoordeel, aangezien Regionaal Energieloket geen concurrent is van AAA New Energy.

Over het gestelde feit dat er belangenverstrengeling zou zijn waardoor de inwoners van gemeente Almere geen objectief advies zouden krijgen zegt de rechter dat er in dit kort geding niet genoeg ruimte is om dit vast te stellen.

Reactie
“Het vonnis slaat als een tang op een varken. Kort gezegd vindt de voorzieningenrechter het goed dat overheidsorganen direct of indirect commerciële activiteiten ontplooien. Het is afwachten tot dat de gemeentes deals gaan maken met de Albert Heijn om gezond eten te promoten voor haar inwoners, of rechters die reclame gaan maken voor advocatenkantoren, om de kosten van de rechtspraak te drukken. Ik zelf vind het uiteraard een enorm teleurstellend, maar vooral ook een slecht vonnis, waarin aan alles voorbij gegaan wordt wat wij wel degelijk gemotiveerd gesteld hebben”, stelt Schoute.