Bedrijventerrein de Ecofactorij heeft een eigen aansluiting van 20 megavoltampère. Op deze aansluiting zitten 25 bedrijven aangesloten met ieder een uniek elektriciteitsverbruikprofiel. Alle bedrijven worden onderling aangestuurd om vraag en aanbod van energie optimaal op elkaar aan te laten sluiten, waardoor het net zo min mogelijk wordt belast en de bedrijven altijd profiteren van de meest goedkope en duurzame stroom. Steven Lobregt, bestuurslid van de Coöperatief Parkmanagement Ecofactorij, legt uit hoe de Ecofactorij zijn aansluiting en de verdeling van de stroom onderling beheert en wat de voordelen hiervan zijn.

Lobregt stelt dat de vrijheid van het zelf beheren van een gesloten distributiesysteem (GDS) veel groter is dan die van een netbeheerder. Daarom kan de Ecofactorij beter omgaan met vraag en aanbod en zelfs 15 tot 50 procent meer van de beschikbare infrastructuur gebruiken. De Ecofactorij heeft kan 20  megavoltampère aan opgesteld vermogen op een gecontracteerd vermogen van 14,5 megavoltampère afname en bijna 40 megavoltampère PV-productie op 20 megavoltampère teruglevercapaciteit.

Een groot deel van de opgewekte energie voor het bedrijventerrein wordt opgewekt door zonnepanelen. Lobregt: “Ondertussen hebben we wel in de loop van volgend jaar 40 megawatt zon in ontwikkeling en liggen op een 20 megavoltampère aansluiting. Dus er zitten een paar zonneparken op. Bijna alle bedrijven hebben zonnecellen op hun dak.”

Daarnaast zijn er ook batterijen die ingezet kunnen worden om vraag en aanbod aan energie op het bedrijventerrein in balans te houden en om de energie te verhandelen op de onbalansmarkt. “Wij hebben in totaal elf batterijen, negen grote en twee kleine. En die elf batterijen zijn er om kosten te reduceren en te zorgen dat wij bij netto congestie niet over de piek van Liander heen gaan”, ligt Lobregt toe.

Een gebalanceerd smart grid
Het hele energiesysteem van de Ecofactorij maakt deel uit van een smart grid. Het smart grid wordt beheert door de Coöperatie Parkmanagement Ecofactorij. "Wij voorspellen zelf hoe de stroommarkt zich de komende vier uur ontwikkelt. Stel, je verwacht dat over vier uur er stroomoverschotten komen op de onbalansmarkt, dan kun je nu al het verbruik in bijvoorbeeld een vrieshuis afschalen, zodat je straks vol kunt draaien en geld verdient door stroom te gebruiken. Er wordt per zonnepark afgesproken tegen welke tarieven men af wil schakelen op basis van de onbalansprijzen.

In uitzonderlijke situaties kunnen we de zonneparken ‘dwingen’ toch te produceren als de EPEX-prijs negatief is, of een onbalansprijs ongunstig is. Dit is om netcongestie op de Ecofactorij te voorkomen. De eigenaren van de zonneparken krijgen dan een vergoeding. Zo voorkomen we dat onverwacht 40 megavoltampère afschakelt en de productiebedrijven door hun 14,5 megavoltampère maximum heen schieten bij Liander.

Onze batterijen worden op basis van de verwachting ook strategisch vol of leeg zijn. Andere partijen zoals Liander en TenneT maken deze berekeningen ook, maar wij kijken naar wat het beste is voor onze leden en controleren constant of je gas moet geven met je stroomverbruik of juist op de rem trappen", aldus Lobregt.

Om het energiesysteem goed in balans te houden en alle belanghebbende partijen tevreden te houden zijn goede communicatie en afspraken met de bedrijven op de Ecofactorij essentieel. Lobregt geeft als voorbeeld een bedrijf dat een snellader heeft staan van 360 kilowatt voor het opladen van vrachtwagens.

“De lader kan niet gebruikt worden op alleen de stroom van de aansluiting van dat bedrijf om dat die een vermogen van 150 kilowatt heeft. Om toch de vrachtwagen op vol vermogen te kunnen opladen zijn er batterijen toegevoegd aan het systeem. Deze batterijen kan de Ecofactorij weer gebruiken om het net in balans te brengen en er voor te zorgen dat we niet over de afgesproken afname capaciteit van 14,5 megavoltampère heen gaan. Dus is de afspraak gemaakt dat de Ecofactorij deze 5 procent van de tijd mag gebruiken om dit te doen.”

Met een speciaal glasvezelnetwerk komt alle informatie van alle bedrijven bij elkaar. Alles wordt gemeten. Batterijen, laadpalen, warmtepompen, zonnepanelen en alle energiegebruikers worden inzichtelijk gemaakt op het portaal van de Ecofactorij. De privacy van de bedrijven wordt gewaarborgd doordat het netwerk alleen intern communiceert. Van buitenaf is deze informatie niet beschikbaar.

Eigen beheer biedt mogelijkheden
Het elektriciteitsnet van de Ecofactorij is na de aansluiting van 20 megavoltampère volledig in eigen beheer. Dit houdt in dat Park management de aansluitingen verdeelt en de afspraken overziet over wanneer welk vermogen waar mag worden ingezet. Dit brengt een aantal grote voordelen met zich mee legt Lobregt uit. “Netbeheerders mogen niet discrimineren. Als iemand zich aanmeld mag de netbeheerder geen onderscheid maken waarvoor de aansluiting wordt gebruikt. Er zit een wachtlijst voor van andere projecten. Je komt gewoon onderop de stapel. Wij kunnen gewoon zeggen dat iedereen die in 2024 een investering wil doen zich mag melden. Dan gaan we met elkaar managen onder welke condities iedereen kan investeren”, aldus Lobregt.

En slim omgaan met de verdeling is niet het enige voordeel. Lobregt gaat verder: “Op onze kabels hebben we temperatuursensoren geïnstalleerd. Op piekmomenten kunnen we meer stroom door een kabel sturen, zolang deze maar niet te warm wordt, want anders smelt de isolatie. Voor korte periodes, zoals een kwartier, kunnen we dus extra belasting aan zonder problemen. Zo kun je de capaciteit van het netwerk met zeker 10 procent verhogen.

Alles bij elkaar genomen kan het elektriciteit van de Ecofactorij dus efficiënter worden ingezet door de coöperatie van de 25 bedrijven. Lobregt: “Op basis van de ervaring met ons smart grid zien wij dat je ruwweg 40 tot 50 procent meer stroom op een netwerk kan hebben dan de netbeheerders op dit moment doen. En de netbeheerders doen dat niet om de samenleving te pesten, maar die zitten gewoon vast aan allerlei normen, wetten, regels en verouderde beslissingen.”

Momenteel wordt er doormiddel van een digital twin onderzocht of er nog oplossingen te vinden zijn die de Ecofactorij nog efficiënter zouden maken. De Universiteit Twente en Hogeschool Saxion hebben de Ecofactorij in een digitale omgeving nagebouwd en onderzoeken de komende twee jaar welke aanpassingen de Ecofactorij zou kunnen maken om hun aansluiting en onderlinge verdeling nog beter in te zetten.  Op basis van de voorstudie wordt verwacht dat de bedrijven hun energiekosten met 7 tot 12 procent kunnen verlagen met optimalisaties in de sturing.