Er zijn van die beelden die blijven hangen; de badkuip, bijvoorbeeld. Niet omdat we daar zo graag in liggen na een dag druk geweest te zijn met zonnestroom, maar vanwege de beroemde badkuipcurve die het falen van technische systemen illustreert. In het begin wat kinderziektes, dan jarenlang rust, en aan het eind: ouderdomskwalen. En dan is er nog de ‘eend’, of beter gezegd: de duck curve. Een vrolijk ogende grafiek, maar voor menig eigenaar van een zonnestroomsysteem het schrikbeeld van een middag vol overschot aan zonne-energie. Twee ogenschijnlijk onschuldige figuren, een badkuip en een eend, die samen het toekomstperspectief van solar asset management laten zien.

De badkuipcurve is een zegen en een vloek. Een zegen, omdat onze zonnestroomsystemen jarenlang ogenschijnlijk probleemloos presteren en een vloek omdat het ons collectief lui heeft gemaakt. De meeste zonnestroomsystemen in Nederland verkeren nog in het rustige, platte middengedeelte van de curve de zogenaamde constante betrouwbaarheidsfase. Daardoor denken velen: “Ach, onderhoud, waarvoor?” En zo is er een hele markt ontstaan die solar verkoopt als onderhoudsvrij. De installateur is allang vertrokken, en zolang de app een leuk getal laat zien (als je überhaupt monitort), is iedereen tevreden.

Maar badkuipen zijn verraderlijk. Ze lopen op een dag leeg of erger nog: ze beginnen te lekken. Dan breekt de derde fase aan: slijtage. En zoals we in het rapport* constateren, zijn we daar als sector niet goed op voorbereid. Geen servicenetwerk, geen standaardisatie, geen schaal. O&M is daardoor nog geen serieuze markt want wie wil investeren in iets dat (nog) geen pijn doet?

Toch is dat precies wat we moeten doen. Want terwijl de badkuip nog dampend vol is, steekt de eend zijn snavel al om de hoek. De duck curve symboliseert het groeiende verschil tussen zonne-energieproductie en elektriciteitsvraag. Negatieve prijzen, netcongestie, curtailment, het zijn geen woorden meer in columns of tijdens conferenties, maar de harde realiteit voor onze sector en ze vragen om actie.

Hier ligt de sleutel: wie solar asset management reduceert tot curatief onderhoud mist de boot, of beter: die eend. De energiemarkt verandert radicaal en fundamenteel. En niet alleen de energiemarkt. De hele omgeving waarin zonnestroom assets zich bevinden verandert. De salderingsregeling verdwijnt, cybersecurity wordt belangrijk(er), netcongestie bestaat en de mogelijkheden van AI zetten de monitoringswereld op z’n kop. Strategisch solar asset management betekent meebewegen in een zonnige toekomst. Sturen op flexibiliteit, data-analyse inzetten voor prognoses, contracten herzien, cybersecurity borgen en businesscases aanpassen aan een dynamische markt.

En O&M? Dat volgt. Maar dan niet als sluitpost, maar als integraal onderdeel van een volwassen asset management benadering. Want slimme aansturing van je systeem is weinig waard als je connector los zit of je omvormer uitvalt bij hoge netspanning. Onderhoud wordt onvermijdelijk niet alleen om je systeem draaiend te houden, maar om het überhaupt nog rendabel te laten zijn.

De sector staat op een kruispunt. Aan de ene kant: comfort, gemak en passieve exploitatie. Aan de andere kant: volwassenheid, strategisch inzicht en voorbereid zijn op verandering. De badkuip leert ons dat de tijd van nonchalance eindig is. De duck curve laat zien dat flexibiliteit en aanpasbaarheid de nieuwe norm worden. Samen zijn ze een perfecte aanleiding om solar asset management eindelijk op de kaart te zetten. Beweeg mee naar een zonnige toekomst!

*Deze column is gebaseerd op de rapportage “Solar asset management, meebewegen in een zonnige toekomst” opgesteld door Johan Boekholt van De Zonnemeesters en Bram Peperzak vanuit TW!ST.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van RVO.nl voor de Topsector Energie op verzoek van TKI Urban Energy en TSE Digitalisering. Meer info: https://topsectorenergie.nl/nl/kennisbank/solar-asset-management/