Vier industriebedrijven in Rotterdam, waaronder Shell en ExxonMobil, gaan bij het Rijk 1,5 miljard euro subsidie aanvragen om hun CO2 op te vangen en via een nog aan te leggen pijpleiding op te slaan in een leeg gasveld voor de Nederlandse kust, meldt het Financieele Dagblad. Hun subsidieaanvraag doet veel stof opwaaien.

Het is een omstreden subsidie; niet alleen omdat het bedrag enorm is, het ligt ook uiterst gevoelig  bij ontwikkelaars van groene energie en milieuorganisaties. Mogen de grote vervuilers subsidie krijgen voor het opruimen van hun eigen troep? Voor het eerst doen de multinationals voor hun CO2-opslag en -opvang (CCS: carbon capture and storage, red.) een beroep op dezelfde subsidiepot als groene projecten met windmolens en zonnepanelen. Hierdoor gaat CCS rechtstreeks concurreren met schone energieprojecten.  

CO2-beperking tweede op de ranglijst

De beoogde 1,5 miljard euro van het Rijk willen Shell, ExxonMobil, Air Liquide en Air Products gebruiken om vijftien jaar lang 2,5 Mton CO2 in het lege gasveld te pompen. Dat is ongeveer 10 procent van alle broeikasgassen in de Rotterdamse haven. Zonder financiële steun van de overheid beginnen de bedrijven niet aan de opslag. Maar zelfs met steun bleek CO2-opslag onzeker. Een soortgelijk project in de Rotterdamse haven, ‘Road’ geheten, kreeg subsidie uit zowel Brussel als Den Haag, maar werd vanwege hoge kosten toch afgeblazen.

We vroegen Tom Ras, onderzoeker bij Dutch New Energy Research, of hij denkt dat de multinationals kans maken op de subsidie. ”In de SDE-rangschikking staat alleen windenergie op land boven CO2-uitstootbeperking, dus de kans dat ze in aanmerking komen is vrij groot. Je kunt je afvragen of dit een goed signaal is, want het enige groene aan het project is dat de CO2 niet de lucht ingaat. Shell wil duurzaam zijn, maar stelt het nog even uit. Er is veel tijd en innovatie nodig om de uitstoot klimaatneutraal te krijgen, maar hiermee verdring je bewezen klimaatneutrale techniek zoals zonne-energie.”

Marjan Minnesma, directeur van Stichting Urgenda, laat weten het met Ras eens te zijn. “Ik vind dat de SDE is bedoeld voor het opschalen van duurzame energie; het heet niet voor niets Subsidie Duurzame Energie. Dan zou het niet gebruikt moeten worden voor het opbergen van afval.”

Shell wordt dubbel gematst

In Europa hangt een prijskaartje aan de uitstoot van CO2: de EU-ETS. Hoe hoger die prijs, hoe aantrekkelijker het voor bedrijven is hun voorraad onder de grond te pompen. De prijs voor CO2- uitstoot stijgt. Betaalden bedrijven eerder nog geen tientje voor een ton uitstoot, nu is dat 25 euro. Daarbij komt binnenkort naar verwachting nog een Nederlandse heffing die kan oplopen tot 125 euro bovenop de hiervoor genoemde kosten.

Ras begrijpt dat Shell CCS binnen de huidige regelgeving wil gebruiken. “Ze ontwijken de EU-ETS-kosten en de CO2-heffing en krijgen op de koop toe geld om hun eigen rommel op te ruimen. Zo worden ze dubbel gematst. Je kunt je afvragen of het ethisch verantwoord is."

Schijnoplossing

Milieuorganisaties noemen de opvang en opslag een schijnoplossing. Beter dan CO2 onder de grond stoppen kan de industrie zorgen voor minder broeikasgassen door verduurzaming, redeneren de milieubewegingen. Volgens overheid en industriekoepels is CCS wel een goed idee en de enige techniek die zware industrie relatief snel ‘groen’ kan maken. Minister Wiebes noemt CCS als tussenoplossing.

“Het zou voor een tussenperiode een oplossing kunnen zijn, maar ze verschuiven het probleem naar de toekomst,” gaat Ras verder. “Over een jaar of twintig zitten de gasvelden vol, en dan?  Ook zet ik mijn vraagtekens bij het financiële plaatje wat Shell schetst. Ervaring met dit soort projecten leert, dat ze waarschijnlijk het goedkoopste scenario tonen. Er is bijna nooit zo’n groot project binnen budget gebleven omdat er regelmatig technische tegenslagen zijn die direct grote financiële gevolgen hebben.”

De vervuiler betaalt, niet wij!

Ras’ grootste bezwaar tegen de subsidieaanvraag is dat de multinationals nu geholpen worden met het oplossen van hun probleem met het geld van de burger en ten koste van CO2-neutrale projecten. “Burgers hebben tot 2020 50% van de SDE-pot gevuld via de ODE-belasting, terwijl zij maar verantwoordelijk zijn voor een derde van het energieverbruik. Zo hebben zij dus jarenlang een onevenredig grote bijdrage geleverd. De verhouding is en blijft scheef. In het slechtste scenario kan een heel groot deel van de pot van 5 miljard naar Shell en consorten gaan omdat het tegen gaan van CO2-uitstoot zo hoog op de ranglijst staat. Dat vind ik een slechte zaak.”

“Shell maakte jaren miljarden winst per kwartaal en dat gaat naar riante salarissen en de aandeelhouders en nu mag de belastingbetaler voor hun afval opdraaien? Dat deugt niet,” zegt Minnesma. “Laat de aandeelhouder dan hier ook maar aan bijdragen. Het wordt de hoogste tijd dat we het adagium verlaten dat de winsten geprivatiseerd worden en de kosten worden afgewenteld op de maatschappij die er ook nog eens gratis klimaatverandering bij krijgt. De vervuiler betaalt, en niet wij!”