Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) heeft samen met Flux50, Fluvius VOLTA en ODE de website MaakJeMeterSlim.be gelanceerd. Dit platform laat zien hoe huishoudens met een digitale meter kunnen besparen op hun energierekening met behulp van een Energie Management Systeem (EMS).

De websites is zo opgezet dat Vlaamse huishoudens kunnen aangeven wat hun doel is met het EMS, willen ze bijvoorbeeld alleen inzicht krijgen in het stroomverbruik, of willen ze ook sturing om het zelfverbruik te verhogen of juist inzetten op flexibiliteit. Daarnaast kan aangegeven worden welke apparaten er aangestuurd moeten worden en van welk merk deze zijn. Zo komt de website met een passend EMS uit de bus die de Vlaamse huishoudens verder kan helpen met het verkrijgen van grip op de energierekening.

Digitale meter
Om gebruik te kunnen maken van een EMS is in de meeste gevallen een digitale meter noodzakelijk. Met de digitale meter kan een EMS inzicht krijgen in de opwek en het verbruik van een huishouden direct in de meterkast. Als dit wordt gecombineerd met de data van andere slimme apparaten, eventuele omvormers van thuisbatterijen en zonnepanelen en elektrische verwarming van bijvoorbeeld een warmtepomp, een elektrische boiler of een airco, kunnen de energiestromen binnenshuis op een efficiënte manier op elkaar worden afgestemd.

Vlamingen mogen een digitale meter sinds 1 januari 2025 niet meer weigeren. Alleen als er exclusief van een nachttarief gebruik wordt gemaakt is uitstel tot 1 januari 2028 nog mogelijk.

Fluvius is al sinds 2019 bezig met het uitrollen van de digitale meters en streeft ernaar om tegen 2029 alle meters te hebben vervangen.

 In Nederland is het vanaf 2026 verplicht om een digitale meter te hebben.

De rol van EMS in het energiesysteem
Een EMS is van groot belang in de ontwikkeling van het energiesysteem. Door de opkomst van duurzame-energiebronnen fluctueren de energieprijzen afhankelijk van vraag en aanbod. Dit heeft niet alleen invloed op de portemonnee van de consument maar ook op het elektriciteitsnet.

Een EMS kan ervoor zorgen dat bepaalde energiestromen binnenshuis blijven. Zo kan bijvoorbeeld zonnestroom worden gebruikt om (alvast) warm water te creëren voor de warmtepomp of direct worden opgeslagen in een thuisbatterij.

Ook kan er sturing plaatsvinden op basis van de energieprijzen door de thuisbatterij op te gaan laden of een vaatwasser laten draaien als de energie goedkoop is. Dit is vooral van toepassing voor huishoudens met een dynamisch energiecontract.

Zo gaat niet alleen de energierekening omlaag maar wordt het elektriciteitsnet ook ontlast omdat hierdoor de pieken aan elektriciteitsvraag en -aanbod omlaag worden gebracht.

“Het moment waarop we stroom gebruiken, onze maandpiek, de productie van onze zonnepanelen en ons zelfverbruik hebben een grote invloed op onze energiefactuur. Door een deel van ons elektriciteitsgebruik automatisch te verschuiven naar de voordeligste momenten, kunnen we energie besparen zonder comfortverlies”, legt Lotte Ringoot, woordvoerder van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap, uit.

De rol van installateurs
Voor installateurs biedt de opkomst van EMS’en ook veel kansen. Zo willen steeds meer klanten meer dan alleen een set zonnepanelen of een warmtepomp, ze willen meer grip op hun energiekosten. Een goed advies waarin een EMS wordt meegenomen kan hierin een belangrijke rol spelen.

Door de hoge dekkingsgraad van zonnepanelen in Vlaanderen en Nederland zullen veel huishoudens al zonnepanelen en daarbij behorende omvormers hebben. Zij zullen geadviseerd moeten worden in welk EMS met hun apparaten kan samenwerken.

Daarnaast vereist het afstellen van een EMS vaak toch enige technische expertise. Installateurs zouden hierin ook een belangrijke rol kunnen vervullen zeker bij terugkerende klanten die besluiten om naast zonnepanelen ook bijvoorbeeld een laadpaal, thuisbatterij of warmtepomp te gaan installeren.

Een EMS is dus door het afschaffen van de terugdraaiende teller sinds 1 januari in Vlaanderen en binnenkort ook in Nederland door het afschaffen van de salderingsregeling, een logische volgende stap voor veel huishoudens om verder te verduurzamen.