Wanneer je tussen kerst en oud en nieuw een column schrijft, dan heb je een natuurlijke neiging om terug te blikken. Toch wil ik met deze column juist vooruitkijken.

Op het gebied van zonne-energie is er al veel gebeurd. Maar de wereld draait door en zeker voor mijn werkveld, de sociale huursector, staat er nog veel te gebeuren. We willen natuurlijk dat bewoners van een sociale huurwoning kunnen (blijven) profiteren van zonne-energie.

Eén ding is zeker: het landschap voor woningcorporaties gaat veranderen. Dat is het gevolg van schaalvergroting, verandering van wetgeving, afstemming van vraag en aanbod van duurzame energie, en de toenemende technische mogelijkheden. Niet de losstaande ontwikkelingen, maar de interactie tussen deze facetten maakt het interessant en biedt weer nieuwe mogelijkheden.
Genoeg stof voor nieuwe columns dus, om telkens een stukje verder te verdiepen. De focus van deze column ligt op de schaalvergroting.

Kansen wegens schaalvergroting

Men keek ons raar aan toen we in 2012 individuele huurwoningen gingen voorzien van zonnepanelen. Gelukkig zijn zonnepanelen op huurwoningen inmiddels normaal geworden. De volgende stap is nu dat we de (duurzame) energiestromen gaan beheren over meer dan één woning.

Want het is in deze tijd eigenlijk best vreemd dat elke (rijtjes-)woning een eigen zonnestroominstallatie, een eigen CV-ketel of warmtepomp, een eigen energie opslag, een eigen aansluiting etc. heeft. Dat is niet efficiënt en niet logisch meer. Veel logischer is het om één installatie te hebben voor een blok (huur-)woningen. Of een groter installatieconcept voor meerdere blokken in een wijk, geïntegreerde systemen voor opwekking, gebruik en opslag van stroom én warmte, mini smart grids voor stroom en een lokaal mini-warmtenet. Gekoppeld aan mobiliteit met gedeelde EV-auto’s.

Meerdere krachten bundelen

Zo zou de nabije toekomst qua energiebeheer voor woningcorporaties er uit kunnen - en in mijn ogen móeten - zien. De aanstaande nieuwe postcoderoossubsidieregeling sluit hier al mooi op aan. Deze is niet alleen geschikt voor de gestapelde bouw bij woningcorporaties, maar ook voor sommige EGW-blokken. Deze trend van schaalvergroting biedt corporaties, die veelal geclusterd bezit hebben, mooie kansen. Maar naast de schaalvergroting in de gebouwde omgeving kun je ook organisatorisch de krachten bundelen. De (technische en juridische) complexiteit wordt groter en het is niet meer vanzelfsprekend dat elke corporatie over alle kennis beschikt. Je kunt daarom beter de kennis en inkoopkracht bundelen in een gezamenlijke organisatie.

Veranderende wetgeving

De wetgeving loopt echter nog achter op de technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Maar waar een wil is, is een (om-)weg. De salderingsregeling wordt hervormd, maar hoe dat precies vorm gaat krijgen is wat mij betreft nog een vraagteken. Het huidige wetsvoorstel van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (MinEZK) is politiek en juridisch onhaalbaar. Niet alleen de sociale huursector is buiten beschouwing gelaten; er is ook geen harde, juridisch haalbare afspraak over een redelijke terugleververgoeding voor consumenten. Alle door het MinEZK gemaakte berekeningen kunnen hierdoor de prullenbak in.

De komende regelgeving voor “Local Energy Communities” sluit juist weer goed aan op de trend van schaalvergroting en biedt dus kansen. Deze wetgeving kan het beheer van lokale energie stromen mogelijk maken. Maar... dan zal ook de overige wetgeving mee moeten bewegen. Zo mag een woningcorporatie op dit moment bijvoorbeeld nog niet zelf een (klein) buurtwarmtenet exploiteren, ook al zijn de aangesloten bewoners allemaal huurders van die corporatie. Het delen van opgewekte stroom met je buren, al dan niet via een buurtbatterij, is zeer logisch, maar is qua regelgeving nu dus nog niet echt mogelijk. Dat zal met nieuwe wetgeving gaan veranderen.

Vraag en aanbod in evenwicht

Om de netwerken niet teveel te belasten zul je de stroom en warmte die je gebruikt zoveel mogelijk bij de bron moeten opwekken, waar mogelijk met slimme buffering. Ook daar moet je niet kijken naar één woning, maar naar woning overschrijdende oplossingen. Om vraag en aanbod goed te kunnen voorspellen zal monitoring ook steeds belangrijker worden. Dat geldt voor zowel de lokale opwekking van stroom en warmte (niet zo moeilijk), als -en vooral - ook voor het gebruikspatroon van de bewoners. Met toestemming van de bewoners monitoren we nu al duizenden huurwoningen op opwekking en op gebruik (via een ODA). Dit alles tezamen geeft goed inzicht in hoe je kunt optimaliseren tot een hoger schaalniveau.

Morgen al vandaag?

Tot slot alvast een Wocozon “sneak preview schaalvergroting 2021”

In 2021 starten we met het bouwen van blokken zeer energiezuinige sociale huurwoningen. Dit betreft woningen met smart grids, een mini warmtenet en EV-link die, via een operational lease inclusief energie, geleverd gaan worden aan woningcorporaties. Wonen als een service.

In 2021 komt er exclusief voor woningcorporaties (en hun huurders) een landelijke energie coöperatie om (extern gefinancierd & non-commercieel) hun daarvoor geschikte bezit te kunnen voorzien van postcoderoos PV-installaties.

Een paar jaar geleden hadden we een personeelsboek getiteld “Onze baan draait om de zon “.
Ook in de toekomst zal dit meer dan waar zijn.

Het worden enerverende jaren in corporatieland.