13 miljard euro SDE++ en hoge energieprijzen, elektrificatie wordt steeds urgenter

22.03.2022 Jan de Wit

13 miljard euro SDE++ en hoge energieprijzen, elektrificatie wordt steeds urgenter

28 juni wordt de volgende ronde van de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) opengesteld met een budget van maar liefst 13 miljard euro. Zonne- en windenergie hebben door de hoge energieprijzen de SDE++ niet direct nodig om rendabel te zijn, maar het elektrificeren van processen wel. Dit verhoogt op termijn ook weer de vraag naar hernieuwbare elektriciteit. Toch stelt Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, het plafond hiervoor vast op 33,5 terawattuur.

“Nieuws uit de buitencategorie”, noemde Olof van der Gaag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), de aankondiging van de Rijksoverheid dat er eind juni 13 miljard euro SDE++ zal worden opengesteld. “Met 13 miljard euro voor de SDE++ krijgt de energietransitie de forse duw die nu keihard nodig is.”

Dit enorme bedrag is mogelijk doordat er vanuit het vorige kabinet extra middelen vrijkwamen en de CO2-prijs behoorlijk hoog is. Voor het vaststellen van de hoogte van de SDE++ per project werd namelijk gerekend met een vaste CO2-prijs van 46 euro per ton in 2030, terwijl die prijs vorige maand bijna 100 euro aantikte.

De CO2-prijs waarmee de SDE++ wordt berekend wordt nu bijgesteld naar een meer realistischere prijs. Hierdoor krijgen projecten niet langer te veel SDE++ uitgekeerd die later weer teruggestort moest worden. Door projecten de juiste hoeveelheid SDE++ toe te kennen, kunnen ook meer projecten over een deel van de SDE++-pot beschikken. Iets waar de Tweede Kamer vorig jaar ook al om vroeg.

“De SDE-regeling werkt als een garantstelling die het makkelijker maakt om langjarige investeringen te doen in een onzekere wereld”, memoreert Van der Gaag. “Daarmee krijgen ook duurdere oplossingen een kans: bijvoorbeeld duurzame warmte, duurzaam gas (inclusief waterstof) en elektrificatie.”

Plafond voor hernieuwbare elektriciteit blijft
Vanuit de NVDE en Holland Solar klinkt tegelijk de oproep om bij deze SDE++-ronde de lange termijn goed in de gaten te houden. “Op dit moment is het duurzame energie die de energierekening binnen de perken houdt. Fossiel is nu onbetrouwbaar en duur, terwijl duurzaam betaalbaar en betrouwbaar is”, zo verklaarde Van der Gaag tegenover de NOS.

“Duurzame energie vergt investeringen voor de lange termijn en prijzen kunnen ook weer fors dalen. Daarom blijft de SDE++ belangrijk, terwijl de feitelijke kosten nu zeer laag zijn. Enorm belangrijk dat de SDE++ nu serieus kans gaat bieden aan duurzame warmte, hernieuwbare gassen en elektrificatie: van groot belang voor de transitie en directe vervangers van aardgas.”

Holland Solar herinnert eraan dat het huidige elektriciteitsverbruik van 110 terawattuur zal toenemen tot ongeveer 200 terawattuur in 2030. Door elektrificatie van de industrie, meer elektrische mobiliteit, verduurzaming van de gebouwde omgeving en de omzetting van grijze naar groene waterstof.

Deze verdubbeling van de vraag is niet meegenomen in het opstellen van het Klimaatakkoord. Dat minister Jetten vasthoudt aan een plafond voor hernieuwbare elektriciteit van 33,5 terawattuur, vindt Holland Solar daarom een “onbegrijpelijke beslissing”. De minister zegt hiermee de continuïteit van projecten voor hernieuwbare elektriciteit beter te kunnen waarborgen.

Door het plafond zou er voldoende budget beschikbaar blijven voor andere technieken. Afhankelijk van de mix, verwacht de NVDE dat deze ronde zes tot acht megaton CO2-besparing op kan leveren. “Dat is 3 à 4 procent ten opzichte van de klimaatdoelen en dus een forse bijdrage”, aldus Van der Gaag.

Het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Unie van Waterschappen en Holland Solar pleiten er echter voor om het plafond op hernieuwbare elektriciteit los te laten.

“In de RES’en is rond de 55 terawattuur aan zon en wind in de plannen opgenomen. Een plafond van 35 terawattuur voor hernieuwbare energie staat de plannen van de RES regio’s in de weg.” Daarbij wijzen ze erop dat zonnestroom de potentie heeft om de aardgasbehoefte versneld terug te dringen.

“De zonne-energiesector is er klaar voor om op korte termijn flink op te schalen. In het daglicht van bovengenoemde ontwikkelingen is volgens Holland Solar de enige logische stap om het plafond van 35 terawattuur hernieuwbare energie uit de SDE++ te verwijderen.”

Geen SDE++ voor energieopslag en zonneparken moeten afschakelen
In zijn brief aan de Tweede Kamer laat minister Jetten ook weten dat hij SDE++ voor batterijsystemen geen wenselijke optie vindt. Hij wijst daarbij op het karakter van de subsidieregeling die stuurt op de meest kostenefficiënte CO2-reductie.

“Ik heb het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) ook opnieuw om advies gevraagd over het opnemen van uitgestelde levering van hernieuwbare elektriciteit door middel van opslag, zoals een batterij. Het PBL geeft in het advies aan dat het opnemen in de SDE++ geen goede optie is, omdat er aan de berekening van een subsidiebedrag en de uitvoering enkele fundamentele bezwaren kleven.”

De geschatte kosten per ton vermeden CO2 zou ook “veel hoger” zijn dan de SDE++-bovengrens van 300 euro per ton CO2. Jetten zegt de Kamer wel toe om onderzoek te laten doen flexibele inzet van energie kan worden bevorderd. In het volgende kwartaal zal hij met meer informatie komen, in samenhang met de salderingsregeling.

Ten slotte verplicht minister Jetten zonneparken met een grotere capaciteit dan 1 megawattpiek dat zij maximaal 50 procent zonnestroom aan het net gaan leveren. Grotere parken belasten doorgaans het net zwaarder dan kleinere projecten omdat zij in de regel minder zelf gebruiken.

“Dit betekent dat de teruglevercapaciteit op een nieuwe aansluiting op het elektriciteitsnet of de additionele teruglevercapaciteit op een bestaande aansluiting voor een project maximaal de helft van het piekvermogen van de zonnepanelen mag bedragen”, zo schrijft de minister. Dit zou met dezelfde netcapaciteit tot meer gerealiseerde projecten moeten leiden.