Op lokaal en regionaal niveau zijn er al verschillende burgerberaden georganiseerd, maar nu gaat dat ook landelijk gebeuren. In het nationaal burgerberaad zullen 175 Nederlanders met elkaar en met experts in gesprek gaan over Nederlands klimaatbeleid. Voorzitter van het burgerberaad Nienke Meijer vertelt aan Solar365 wat er nodig is om het burgerberaad succesvol te maken.

Het krijgen van bruikbare adviezen van een burgerberaad, begint bij het vormen van een representatieve groep deelnemers. Daarvoor kregen 70.000 Nederlanders, vanaf 16 jaar, een brief met een uitnodiging om deel te nemen aan het burgerberaad. Uit de mensen die zich hierop aanmelden wordt een groep van 175 Nederlanders samengesteld. Door te selecteren op leeftijd, geslacht, opleiding, woonplaats en ideeën over het klimaat, wordt een groep gevormd die een afspiegeling moet zijn van de Nederlandse samenleving.

“Het kabinet wil de ideeën van de mensen in dit land gebruiken bij het grootste vraagstuk van deze tijd: het tegengaan van klimaatverandering. Een burgerberaad helpt bij het maken van ingewikkelde keuzes. Het zorgt voor betere politieke besluiten en betere klimaatplannen. Plannen die haalbaar, eerlijk en uitvoerbaar zijn”, schrijft het burgerberaad op haar website.

De deelnemers van het burgerberaad gaan met elkaar en met experts in gesprek om uiteindelijk antwoord te geven op de vraag: ‘Hoe kunnen we als Nederland eten, spullen gebruiken en reizen op een manier die beter is voor het klimaat?’. Deze vraag is opgesteld door het kabinet met inspraak van de Tweede Kamer. Deze onderwerpen zijn gekozen omdat er nog relatief weinig (duurzaamheids)beleid op is, dus in die zin kan het burgerberaad veel invloed hebben. Daarnaast zijn het thema’s die zowel burgers, het bedrijfsleven als de politiek raken.

Als antwoord op de vraag zal het burgerberaad een aantal adviezen formuleren. Binnen een half jaar na het geven van de adviezen, moet het kabinet laten weten welke adviezen worden meegenomen en welke niet, en met welke reden dat is. De reactie van het kabinet op de adviezen van het burgerberaad zullen ook in de Tweede Kamer besproken worden.

Het burgerberaad zal in de eerste helft van 2025 zes weekenden bij elkaar komen in Amersfoort. Ook zullen de deelnemers op veldbezoeken gaan. De 175 mensen gaan in gesprek in kleinere groepen en worden begeleid door gespreksleiders. Er is een wetenschappelijke werkgroep die advies geeft over de benodigde kennis die beschikbaar moet zijn voor het burgerberaad en de deelnemers kunnen ook zelf laten weten welke aanvullende informatie zij nodig hebben om de adviezen op te kunnen stellen.

Voorzitter van het nationaal burgerberaad klimaat, Nienke Meijer, is actief in maatschappelijke organisaties, zoals Stichting de Buitenboordmotor, en heeft ook bestuurlijke ervaring. In een interview met Warmte365 vertelt zij over haar rol van voorzitter in het nationaal burgerberaad klimaat.

Van wie kwam het initiatief voor een nationaal burgerberaad?
“Eigenlijk door burgers die zelf aangaven dat het goed zou zijn als er een burgerberaad klimaat zou komen. Zeker omdat je ziet dat in heel Europa al nationale burgerberaden hierover zijn geweest behalve in Nederland. Het vorige kabinet heeft dat opgepakt en samen met de Tweede Kamer een vraag geformuleerd en een opzet gemaakt aan welke randvoorwaarden een burgerberaad moet voldoen om te kunnen slagen. En toen viel het kabinet en toen heeft het even stilgelegen en is het weer opgepakt door het nieuwe kabinet. En toen zijn we begonnen en hebben zij mij gevraagd als onafhankelijk voorzitter en zijn we het proces in gang gaan zetten om het echt te gaan organiseren en dat is nu het geval.”

Wat houdt uw taak als voorzitter van het burgerberaad precies in?
“Mijn rol is onafhankelijk voorzitter en dat betekent dat ik eigenlijk vooral de randvoorwaarden moet bewaken die nodig zijn om een burgerberaad te laten slagen, dat zijn er drie. Eén is dat het echt een afspiegeling is van de samenleving, groot Nederland in het klein. Dus dat mensen vertegenwoordigd zijn van alle leeftijden, alle achtergronden, alle opleidingen, maar ook alle meningen over het klimaat. Zodat je echt een advies kan geven wat rekening houdt met alle belangen, meningen en perspectieven van iedereen.

Tweede wat belangrijk is, is dat we communiceren met de rest van Nederland over wat we aan het doen zijn. dus heel transparant zijn. Het burgerberaad mag ook zelf besluiten of zij Nederland vragen willen stellen of dingen willen voorleggen.

En het laatste is dat het belangrijk is dat de politiek er wat mee gaat doen. De randvoorwaarde is nu dat op het moment dat wij het advies geven volgend jaar september aan het kabinet, dat het kabinet binnen een half jaar gaat reageren wat ze met die adviezen gaan doen. En dat het ook uitgebreid wordt besproken in de Tweede Kamer. En mijn rol is eigenlijk om al die facetten te waarborgen en tegelijkertijd te zorgen dat het burgerberaad zo georganiseerd wordt dat iedereen daar de tijd heeft om met elkaar te praten, zich veilig voelt om alle meningen te geven en genoeg kennis krijgt om echt gefundeerd mee te praten.”

In het burgerberaad zullen mensen met verschillende visies op klimaatveranderingen deelnemen. Denkt u dat mensen die zich niet met dit onderwerp bezighouden wel mee willen doen aan een burgerberaad over klimaat?
“Wat wij zien uit onderzoek is dat degenen die zich heel veel zorgen maken, zich uiteraard graag aanmelden. Maar ook degenen die zich helemaal geen zorgen maken, melden zich aan omdat ze graag hun mening willen laten horen. En ik vind het heel belangrijk dat we ook die middengroep, die er een beetje tussenin zit, dat die ook gehoord wordt. Dus we gaan ook actief bij deuren langs en mensen bellen als we op een gegeven moment zien dat bepaalde groepen nog achterblijven in de aanmeldingen, om ervoor te zorgen dat ze zoveel mogelijk mensen kunnen bereiken.

We proberen ook zoveel mogelijk drempels weg te halen. Dus voor mensen met kinderen hebben we kinderopvang, we hebben tolken, voor mensen die een hotelovernachting nodig hebben gaan we dat regelen, en ook vervoer kunnen we regelen. Zodat er eigenlijk geen drempels zijn om niet mee te kunnen doen.”

Hoe zullen de bijeenkomsten van het burgerberaad eruit zien?
“In de eerste sessies leer je elkaar vooral kennen en begin je met elkaar te praten over het onderwerp, niet zozeer om elkaar te overtuigen maar om meer begrip voor elkaar te hebben. Dan zullen ook de eerste experts komen om basiskennis met elkaar te delen. En gaandeweg het proces ga je natuurlijk steeds meer vanuit een probleemanalyse kijken wat de mogelijke oplossingen zijn en dan vervolgens die oplossingen van allerlei verschillende kanten bekijken. Dus wat een mogelijke oplossing betekent vanuit economisch, financieel, klimaat of sociaal perspectief. Zodat je echt naar alle nuances kijkt. Vervolgens komen daar een aantal adviezen uit die wij in september aan het kabinet gaan overhandigen.

Het burgerberaad zelf gaat zich ook over de vraag buigen en wellicht de vraag nog specifieker maken. Zij kunnen kiezen welke experts zij willen horen en op welk moment. Ze kunnen ook kiezen of zij vragen aan Nederland willen stellen en op welk moment. En daarnaast gaan we ook zorgen dat het niet alleen maar heel veel praten is, maar dat het ook leuk is om mee te doen. Dus je ontmoet gewoon bijzondere mensen, hebt bijzondere gesprekken en we gaan ook in bijzondere werkvormen aan de slag, zoals theater en serious gaming.

De adviezen van het burgerberaad worden uiteindelijk aan kabinet voorgelegd. Hoe gaat u ervoor zorgen dat die adviezen serieus worden genomen en misschien wel worden geïmplementeerd?
“Er zijn eigenlijk twee dingen die me het vertrouwen geven dat dat gewoon gaat lukken. Het ene is dat je ziet dat alle politieke partijen, of ze nou in de oppositie of coalitie zitten, zeggen dat ze écht willen luisteren wat Nederlanders, wat burgers vinden. En het tweede is dat dit kabinet heeft aangegeven dat ze echt de klimaatdoelen willen behalen en dat is al een hele uitdaging.

Die twee samen brengt eigenlijk waarom dit burgerberaad een hele goede timing is om nu mee te starten. Ik merk ook bij mijn contacten in de politiek hoe belangrijk het is dat de politiek er serieus mee omgaat en in principe ook gewoon probeert om een groot aantal aanbevelingen over te nemen. Anders werkt een burgerberaad ook niet. Dus het is in ieders belang om ervoor te zorgen dat dit goed gaat. Ik merk daarvoor heel veel enthousiasme en vertrouwen in Den Haag om naar dit burgerberaad te kijken.