Waar gaat het heen met de zonne-energie sector in Nederland en Europa? Wat zijn onze toekomstperspectieven, en hoe hebben we daar invloed op? Om dat uit te zoeken, ontwikkelde ik vier scenario’s voor de sector in 2050. Een maand geleden presenteerde ik hier scenario 1 en 2; scenario’s in lijn met het behalen van de <1,5° doelstelling van het Parijs Akkoord. Nu neem ik u graag mee in scenario 3 en 4; scenario’s die doorbouwen op de huidige ingeslagen richting. Een richting waarin we afstevenen op meer dan > 2,7° opwarming en groeiende geopolitieke onrust.

'Scramble for Energy' - Scenario 3/4
De samenleving omarmt de individuele energie verantwoordelijkheid als leidraad in de energietransitie.

⚡ Door internationale energieschaarste en gebrek aan energie infrastructuur, wordt het voorzien in de energiebehoefte steeds meer een individuele opgave in productie, opslag en eigengebruik.
💶 Groeiende energiebehoeftes ontketenen een prijs- en kwantiteits-oorlog, waarin dropshipping en snelle beschikbaarheid de norm is, en kwaliteit en stabiliteit een individueel te verwerven luxe.
🔄 Om aan de chaotische energievraag te voldoen, worden duurzaamheids-doelen afgeschaald en prijsdrukkende maatregelen uitgevoerd. Lokale recycling, productie en hergebruik krijgt tractie, als antwoordt op grondstoffen schaarste.
🏡 Zonne-energie vormt een visuele representatie van sociale frictie en ongelijkheid, en varieert van luxe BIPV en thuisbatterijen tot ‘doe-het-zelf’ oplossingen of budget plak-panelen.

Door het wegvallen van overheidssubsidies en het gebrek aan een adequate aanpak van net-congestie, lijkt de markt terecht strategisch deze richting op te worden geduwd. TenneT stelt immers dat leveringszekerheid onder druk komt na 2030 en HollandSolar zet nu flink in op het stimuleren van eigen gebruik. Stichting Open werkt dan weer hard aan de innovatie op recycling van panelen.

Er ontwikkelt zich in ieder geval duidelijk een markt en een bijbehorende duurzaamheids-strategie, die zich voorbereid op dit pittige maar ‘adequaat’ genoemde scenario. Maar is dit wel een scenario waar we naartoe moeten willen werken?

'Power to People’ - Scenario 4/4
De samenleving omarmt een gezamenlijke aanpak voor de energieschaarste en klimaat-adaptatie.

⚡ In een geopolitiek onstabiele wereld met grote energieschaarste en afhankelijkheid, wordt het inkopen van zonnepanelen een collectieve opgave gefocust op kwaliteit en leveringszekerheid.
💶 Om levering stabiel te houden worden internationale prijsafspraken gemaakt onder druk van import en export heffingen, om lokale productie en minimale prijs en afname te garanderen.
🔄 De samenleving neemt controle over de grondstoffenschaarste door te investeren in recycling en lokale productie van panelen en systeem. Refurbishment en remanufacturing worden belangrijke strategieën om verspilling van producten te voorkomen.
🏡 Omdat zonnepanelen via tenders en collectieve organisaties worden toegekend, kunnen er veel additionele eisen worden gesteld in het integreren van oplossingen met positieve impact op lokale welvaart, klimaatadaptatie en multifunctioneel ruimte-gebruik.

Wat vind jij van dit scenario?
Europese regelgeving als de ‘critial materials act’ en organisaties als ‘SolarNL groeifonds’ werken hard aan strategische autonomie in de productie en leveringszekerheid, met Stichting Open en Solarge als lokale uitvoerders. Wel legt dit scenario pijnlijk bloot, dat leveringszekerheid buiten China om, een uitdaging zal zijn. Kunnen of moeten we ons daar meer hard voor maken?

Of moeten we nu al zonne-energie inzetten daar waar de impact het grootst is? De Sopowerful Foundation is een krachtig voorbeeld hoe je zonne-energie bewust kan inzetten op die (internationale) locaties waar het de grootste impact maakt. Of we uiteindelijk dit soort keuzes moeten maken, of dat er genoeg panelen zijn voor breed gedeelde welvaart, zal de tijd ons leren.

Een scenario moet u niet zien als een glazenbol of voorspelling. Maar meer als uiteenlopende perspectieven, waarmee je je eigen visie kan aanscherpen over wat wenselijk, haalbaar en levensvatbaar is. In ons initiatief SolarVisionaires, hopen we precies dat te gaan doen; een visie vormen voor de zonne-energie sector in 2050. En ik nodig u graag uit daarover mee te denken.