Eind vorig jaar sloten Avans Hogeschool, Enexis Netbeheer, Spie, Hoppenbrouwers Techniek, Croonwolter&dros, RWE, MPC Energy, Volker Energy Solutions, Batenburg Energietechniek, HyTEPS, en Baas infra een pact om het tekort aan technisch opgeleid personeel tegen te gaan. Drijvende krachten vanuit Avans Hogeschool Carolien Giesen en Derk Pruisken over de noodzaak: “Hierdoor kunnen we gebruik maken van elkaars faciliteiten en kennis. Er móéten meer jongeren voor de energietransitie gaan kiezen.”

Alle betrokken bedrijven erkennen dat Nederland een groot tekort heeft aan technisch personeel. Een tekort dat steeds verder oploopt naar mate Nederland elektrificeert vanuit de doelstellingen van de energietransitie. De partijen gaan daarom intensief optrekken in het vormgeven van met name de opleiding elektrotechniek, zodat onderwijs en praktijk nog dichter op elkaar zitten.

Het is het eerste pact vanuit een landelijk initiatief dat is opgezet door Dutch Power en Stichting 3E. Dutch Power is een vereniging van zeventig bedrijven in de energievoorziening en 3E is een stichting ter bevordering van energietechniek in het hoger onderwijs en onderzoek.

“Bij Dutch Power zitten bedrijven die de energietransitie uitvoeren. Deze bedrijven proberen de problemen van de energietransitie in kaart te brengen”, zo legt Pruisken uit. Hij is docent en stage- en afstudeercoördinator opleiding elektrotechniek bij Avans Hogeschool.

“De partners van het pact komen daarom ook uit de koker van 3E. Als hbo-instelling werken we intensief samen met bedrijven uit de regio. Deze samenwerking, waarin wij als onderwijsinstelling de invulling gaan uitwerken, past goed bij onze functie.”

Meer aantrekkingskracht en voorlichting nodig
In Ambitie 2025 heeft Avans Hogeschool haar toekomstvisie uiteengezet. Een van de belangrijkste thema’s daarbinnen is “co-creatie met de beroepspraktijk”. De energietransitie is daarbij een van de zwaartepunten op onderzoeksgebied.

“Dat hebben we zo geformuleerd omdat de energietransitie zo belangrijk is vanwege de grote maatschappelijke impact”, zegt Giesen, directeur Avans Academie voor Technologie en Innovatie x (ATIx) bij Avans Hogeschool en voorzitter Expertisecentrum Technische Innovatie.

“Voor ATIx is de energietransitie een belangrijk speerpunt. Dat is breder dan alleen elektrotechniek, want landelijk werkt slechts 12 procent van de techniekprofessionals aan het elektrotechnische gedeelte. Het is tegelijk wel een belangrijk onderdeel, want wij hebben hiervoor de expertise en het onderwijsprogramma in huis.”

Daarbij is elektrotechniek een van de best betaalde hbo-opleidingen, zo merkt Pruisken op. “Maar veel jongeren kunnen zich op de middelbare school moeilijk voorstellen wat het werk precies inhoudt. Terwijl bijna iedereen die in het vak zit tevreden is over zowel de opleiding als de baan zelf.”

Met het pact willen de bedrijven en Avans de opleiding niet alleen aantrekkelijker maken meer jongeren voor een richting kiezen die bijdraagt aan de energietransitie, maar ook theorie en praktijk zo aansluiten dat jongeren een goed beeld van de opleiding én het werk krijgen.

“Die aansluiting is echt heel goed, met dit pact gaan we richting optimaal. Maar mensen denken al snel aan de blauwe overall en vuile handen. Technische opleidingen hebben onterecht een lagere status dan kantoorbanen, terwijl het prima betaald, niet ingewikkelder is dan veel jongeren denken en mooi werk is”, aldus Giesen.

“In sommige gevallen onderschatten jongeren hun eigen niveau ook ten opzichte van het niveau van de opleiding. We zijn daarom in gesprek met het lager en middelbaar onderwijs over initiatieven op het gebied van voorlichting en om te zien of we de opleidingen aantrekkelijker kunnen maken.”

Een technische opleiding moet meer vanzelfsprekend worden
Om technische opleidingen aantrekkelijker te maken wijst Pruisken op een interview in het AD met Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland. “Onze jonge mensen zijn grootge­bracht met het idee dat de ‘stropdas­sen­be­roe­pen’ meer waard zijn dan vakman­schap. We moeten ons daar diep voor schamen en dat imago dient snel te veranderen”, zei Terpstra.

Als oplossingen droeg hij aan om mbo’ers een bonus te geven als ze een techniekopleiding zouden afronden. Ook moest er extra geld naar beroepsopleidingen voor sectoren met personeelstekorten en moest er volgens hem numerus fixus (een beperkte instroom van studenten) komen voor mbo-opleidingen voor sectoren waarin een overschot aan personeel is.

“Allemaal goede voorstellen. Een technische opleiding moet een meer vanzelfsprekende keuze worden”, vindt Pruisken. “Vanuit de onderwijsinstellingen moeten we meer met convenanten aan de slag zoals ons regiopact. Niet alleen in Brede en omstreken. Bedrijven moeten daarbij ook proactief gaan kijken wat ze kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door landelijk aansluiting te zoeken bij initiatieven als 3E en Dutch Power.”

Ook Giesen kan zich hierin vinden. Onderwijsinstellingen kunnen dat extra geld goed gebruiken om in de breedte in techniekonderwijs te kunnen investeren. Daarbij denkt ze aan onderzoeksmiddelen, apparaten en docenten.

“Met Avans Hogeschool zijn we een energietrack aan het opzetten over de breedte van de hogeschool, zodat we bijvoorbeeld ook vanuit communicatieopleidingen mensen voor energietransitie kunnen opleiden. Met dat soort keuzes kun je als onderwijsinstelling het tempo van de energietransitie helpen te versnellen. Daarnaast kijken we hoe we met Avans Academie Associate de zijinstroom kunnen verhogen, om ook meer oudere mensen richting de energietransitie kunnen bewegen.”

‘Uiteindelijk moeten er gewoon meer jongeren voor de energietransitie gaan kiezen’
In de praktijk gaan Avans Hogeschool en de regionale partners inzetten op gastlessen, opdrachten in projecten, excursies, afgesproken stage en afstudeerplaatsen, deelname aan bedrijvendagen, sponsoringlabs en een Werkveldadviesraad.

“We gaan meer met hybride aanstellingen werken. Mensen uit het bedrijfsleven die (gast)lessen gaan geven in de techniek”, zo licht Giesen toe. “Die hadden we al, maar dat gaan we intensiveren en vergemakkelijken. Minder regels zodat we sneller aan de slag kunnen en van elkaars faciliteiten en kennis kunnen profiteren. Dit is namelijk verrijkend voor beide kanten.”

Zo hoeven studenten bijvoorbeeld geen uitgebreide beschrijving van hun toekomstige stagebedrijf en werkzaamheden op te nemen in de stageaanvraag. Aangesloten bedrijven zijn immers bekend bij Avans Hogeschool. Voor de student, docent en stagebedrijf bespaart dit kostbare tijd.

“Ook zijn aangesloten bedrijven automatisch een optie en benaderbaar voor studenten om stage te gaan lopen”, zegt Pruisken. Jongeren kunnen daardoor gemakkelijk in contact komen met interessante stagebedrijven en bedrijven krijgen eenvoudig de beschikking over getalenteerde jongeren.

“Wij kunnen dan weer gemakkelijk excursies organiseren naar deze bedrijven zodat studenten een beter beeld kunnen krijgen van het werk en de sector. Het is echt een win-winsituatie. Uiteindelijk moeten er gewoon meer jongeren voor de energietransitie gaan kiezen. Het is een mooie en belangrijke richting.”