Dutch New Energy Research (DNE Research) laat in het Nationaal Solar Trendrapport 2024 zien hoeveel zonnestroomvermogen er naar verwachting zal worden geïnstalleerd in de komende drie jaar. Om ook inzicht te krijgen in de verdere toekomst wordt de rol van zonnestroom in het Nationaal Plan Energiesysteem geanalyseerd en worden de resultaten afgezet tegen andere bestaande scenario’s van zowel Netbeheer Nederland als TNO. Dit biedt inzicht in de realistische uitersten van het energiesysteem in 2050, de mogelijke paden daarheen en de rol van zonnestroom.

Sinds vorig jaar is de driejarige forecast voor zonnestroomvermogen in Nederland onderdeel van het Nationaal Solar Trendrapport. Waar voorheen de markt elk jaar groeide, is de afgelopen twee jaar een periode van snelle onverwachte groei te zien, gevolgd door een periode van krimp. DNE Research hoopt dat marktpartijen en beleidsmakers de forecast kunnen gebruiken om trendbreuken tijdig te signaleren en waar nodig bij te sturen. Om dat te kunnen doen is de forecast opgesplitst in twee segmenten: Het residentiële segment en het zakelijke segment.

Eind 2023 is het Nationaal Plan Energiesysteem verschenen. Hierin maakt het inmiddels demissionaire kabinet Rutte IV richtinggevende keuzes voor de ontwikkeling van het energiesysteem. Een van de richtinggevende keuzes is maximale inzet op het aanbod van duurzame energie. Omdat afschalen makkelijker kan dan opschalen wordt dit gezien als een no regret-optie.

In het Nationaal Plan Energiesysteem worden richtwaardes gegeven voor het aanbod aan zonnestroom en de bijbehorende indicatieve vermogensontwikkeling. Het plan zal iedere vijf jaar worden geactualiseerd op basis van nieuwe ontwikkelingen in het energiesysteem en samenleving.

Begin 2023 heeft Netbeheer Nederland twee scenariostudies gepubliceerd. De eerste bevat scenario’s voor de ontwikkeling van het energiesysteem tot de jaren 2025, 2030 en 2035, ten behoeve van de investeringsplannen van de Nederlandse netbeheerders. In de andere studie staat de periode daarna juist centraal, met 2050 als eindbeeld.

In alle scenario’s worden de klimaatdoelen gehaald. De manier waarop verschilt echter sterk tussen de scenario’s. Daarom is het waardevol om de rol van zonnestroomvermogen in die scenario’s met het Nationaal Plan Energiesysteem te vergelijken.

Een van de inzichten is dat de rol van zonnestroomvermogen in het Nationaal Plan Energiesysteem het beste overeenkomt met de meest ambitieuze scenario’s die Netbeheer Nederland en TNO schetsten voor de zonne-energiesector. De forecast van DNE Research laat echter zien dat, zonder extra inzet, de verwachte groei van zonnestroomvermogen op dit moment niet genoeg zal zijn om de richtwaardes voor 2030 te realiseren.

In 2026 heeft ongeveer driekwart van alle geschikte woningen zonnepanelen
De forecast laat zien dat het jaarlijks geïnstalleerd zonnestroomvermogen hoog blijft, maar naar verwachting wel gaat afnemen. De voornaamste drijfveer voor die ontwikkeling is krimp in het residentiële segment door een steeds verder verzadigde markt.

Het basisscenario van de forecast laat zien dat het jaarlijks nieuw geïnstalleerde zonnestroomvermogen in Nederland de komende jaren zal gaan dalen richting het niveau van voor de energiecrisis. De ongekende volumes van de afgelopen twee jaar lijken op de korte termijn niet houdbaar.

Zo is er in 2023 evenveel vermogen bijgeplaatst als tien keer de Kerncentrale Borssele. Toch zal er naar verwachting in 2026 nog steeds meer dan 3 gigawattpiek worden geïnstalleerd. In het lage scenario is dat slechts 2,2 gigawattpiek en in het hoge scenario bijna 3,9 gigawattpiek.

Ervan uitgaande dat tot en met 2026 nog weinig zonnestroomvermogen uit gebruik wordt genomen, zal er eind 2026 volgens het basisscenario al ongeveer 35 gigawattpiek zonnestroomvermogen geïnstalleerd zijn. Het lage en het hoge scenario schetsen samen een bandbreedte van 33 tot 37 gigawattpiek. Daarvan behoort 43 procent tot het residentiële segment en 57 procent tot het zakelijke segment.

Naar verwachting zal het residentiële segment krimpen van ruim 2,5 gigawattpiek in 2023 naar 1,7 gigawattpiek in 2024. De primaire oorzaak is de terugtrekkende consumentenvraag op de korte termijn. Echter, het is ook erg belangrijk om rekening te houden met een steeds meer verzadigde markt. Zo beschikt eind 2023 al een derde van alle woningen over zonnepanelen, wat overeen komt met ongeveer de helft van alle geschikte woningen.

Ondanks een krimpende markt heeft in 2026 al ongeveer 46 procent van alle woningen zonnepanelen, ongeveer driekwart van alle geschikte woningen. Omdat ruim 90 procent van het residentiële zonnestroomvermogen in de laatste acht jaar is geplaatst, verwacht DNE Research nog geen grote vervangingsmarkt op de korte termijn. Om deze fundamentele redenen laat het basisscenario ook de komende jaren een krimp zien in het residentiële segment.

Het zakelijke segment is stabieler, en laat slechts een lichte krimp zien ten opzichte van 2023. De primaire oorzaak daarvoor is een steeds kleiner wordende SDE-pijplijn in combinatie met afnemende realisatiegraden van projecten met een SDE-beschikking.

Ondanks dat de maatschappelijke voorkeur ligt bij zon-op-dak in plaats van zon-op-veld, zal de komende jaren het aandeel zon-op-veld naar verwachting toenemen. Dit heeft te maken met het feit dat veldprojecten over het algemeen erg groot zijn, langere doorlooptijden kennen en minder vaak vroegtijdig afvallen. Dat heeft geleid tot een relatief groot aandeel zon-op-veld-projecten in de SDE-pijplijn.