Na jaren van minstens 40 procent groei per jaar zal de groei van de Europese zonne-energiemarkt in 2024 flink kleiner uitpakken. In 2024 zal er zo’n 65,5 gigawatt zijn geïnstalleerd, slechts 4,4 procent meer dan de 62,8 gigawatt die in 2023 werd geïnstalleerd, dat concludeert SolarPower Europe in de EU Market Outlook for Solar Power 2024-2028. Nederland is een van de vijf top tien-landen waar de markt krimpt. De komende jaren zal de jaarlijkse groei naar verwachting uitkomen op 3 tot 7 procent, waarmee de doelstelling van 750 gigawatt in 2030 wordt gehaald.

De EU Market Outlook for Solar Power 2024-2028 van SolarPower Europe laat twee zaken zien: Ook in 2024 wordt er een gigantische hoeveelheid zonnepanelen geïnstalleerd in de Europese Unie – met meer productiecapaciteit dan alle andere hernieuwbare energietechnologieën bij elkaar, maar tegelijk is de marktversnelling van de afgelopen jaren er helemaal uit. Mede hierdoor stagneert de Europese elektrificatie.

De Europese zonne-energiesector groeide de afgelopen jaren telkens met ruim 40 procent op jaarbasis. Zo groeide de sector in 2023 nog met 53 procent. Dit jaar komt de groei niet verder dan 4,4 procent. Dit betekent dat de groei met 92 procent is afgenomen en de laagste groei sinds 2017.

De helft van de Europese top tien-landen, waaronder Nederland, ziet de zonne-energiemarkt zelfs krimpen in 2024. Ook in Spanje, Polen, Oostenrijk en Hongarije werd er in 2024 minder geïnstalleerd dan in 2023. In Duitsland, Italië, Frankrijk, Griekenland en Portugal, de andere helft van de Europese top tien, groeide de zonne-energiemarkt met zo’n 1 gigawatt per land.

Volgens SolarPower Europe zijn er – naast de landspecifieke omstandigheden – drie algemene factoren die de groei uit de markt hebben gehaald. Ten eerste is de impact van de energiecrisis afgenomen, waardoor de energieprijzen weer terug zijn op het niveau van voor de crisis. Ten tweede loopt de uitrol van zonnepanelen in veel landen aan tegen een gebrek aan flexibiliteit in het energiesysteem. Ten derde zorgen de snelle uitbreiding van de productiecapaciteit in de voorgaande jaren en het gebrek aan flexibiliteit steeds vaker voor negatieve prijzen, wat de businesscase van zonnestroom sterk ondermijnt.

Ook het aantal investeringen is voor het eerst in jaren afgenomen: 55 miljard euro betekent een investeringskrimp van 13 procent. Al is dit voor een deel te verklaren doordat de prijzen van zonnepanelen, -wafers en -cellen het hele jaar op een laag niveau hebben gestaan.

Desondanks is er nog altijd meer opwekcapaciteit geïnstalleerd dan in 2023. Naar verwachting komt er 65,5 gigawatt bij in 2024, tegenover 62,8 gigawatt in 2023. In totaal beschikt de EU nu over een productiecapaciteit van 338 gigawatt. Een verviervoudiging in tien jaar.

Tussen 2025 en 2028 verwacht SolarPower Europe groeicijfers van 3 tot 7 procent, waardoor de EU in het basisscenario uitkomt op 816 gigawatt in 2030. Dat is weliswaar genoeg om de doelstelling van 750 gigawatt te halen, maar voor het eerst valt de doelstelling buiten de bandbreedte. In het lage scenario zal deze met 100 gigawatt worden gemist.

"Europese beleidsmakers en systeembeheerders kunnen het rapport van dit jaar als een gele kaart beschouwen. Het vertragen van de implementatie van zonne-energie betekent het vertragen van de doelstellingen van het continent op het gebied van energiezekerheid, concurrentievermogen en klimaat. Europa moet jaarlijks ongeveer 70 gigawatt installeren om zijn doelstellingen voor 2030 te halen – we moeten nu corrigerende maatregelen overwegen, voordat het te laat is", aldus Walburga Hemetsberger, CEO van SolarPower Europe.

De brancheorganisatie pleit daarom voor stabiele wet- en regelgeving in combinatie met nieuwe steun, omdat de NextGenEU en Recovery and Resilience Facility aflopen in 2026. Idealiter gaat deze steun in combinatie met flexibiliteit en de ontwikkeling van het elektriciteitsnet. De Electrification Alliance mikt er bijvoorbeeld op om de Europese energiemix tegen 2030 voor 35 procent geëlektrificeerd te hebben, terwijl deze nu stagneert rond de 23 procent.

SolarPower Europe verwacht dat vooral het aantal grotere zonne-energie-installaties in de EU zal groeien de komende jaren. Door de lagere energieprijzen daalde het aantal installaties op woningen met bijna 5 gigawatt tot 12,8 gigawatt in 2024. Het Joint Research Centre van de Europese Commissie stelt dat de EU hiervoor de flexibiliteit van zijn energiesysteem moet hebben verdubbeld tegen 2030 en met een factor zeven moet hebben vergroot tegen 2050. Volgens SolarPower Europe betekent dit een zestienvoudige groei van batterijopslag van 48 gigawattuur nu naar 780 gigawattuur in 2030.

"Goedkope zonne-energie is de beste optie om Europa een nieuw tijdperk van concurrentievermogen in te leiden. We moeten onze loskoppeling van Russisch gas voltooien en LNG-afhankelijkheid vermijden. De Europese industrie heeft schone en betaalbare elektriciteit nodig om concurrerend te blijven, en de Europese hernieuwbare sector heeft een flexibelere elektriciteitsvraag nodig om hun businesscase te versterken", stelt Dries Acke, Deputy CEO bij SolarPower Europe.