Onlangs organiseerde de Vakcommissie Elektrotechnisch Installatiebedrijf (VEI) van Techniek Nederland een webinar over het hoe en waarom van energieopslag. Twee derde van alle Nederlanders verwacht ooit een thuisbatterij te kopen. Installateurs worden daarbij geacht te kunnen adviseren over het aansluiten, gebruik, de koppeling met het net en de zonnepanelen en over hoe de opgeslagen energie optimaal in te zetten. Wat komt daarbij kijken?

In opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) – en met medewerking van Techniek Nederland – is kortgeleden de Handreiking energieopslag en netinpassing voor installateurs zonnestroom gepubliceerd.

Hierin wordt uitgebreid ingegaan op een breed scala aan gerelateerde onderwerpen, zoals hoe zonnestroom in en toe te passen, het ontwerp van opslagsystemen, netcongestie, veiligheid en soorten opslag: elektrisch (onder andere condensator), elektrochemisch (batterij), chemische (waterstof), thermisch (warm en koud water) en mechanisch (vliegwiel).

Waarom energieopslag?
Henry Lootens is onder andere van Stichting Gelijkspanning Nederland en expert op het gebied van gelijkstroom, elektrische auto’s en vermogenselektronica. Hij is degene die in opdracht van de RVO de handreiking heeft samengesteld. Lootens vertelt dat er momenteel een overgang plaatsvindt van een vraaggestuurd naar een aanbodgestuurd energiesysteem.

“Om vraag en aanbod beter met elkaar te matchen, kunnen we wat doen met opslag”, aldus Lootens. Opslag zou in de rol van buffer de puzzel vooral makkelijker maken. Daarbij kan om te sturen aan de vraagkant het verbruikmoment ook nog steeds worden ingezet.

Lootens maakte verder onderscheid tussen seizoens- en dag-nachtverschillen: “Een batterij is zeer geschikt bij dag-nacht onbalans. Voor zomer-winter verschillen zal je naar een ander opslagmedium moeten.”

Toepassingsmogelijkheden
Met een thuisbatterij kan energie worden opgeslagen en later worden gebruikt. Daarmee wordt de eigen consumptie van de opwek verhoogd. Lootens noemde ook de rol die batterijopslag kan spelen bij het zogeheten shaven (afvlakken) van pieken aan de vraag- en aanbodkant.

“Ook willen sommige mensen via een thuisbatterij off grid”, voegde hij er nog toe. Hij ging vervolgens in op opslag via conversie, waarbij na de omzetting van elektriciteit in warmte deze wordt opgeslagen.

Aangezien het lastig is om van warmte weer elektriciteit te maken, is het van belang om goed inzicht te verwerven in iemands energetische doelen. Lootens ziet een rol voor de installateur om dat doel van de consument helder te krijgen. “Zo kom je er achter of een batterij de beste keus is en zo ja, welk type aangeschaft dient te worden.”

Dimensionering
Er is veel keuze in de markt. Zaken als capaciteit en levensduur zijn bepalende factoren voor een consument. Wat speelt er nog meer?

Lootens: “Een rol die bij leveranciers ligt, is om duidelijk te communiceren – en documenteren – welk probleem een bepaalde toepassing oplost.” Zo kan een thuisbatterij ook worden ingezet bij afwezigheid van zonnepanelen. Denk aan het inkopen van energie tijdens gunstige tarieven.

Een ander aspect dat speelt bij de aanschaf, is de plek waarop een batterij geplaatst wordt. “Wat zijn de omstandigheden van die locatie en welke technieken worden wel en niet geaccepteerd door een klant of verzekeraar”, refereerde Lootens onder andere naar brandgevaar.

Installatie
Lootens: “Plaats een batterij niet op een vluchtweg en denk om je kabeltracé. Zeker als er al zonnepanelen zijn en je de omvormer gaat vervangen door een type waar ook de batterij op kan, moet je bij het kiezen van de plek op de kabelafstanden letten.”

Hij gaf verder aan om met 1 procent spanningsverlies te rekenen en dat de kabels hiertoe dik genoeg moeten zijn. Tot slot vergeet men bij de plaatsing wel eens rekening te houden met het geluid.

Installateurs moeten daarom opletten of ze in de buurt van slaapkamers komen. Daarbij dienen ze de mogelijkheden tot geluidsdemping te bekijken. De deelnemers van het webinar zagen desgevraagd de veiligheidsaspecten als prioriteit.

Inpassing
Met betrekking tot netinpassing van zonnestroom deed Lootens een oproep aan installateurs om bestaande systemen te kopen. “Ga niet zelf lopen knutselen. Niet vanwege ondeskundigheid van installateurs maar om de snelheid er in te houden en leveranciers de kans te bieden om met goede kant en klare systemen te komen”, aldus Lootens

Daar voegde hij nog aan toe dat dit samen met het volgen van de fabrikantsvoorschriften problemen met garantie en reparatie kan voorkomen. Zeker omdat er qua normering en standaardisering altijd werk aan de winkel is, ook al helpt Deel 8 van NEN 1010:2020 volgens hem wel.

Lootens riep installateurs dan ook op om ervaringen te delen met normcommissieleden van Techniek Nederland. Alleen dan kunnen zij er vervolgens wat mee doen. Een tweede verzoek is om actie te ondernemen wanneer er foutmeldingen van een systeem komen. Dat gebeurt nog niet in alle gevallen maar is een belangrijk onderdeel van de service.