Het kabinet heeft een reeks maatregelen bekend gemaakt waarmee het de klimaatdoelen van 2030 denkt te kunnen halen. Met deze extra maatregelen zou een extra CO2-reductie van 22 megaton in 2030 mogelijk moeten zijn, waarmee het streven van 60 procent CO2-reductie, ten opzichte van 1990, haalbaar moet worden. Voor de zonne-energiesector opnieuw een forse duw in de rug vanwege de extra (financiële) steun voor onder andere zonnepanelen, batterijen, elektrische auto’s en laadpalen.

Nederland heeft als doelstelling om in 2030 zijn CO2-uitstoot met tenminste 55 procent te hebben gereduceerd, ten opzichte van 1990. In het regeerakkoord is afgesproken dat een CO2-reductie van 60 procent daarbij het streven zou worden om die 55 procent reductie sowieso te halen.

Uit de meest recente Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bleek dat het kabinetsbeleid zou leiden tot een CO2-reductie van 39 tot 50 procent. Extra maatregelen waren daarom hoe dan ook noodzakelijk.

Lees ook: PBL: ‘Realisatie van duurzame energieprojecten staat onder druk’

Om 55 procent CO2-reductie te halen in 2030 schatte het PBL in dat er 12 tot 36 megaton aan CO2-equivalenten extra zou moeten worden gereduceerd. Om 60 procent te halen is er een extra emissiereductie van 23 tot 48 megaton nodig. Met de extra maatregelen – die optellen tot 22 megaton extra CO2-reductie – lijkt 55 procent reductie haalbaar, maar het streefdoel van 60 procent CO2-reductie in 2030 blijft buiten bereik.

Desondanks is Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, tevreden met de extra maatregelen, want “Nederland heeft jarenlang achter de klimaatdoelen aan gehobbeld”. Volgens hem is het daarom tijd “om de grote sprong te maken”, hiervoor wordt 28,1 miljard euro uit het Klimaatfonds vrijgemaakt.

Eerder presenteerde het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Klimaat al zijn eindrapport. Veel aanbevelingen van deze onafhankelijke onderzoekers zijn aangenomen, maar hoofdzakelijk aan de subsidiekant. Het kabinet laat veel normerende maatregelen en prijsprikkels links liggen, vermoedelijk omdat het er de politieke steun niet voor heeft.

Niet de zonnepanelen, maar isolatie moet energiearmoede gaan verhelpen
Daarbij wil het kabinet twee vliegen in één klap slaan met dit pakket door aan de ene kant in te zetten op maatregelen voor huurwoningen en aan de andere kant op circulariteit. Dit moet de lusten en de lasten van de energietransitie meer rechtvaardig gaan verdelen én het is gunstig voor het duurzame verdienvermogen van Nederland. De verdienmodellen van de toekomst gaan immers uit van een circulair productie en productieproces.

“Klimaatbeleid moet werken voor iedereen. Juist ook de mensen voor wie dat nu nog minder geldt. Daarom gaan we met subsidie stimuleren dat er meer zonnepanelen op huurwoningen komen te liggen en gaan we met voorrang aan de slag met de verduurzaming van de meest tochtige huizen in de meest kwetsbare wijken.”

Hoewel zonnepanelen op huurhuizen er expliciet worden uitgelicht zal deze verduurzamingsslag hoofdzakelijk met isolatiemateriaal gebeuren. Vanuit het Nationaal Isolatieprogramma wordt namelijk tot 2025 een kleine 3 miljard euro gereserveerd, bovenop het al toegekende bedrag van zo’n 500 miljoen euro. Voor zonnepanelen in de huursector slechts 50 miljoen euro. In de gebouwde omgeving moet zo 1,4 megaton CO2 extra worden bespaard.

Daarbij ziet het kabinet ook mogelijkheden voor zonnepanelenproductie in Nederland, hiervoor wordt 300 tot 400 miljoen euro uitgetrokken. Deze investeringssubsidie is bedoeld voor pilot- en demonstratiefaciliteiten van nieuwe generatie zonnecellen, zoals SolarNL die onderzoekt en ontwikkeld.

Lees ook: Ambitieus consortium gaat voor grootschalige productie van Nederlandse zonnepanelen

Miljarden voor het CO2-vrije regelbaar vermogen
Van alle sectoren wordt een extra emissiereductie verwacht. Minister Jetten is meegegaan in het advies van het Expertteam Energiesysteem 2050 en stelt dat de elektriciteitssector in 2035 klimaatneutraal zal moeten zijn. Concreet komt er een doelstelling van 3 gigawatt zonne-energie op zee in 2030 bij, gascentrales worden omgebouwd voor het gebruik van waterstof en er komt een batterijverplichting voor zonneparken.

Lees ook: Vijf vragen over de Outlook Energiesysteem 2050

Voor CO2-vrije gascentrales komt een kleine miljard euro aan subsidies vrij, maar de elektrolysecapaciteit zal met name fors worden gestimuleerd. Voor de ontwikkeling van onshore en offshore elektrolysecapaciteit wordt 6,9 miljard euro tot 2025 uitgetrokken, plus 300 miljoen euro voor import van groene waterstof en 2 miljoen euro voor een kennisplatform. Eerder was al ruim 1,5 miljard euro toegekend voor de ontwikkeling van waterstof.

Voor de ontwikkeling van zonnepanelen op gebouwen en de batterijverplichting voor zonneparken wordt respectievelijk 222,5 en 416,6 miljoen euro uitgetrokken. Hoewel het kabinet over 3 gigawatt offshore zonne-energie wil beschikken in 2030 wordt daarvoor slechts 44,5 miljoen euro vrijgemaakt. Alles bij elkaar geeft dit een extra reductiepotentieel van 4 megaton CO2.

Ruim een miljard euro naar elektrische mobiliteit
Elektrische mobiliteit wordt flink gestimuleerd. Hoewel een elektrische verplichting voor leaseauto’s het niet haalde, worden werkgevers wel gestimuleerd om duurzaam vervoer aantrekkelijk te maken voor hun werknemers. Het openbaar vervoer en de fiets kunnen ook op steun rekenen.

Lees ook: Leasen zou alleen nog elektrisch mogen vanaf 2025

Het kabinet stimuleert elektrische mobiliteit wel degelijk met zo’n 600 miljoen euro tot 2030 voor wie een tweedehands elektrische auto aanschaft. Daarnaast gaat er 563,8 miljoen euro naar de laadinfrastructuur, waarvan ruim 400 miljoen euro bedoeld is voor laadpalen voor elektrische auto’s.

Voor ondernemers die een nieuwe, volledig emissieloze vrachtauto, ongeacht of deze elektrisch of op waterstof rijdt, willen kopen of leasen kunnen op subsidie rekenen. Er komt 170 miljoen euro extra beschikbaar via de Aanschafsubsidieregeling Zero-Emissie Trucks (AanZET).

Ook de bijmengverplichting van biobrandstof wordt hoger. Daarmee zouden alle maatregelen in de mobiliteitssector moeten optellen tot een extra CO2-reductie van 4 megaton.

Maatwerkafspraken moeten ambitieuzer
Daarnaast zal de energie-intensieve industrie in 2040 netto klimaatneutraal moeten zijn, wat al het geval was omdat deze bedrijven onder het Europese emissiehandelssysteem vallen. Wat wel nieuw is, is de opgave van 5,2 megaton extra CO2-reductie in 2030.

Voor de maatwerkafspraken met de twintig grootste industriële vervuilers “verhoogt het kabinet het ambitieniveau”, ook al zijn er na anderhalf jaar nog maar vier afspraken gemaakt en stelt minister Jetten dat het inmiddels gaat om tien tot twintig van de grootste vervuilers. Hiervoor wordt 750 miljoen euro tot 2025 gereserveerd.

Verduurzaming moet ook in de belasting gaan lonen
De energiebelasting zal zo worden aangepast dat verduurzaming meer gaat lonen en vervuilers meer gaan betalen. Dat betekent een nieuw verlaagd tarief voor een deel van het gasverbruik van huishoudens en een apart belastingtarief voor waterstof. Daarbij zal het waterstoftarief lager komen te liggen dan het gastarief.

Ten slotte verdwijnt het fiscale voordeel voor kolen per 1 januari 2028 af en gaat het kabinet onderzoeken of en hoe de resterende fiscale vrijstellingen voor fossiele energie kunnen worden afgebouwd.