Elektrisch rijden zit in de lift. De verkoop van elektrische auto’s (EV’s) neemt toe, laadpalen schieten als paddenstoelen uit de grond en steeds meer autoproducenten kondigen grote investeringen in hun elektrische divisies aan. Maar om aan de toenemende vraag naar elektrische mobiliteit te kunnen voldoen moet het aanbod minstens zo hard meegroeien. De oorlog in Oekraïne heeft de leveringsketen van enkele essentiële grondstoffen echter ernstig verstoort.

De gemeente Amsterdam wil vanaf 2030 alle benzine- en dieselauto's weren binnen de ring A10, dat meldde Editie NL, een aanvullend televisieprogramma op RTL Nieuws. Dit betekent dat inwoners – die zich met de auto willen blijven verplaatsen – over moeten stappen op een elektrische auto.

Maarten Steinbuch, hoogleraar automotive aan de TU Eindhoven, zei daarbij te verwachten dat andere grote steden zoals Utrecht en Rotterdam dit zomaar eens kunnen volgen. Met name Utrecht zet grote stappen op het gebied van elektrische mobiliteit met proeven met een bidirectioneel laadbaar ecosysteem.

Lees ook: Hoe de gebouwde omgeving verandert in een laadinfrastructuur voor EV’s

Volgens de meest recente cijfers van de Europese Vereniging van Autofabrikanten werden er 3.916.700 nieuwe auto’s geregistreerd in 2021 in de Europese Unie. 9,1 procent daarvan was een full-electric, 19,6 procent hybride en 40 procent was een benzineauto. De verkoop van elektrische auto’s groeit wel veel sneller.

In Nederland werden er in 2021 minder elektrische auto’s verkocht dan in 2020, maar dat kwam volgens de NOS door het chipstekort.

Wel blijkt uit onderzoek van RAI Vereniging en BOVAG dat het aantal particulieren dat elektrisch rijdt groeit. Dit komt door de aankoopsubsidie, toename van het aantal betaalbare elektrische modellen en de consumentenacceptatie van elektrisch rijden. Zo werden er in de eerste twee maanden van 2022 6.741 nieuwe elektrische auto’s geregistreerd ten opzichte van 2.375 in dezelfde periode vorig jaar.

De verwachting is daarom dat de EV-markt verder zal groeien, mits de verkoop tot 2030 gestimuleerd blijft worden en dat de export beperkt wordt. Hiermee kan de komende jaren ook een gezonde tweedehands markt in Nederland ontstaan, aldus RAI en BOVAG.

Productiecapaciteit groter, grotere productie nog maar de vraag
Tesla vergrootte zijn productiecapaciteit door begin maart zijn Gigafactory Berlin-Brandenburg in gebruik te nemen. Wanneer deze fabriek op volle kracht draait kan Tesla er 500.000 EV’s per jaar produceren, meldt Clean Energy Wire (CLEW).

Ter vergelijking vermeldt CLEW dat de Wolfsburg Volkswagen Factory, de grootste personenautofabriek ter wereld, meer dan 700.000 auto’s per jaar produceert. Duitsland produceerde – als dé Europese autoproducent – 428.000 elektrische auto’s in 2020. Met de Gigafactory gaat Tesla daar in één keer aan voorbij.

Tot zover het goede nieuws, want er komen signalen vanuit Duitsland en China dat de productie van elektrische auto’s het wel eens lastig zou kunnen gaan krijgen de komende tijd. Zo meldde de Volkskrant twee weken geleden dat ’s werelds grootste accuproducent CATL, Li Auto, Tesla en BYD de afgelopen dagen prijsverhogingen hebben doorgevoerd.

De prijs van lithium is namelijk vervijfvoudigd ten opzichte van een jaar geleden en is nog altijd de belangrijkste grondstof voor accu’s van EV’s. Li Xiang, CEO van de Chinese autofabrikant Li Auto, noemde de prijsstijgingen “absurd”.

Tegelijk waarschuwen Duitse autoproducenten voor een ernstig tekort aan nikkel dat wordt veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, aldus CLEW. Veel Duitse fabrikanten gebruiken Russisch nikkel in de accu’s van hun EV’s. Rusland is de derde nikkelproducent ter wereld.

Vanwege de sancties tegen Rusland is die toevoer volledig weggevallen. De prijs van nikkel is hierdoor eveneens vervijfvoudigd en ook kobalt en koper zijn fors duurder.

Ernstige grondstoftekorten voor accu’s
Duitse brancheorganisaties zeggen tegen CLEW dat ze niet verwachten dat de uitrol van zonnepanelen en windturbines erg veel hinder zal ondervinden van de oorlog in Oekraïne, maar dat de productie van elektrische auto’s wel een flinke tik zal krijgen door de problemen in de grondstofketens.

Waar met name de accu’s in EV’s dus afhankelijk zijn van Russische grondstoffen, is die afhankelijkheid er niet bij de opwekcapaciteit van hernieuwbare energie. Die keten is sterk afhankelijk van Azië, en dan hoofdzakelijk van China.

"De oorlogshandelingen van Rusland leiden tot verstoring van de toeleveringsketens. Het transport wordt beperkt en de productie in de toeleveringsfabrieken wordt stopgezet", zo verklaarde de Duitse auto-industrievereniging VDA. Ook is Oekraïne hoofdleverancier van elektrische bedrading in auto’s en produceert het land veel neon gas, belangrijk voor de chipsproductie.

Volgens VDA is nikkel “onvervangbaar voor de opmars van elektromobiliteit” en data-analyse- en adviesbureau GlobalData waarschuwt CLEW dat de verstoringen in de nikkelproductieketen "de acceptatie van elektrische voertuigen zullen vertragen en de decarbonisatie van westerse economieën zullen belemmeren".

Elektrische auto’s noodzakelijk voor energietransitie
Om toch aan nikkel te komen heeft Volkswagen onlangs bekend gemaakt te gaan samenwerken met de Chinese bedrijven Huayou Cobalt en the Tsingshan Group, dat meldt Electrive. Waardoor de Europese energietransitie nóg afhankelijker wordt van China.

De afgelopen twee jaar hebben corona en de oorlog in Oekraïne duidelijk gemaakt dat de huidige wereldeconomie ernstige weeffouten kent. Sommige Europese sectoren zijn zwaar afhankelijk van één land en problemen in de toeleveringsketen zorgen direct voor ernstige verstoringen die Europa niet zelfstandig kan oplossen.

Elektrische auto’s en hun accu’s zijn hard nodig nu Nederland en Europa in de volgende fase van de energietransitie komen. Door netcongestie is flexibele opwek én opslag noodzakelijk om de uitrol van hernieuwbare energie niet te verstoren.

Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor elektrische auto’s, waardoor een verstoring van de uitrol van elektrische mobiliteit óók een verstoring van de energietransitie betekent. Een grotere rol voor China kan nu tijdelijk een goede oplossing zijn, maar gaat op de lange termijn onherroepelijk tot nieuwe verstoringen leiden.