Overvloed ten tijde van schaarste

12.05.2022 Steven Heshusius

Overvloed ten tijde van schaarste

Wat je zaait zal je oogsten. Na jaren van recordgroei in zonnestroominstallaties is dit het voorjaar wederom tijd om records te oogsten. Zo begonnen we het jaar al met de meeste geïnstalleerde zonnestroom per hoofd van de bevolking in de EU. En vorige maand hadden wind en zon met 54 procent het hoogste aandeel in het elektriciteitsverbruik in een week, om vervolgens op een aantal zonnige zondagen meer dan 100 procent van het verbruik op die dag te leveren.

Met de opeenvolging van crises staan de records van hernieuwbare overvloed in schril contrast tot een overheersend beeld van tekorten op de energiemarkt. De energieprijzen liggen vijf keer hoger dan een jaar geleden en met aanhoudende onzekerheid rondom Russisch aardgas houden de lange termijn verwachtingen steeds vaker rekening met een stelselmatig hogere prijs in de komende jaren.

Schaarste - overvloed
Ondanks het algeheel hogere prijspeil was er in april ook een record negatieve prijs. Dit fenomeen trad de afgelopen jaren al vaker op.  Nu waren de prijzen echter dusdanig laag dat zelfs consumenten met flexibele energiecontracten, ook na belasting en ODE,  geld konden verdienen met hun elektriciteitsverbruik.

De waterkokers, klopboormachines, stijltangen, whirlpools en airco’s werden allemaal tegelijk door een happy few aangeslingerd om maar een paar euro te kunnen verdienen in die uren. Omgekeerd moesten de opwekkers die hun productie niet af kunnen schakelen geld toeleggen om elektriciteit te leveren. Een tijdelijk mismatch tussen vraag en aanbod leidde tot deze vreemde vertoning vanuit het perspectief van schaarste.

Voorwaarts
Fastforward tien á vijftien jaar in de energietransitie en de tijden van energieschaarste liggen achter ons. De waterkokers en airco’s zijn vervangen door slim aangestuurde elektrische boilers en warmtepompen, die een overvloed aan duurzame elektriciteit omzetten en opslaan voor gebruik op een later moment.

Klopboormachines gebruiken we nog nauwelijks omdat cement en beton steeds vaker worden vervangen door duurzame alternatieven. De stijltang gebruiken we nog steeds, maar een batterij in huis, je auto, of ergens in de buurt zorgt ervoor dat het net nooit de volledige piekbelasting hoeft te dragen. Diezelfde ontwikkeling maakt het mogelijk om energie lokaal te delen en coöperatieve vormen van duurzame opwek zorgen voor betaalbare energie voor iedereen.

De jaren moeten het leren
Om het energieoverschot te voeden komt de hernieuwbare opwek uit zon en wind in een verscheidenheid aan vormen en houden ze rekening met natuurinclusieve waarden. Of mensen nog steeds op een frisse maar zonnige en winderige dag in een whirlpool stappen, laat ik aan henzelf.

Ook in dit toekomstbeeld blijven er grenzen aan wat er mogelijk is op onze planeet. Met dat besef zullen we de komende jaren naast de technologische ook de maatschappelijke en ecologische uitdagingen het hoofd moeten bieden. Hoe we dat precies voor elkaar krijgen moeten de jaren leren. Ik plant hier in elk geval vast een zaadje.