De algemene trend, met name in de media, is dat het overgrote deel van de samenleving er steeds meer van doordrongen is dat duurzame energie een steeds prominentere plaats in zal gaan nemen in de energie voorziening.

De overheid stimuleert dit ook door de meerdere regelingen waaronder de SDE++. Daarnaast zijn er de innovatie bevorderende regelingen als de DEI (Demonstratie Energie en Klimaat innovatie) en de MOOI (Missie gedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie).

Het is duidelijk dat bovenstaande regelingen hun effect, direct of indirect, hebben op de innovatiesnelheid en met name op de toename van het zonne-energie aandeel in de duurzame energievoorziening.

Naar PIMBY
Een deel van de stimulering is dus gedaan. Maar ondanks deze innovatieregelingen is er nog steeds een drempel te nemen voor de acceptatie van deze innovaties. Hoe meer duurzame energie des te beter natuurlijk. Tot op het moment dat het energieproject te dicht bij de eigen leefomgeving komt. Het veel besproken fenomeen: duurzaam jawel, maar Not-In-My-Backyard (NIMBY) geldt dan. De slag van innovatie naar acceptatie zou steun kunnen gebruiken als het fenomeen omslaat naar: Please-In-My-Backyard (PIMBY).

Een aanzet hiervoor werd in het verleden al voorzien door de beroemde Postcoderoos. Dit zou gezien kunnen worden als een financiële compensatie voor de aanwezigheid in de naaste omgeving van duurzame energieprojecten. Daarnaast worden er in de RES (Regionale Energie Strategie) documenten steeds vaker de nadruk gelegd op lokale participatie van vaak minimaal 50 procent in projecten. De beroemde energieladder in diezelfde RES-documenten concentreert zich dan weer op het aspect van zo veel mogelijk energie met zo min mogelijk overlast.

Zonne-energie op daken belandt dan ook vaak bovenaan diezelfde energieladder. Maar met het klakkeloos optellen van alle daken in Nederland redden we het niet. Niet alle daken zijn geschikt qua constructie en ligging. Wat er voor nodig is om de onderliggende sporten op diezelfde energieladder aantrekkelijker te maken is een beter uitgangspunt dan denken vanuit de overlastgedachte.

Wateroppervlak
Dus hoe komen we van NIMBY naar PIMBY? Een belangrijk onderdeel hierbij is hoe men continu de meerwaarde van een duurzaam  project ervaart bovenop de 'onzichtbare' energieopwekking.

Gaan we wat verder op de energieladder naar beneden dan zien we daar carports als mogelijkheden voor dubbelfuncties waarbij een zonnedak gecombineerd kan worden met oplaad- en parkeermogelijkheden. Deze ervaren meerwaarde kan opwegen tegen de meerkosten ten opzichte van standaard dakinstallaties. Een nog steeds onderschat oppervlak is datgene waar we in onze lage landen een overvloed aan  hebben: het wateroppervlak. Hierbij gaat tot op zekere hoogte een vergelijk op met energiewinning op dakoppervlak.

Stijgen op ladder
Allereerst zijn de locaties met het minste overlast in beeld. Dat zijn de baggerlocaties en alle niet-Natura 2000 omgevingen en daarnaast de wateroppervlakken met een industrieel karakter. Dit is op zich al een redelijk potentieel. Maar wil men een echte slag gaan maken voor zonne-energie op water en de acceptatie daarvan, dan is er meer ondersteuning nodig.

Er zal meer onderzoek gedaan moeten worden naar meervoudige functie invulling die een duidelijk ervaren meerwaarde gegeven. Water kent in Nederland vele functies waaronder watervoorziening voor de landbouw, drinkwatervoorziening, recreatievaart, sport- en professionele  visserij. Als men gaat omdenken van NIMBY naar PIMBY en op een creatieve manier en de functies en belangen combineert, dan kan zonne-energie  op water duidelijk stijgen op de energieladder.

Dubbelfuncties
Een willekeurig voorbeeld hiervan is het creëren van zonne-atollen op open waterlocaties. Hierbij wekken drijvende zonnepanelen energie op terwijl ze tegelijkertijd beschermd worden tegen wind en hoge golfslag. Deze atollen kunnen tevens aanmeermogelijkheden bieden voor de recreatievaart, waarbij ook in horeca mogelijkheden kunnen worden voorzien.

De aangelegde atollen vormen tevens extra flora- en faunamogelijkheden en de broedkamers voor vissen om zodoende de visstand te bevorderen. Ook zijn er mogelijkheden om de energie direct om te zetten in waterstof. Deze waterstof kan op een later moment ingezet of getransporteerd worden voor de zo gewenste duurzame energievoorziening.

Meerwaarde
Kortom, als men gaat omdenken vanuit de ervaren meerwaarde en  het combineren van functies zullen er vele drempels naar acceptatie verlaagd kunnen worden. In sommige gevallen zal door deze benadering de initiële financiële investering van projecten mogelijk stijgen.

Deze mogelijk extra investeringen in extra functionaliteiten kunnen resulteren in de ecologische meerwaarde. Daarnaast geven extra functies ook een ervaren  meerwaarde voor de samenleving en met name bij de directe omwonende.  Dit heeft als gevolg dat, naast de innovatie, ook de acceptatie van de projecten zal toenemen. Er wordt dan wel een beroep gedaan  op deze andere manier van project benadering, oftewel omdenken.

Op nationaal en lokaal niveau zou een financiële stimulans vanuit de overheid of direct belanghebbende de mogelijk extra financiële drempel kunnen wegnemen. Oftewel  investeren en stimuleren van innovatie én acceptatie. De stap van NIMBY naar PIMBY wordt daardoor wel een haalbare kaart met de versnelling van de energietransitie als gevolg.

Arnoud van Druten

Managing Director

Floating Energy, onderdeel van Sunprojects.