Hoe kun je inwoners van een township vooruit helpen? Door ze onbeperkt toegang te geven tot energie. Innoboost en Happyhulpjes bedachten hiervoor een duurzame manier. Samen met partners is het bedrijf druk doende een waardeketen te ontwikkelen voor het lokaal verzamelen, repareren of refurbishen en inzetten van tweedehands PV om inwoners van townships in Zuid-Afrika een beter leven te geven.

Wanneer je in een township in Zuid-Afrika woont heb je behoorlijk wat uitdagingen die wij in Europa niet kennen. Een van de grootste is het niet kunnen vertrouwen op een stabiel elektriciteitsnet of er geen of beperkt toegang tot hebben. Om een bedrijf te runnen, toegang tot internet te hebben, maar ook om naar school te kunnen of te kunnen studeren, heb je nu eenmaal ‘prik’ nodig.

Vijftig procent van de oude panelen kunnen worden gerefurbished
Rond 2030 zullen er tussen de 1,7 tot 8 miljoen ton afgedankte zonnepanelen zijn. Een voorzichtige schatting is dat vijftig procent van deze panelen kunnen worden gerefurbished. Innoboost bedacht een idee om gebruikte zonnepanelen lokaal in te zamelen, te repareren en te installeren in townships.

Zuid-Afrika is gekozen voor het pilotproject omdat de zon ruimschoots aanwezig is en daarmee het verminderde rendement van de gebruikte zonnepanelen compenseert. En een township is gekozen omdat hier de grootste sociale impact kan worden bereikt. Hun pilotproject loopt in township Khayelitsha. Kort gezegd zijn de doelen: lokale gemeenschappen te ondersteunen, onnodig afval te verminderen en hernieuwbare energie te ontwikkelen.

Stroomuitval is de grootste barrière in de townships
En ze zijn voortvarend van start gegaan. In augustus 2021 zijn de eerste stappen gezet en alles staat in de startblokken om driehonderd refurbished panelen in Khayelitsha te installeren. Het begint met deze pilot van driehonderd panelen die een wereld van verschil gaan maken voor heel veel mensen. En dan niet alleen de mensen die gebruik maken van de groene energie, maar ook mensen die hun baan te danken hebben aan dit project.

Cheyenne Schuit en Christiaan Kraaijenhagen staan aan de wieg van het circulaire concept. Schuit had als sociaal ondernemer van Happyhulpjes regelmatig contact met ondernemers in townships. Zij gaven aan dat stroomuitval de grootste barrière is bij het hebben van een bedrijf of toegang tot onderwijs.

Zelf mensen opleiden om de boel zelfvoorzienend draaiende te houden
Tegelijkertijd realiseerde Kraaijenhagen zich dat er hier in Nederland veel afgedankte zonnepanelen liggen. Het overbrengen van PV naar Afrika brengt natuurlijk de nodige kosten en vervuiling met zich mee. En het blijkt ook niet nodig, want er zijn in Afrika ook voldoende bruikbare panelen. En zo begonnen de gesprekken met lokale belanghebbenden en PV-professionals in Zuid-Afrika.

Kraaijenhagen: “We willen een duurzame waardeketen in Zuid-Afrika ontwikkelen die gemakkelijk door lokale mensen te onderhouden is. Dat wil zeggen: zonnepanelen zoeken, opknappen, kwaliteitscontroles, zonnepanelen vervoeren en installeren op de plaatsen waar ze het meest nodig zijn. We willen lonende oplossingen voor de circulaire economie ontwikkelen, commercialiseren én we willen mensen uit de townships opleiden om dit systeem draaiende te houden. Dit biedt een prachtige kans om armoede tegen te gaan en kansen te creëren voor de lokale gemeenschap. We leiden lokale mensen op om te installeren, te onderhouden en om kleine reparaties te verrichten.”

Volledig circulaire kringloop
Op een half uur rijden van Khayelitsa bevindt zich de refurbish en recycle-faciliteit. Met de pilot kunnen risico’s en problemen worden geïnventariseerd en opgelost. Dit om het business model en alle geleerde lessen straks mee te nemen voor de uitrol van het project op andere plekken. In de township wordt begonnen met het opleiden van vier installateurs die straks de energiesystemen op vijftien locaties draaiende moeten kunnen houden.

Schuit: “We zorgen echt voor een volledige circulaire kringloop. Mochten de panelen aan het einde van hun levensduur zijn, dan zorgen we dat ze volledig gerecycled worden en niet achterblijven in de township. We zijn aan het bekijken welke maandelijkse bijdrage haalbaar is, voor de gebruikers om toegang te krijgen tot de zonnestroom én om de panelen te tracken om te zien waar ze zijn en hoe lang ze nog mee kunnen.”

Financiering
Innoboost heeft bij veel Zuid-Afrikaanse bedrijven aangeklopt en niet zonder succes. Ze hebben  inmiddels een hele lokale waardeketen bij elkaar om de pilot te laten draaien: de recyclingfaciliteit, een lokale ondernemer die de contacten in de township regelt, scholen en bedrijfjes die interesse hebben in de groene energie en een solartrainer die de opleidingen regelt voor lokale installateurs. Alle partners willen er voor gaan.

Kraaijenhagen: “Momenteel doet iedereen het nog om niet. Na de pilot is het de bedoeling dat het business model voor iedereen interessant is. Het eerste wat we nu nodig hebben is financiering voor deze pilot. De installateur, de lokale ondernemers, de opslag, de bewaking, het moet natuurlijk allemaal betaald worden. Dit is het moeilijkste punt, als de pilot eenmaal draait en werkt kunnen we het businessmodel volledig uitrollen.”

Verplichting tot circulariteit en sociale projecten
Schuit: ”Er bestaat regelgeving in Zuid-Afrika die solarbedrijven verplicht de volledige circulariteit van hun panelen te garanderen én er is wetgeving die bedrijven verplicht te investeren in sociale projecten. Bij ons slaan ze zo twee vliegen in een klap. Wij ontzorgen het bedrijf omdat we de panelen circulair herbruiken én er wordt een sociaal project mee gefinancierd. Het is niet alleen dat wij, en vele anderen, in ons project geloven, er zit een volledige propositie achter."

Mochten lezers dit initiatief een warm hart toedragen en willen aanhaken, het zij met financiering, het zij middels hun netwerk of met kennis dan zijn ze van harte welkom.