Tot 2030 blijft de leveringszekerheid van elektriciteit in Nederland binnen de gestelde normen, maar hierna neemt de leveringszekerheid af, dat stelt netbeheerder TenneT in haar jaarlijkse Monitor Leveringszekerheid. Dat houdt in dat er meer momenten zijn waarop de productie van elektriciteit niet voldoet aan de elektriciteitsvraag van dat moment. Om die momenten te beperken zijn flexibiliteit en meer regelbaar vermogen nodig.

De LOLE-norm (Loss of Load Expectation) stelt dat er in Nederland jaarlijks een maximum van vier uur, de productie van elektriciteit niet kan voldoen aan de stroomvraag. Op die momenten kan er sprake zijn van stroomuitval. Naar verwachting zal dat aantal in 2033 oplopen naar 12,6 uur en naar 9,2 uur in 2035. 

De oorzaak is een afname van het regelbaar vermogen. Het energiesysteem in Nederland zal namelijk steeds meer gebruikmaken van duurzame bronnen zoals zon- en wind. Nadeel van die bronnen is dat ze niet regelbaar zijn. Waar bijvoorbeeld gascentrales relatief makkelijk op- en afgeschakeld kunnen worden, zijn zon- en wind energie afhankelijk van het weer. Datzelfde geldt voor omringende landen.

Ook de sterk toenemende elektriciteitsvraag speelt hierbij een rol. “De groei van duurzame opwek, opslag en vraagrespons blijkt vooralsnog onvoldoende om dit volledig te compenseren”, schrijft TenneT.

Maarten Abbenhuis, COO TenneT: “De positieve ontwikkelingen van verduurzaming en elektrificatie veranderen ons elektriciteitssysteem ingrijpend. Duurzame bronnen leveren niet altijd stroom wanneer en waar die nodig is. Dat maakt het systeem complexer en kwetsbaarder, en vraagt om meer inspanning, investeringen en innovatie om het in balans te houden.”

Aandacht voor klimaat en opslag
Tot nu toe maakte TenneT gebruik van historische weerdata in hun berekeningen over de productiecapaciteit van (duurzame) energiebronnen. Dit jaar wordt daar voor het eerst toekomstige klimaatscenario’s voor gebruikt. Zo wordt de impact van klimaatverandering beter meegenomen in de modellen over elektriciteitsvoorziening, schrijft TenneT: “Zo zitten er minder koude jaren in de nieuwe dataset, maar wordt ook rekening gehouden met veranderingen in windpatronen en zoninstraling, die steeds bepalender zijn voor de elektriciteitsvoorziening.”

Eerder was er al aandacht voor elektriciteitsopslag en de rol daarvan in het elektriciteitsvoorziening. Voor dit rapport zijn ook batterijsystemen meegenomen die voor langere periodes stroom kunnen opslaan.

Voor het rapport is ook de economische levensvatbaarheid van verschillende capaciteitsbronnen onderzocht, die laat een verslechtering zien voor de levering van gas: “De resultaten van een gevoeligheidsanalyse laten zien dat de levensvatbaarheid van een deel van het thermische gasvermogen (1,7 gigawatt) in gevaar is. Daarmee bestaat er een reëel risico dat het beschikbare regelbaar vermogen lager zal zijn dan aangenomen. Indien dit vermogen uit bedrijf zou gaan, zou ook in 2030 de betrouwbaarheidsnorm worden overschreden.”

Meer regelbaar vermogen nodig
Op basis van hun bevindingen, adviseert TenneT aan de overheid om verder onderzoek te doen naar manieren om een snelle terugval in regelbaar vermogen te voorkomen en om te onderzoeken op welke manieren de stroomvraag beter afgestemd kan worden op het aanbod (van een bepaald moment).

Verder doet TenneT de aanbeveling om middellange en lange termijn opslag te stimuleren. Dit type opslag zou een belangrijke bijdrage kunnen zijn voor leveringszekerheid in de toekomst.

De mate waarin de norm van vier uur overschreden gaat worden, hangt af van de manier waarop zowel de elektriciteitsvraag, (regelbaar) vermogen en opslagcapaciteit zich zullen ontwikkelen.

Publieke Zaken schreef recent ook een aanbeveling aan het ministerie van Klimaat en Groene Groei in reactie op de monitor leveringszekerheid van TenneT van mei 2024.