Windparken kunnen subsidieloos gebouwd worden, zo kopte Rijksoverheid onlangs. Hoe zit het met zonneparken? Hebben projectontwikkelaars de bank straks nog nodig voor een interessante businesscase, of bieden de hoge stroomprijzen voldoende financiële prikkels?

Het is een van de thema’s die Jan Willem Zwang al lange tijd bezighoudt, al sinds hij onderdeel uitmaakte van Greenspread (tegenwoordig Groendus), een bedrijf dat zich bezighield met het ontwikkelen en exploiteren van duurzame energieprojecten en daar ook over adviseerde. Het grootste obstakel: banken zijn er niet voor te porren omdat het ontbreekt aan zekerheid over de verwachte inkomsten, legt Zwang uit, die inmiddels een eigen bedrijf heeft, Stratergy. Hij biedt vanuit dit bedrijf zijn diensten aan als trendwatcher.

Kleine parken haalbaarder
“Je ziet nu wel al dat kleinere zonneparken met eigen geld gerealiseerd kunnen worden. Bijvoorbeeld door Vattenfall. Andere projecten zijn ook te realiseren, mits de verkoopprijs per kilowattuur (ook bekend als de PPA-prijs, Power Purchase Agreement) gunstig is”, stelt Zwang.

Het is voor het volledige plaatje belangrijk om te begrijpen met welke tarieven en subsidies projectontwikkelaars te maken krijgen. Er is een aantal termen die Zwang verheldert. Het basisbedrag is het bedrag per megawattuu waar je subsidie voor aanvraagt. Er is ook een correctiebedrag. "Het correctiebedrag wordt jaarlijks achteraf berekend en kijkt hierbij naar de gerealiseerde uurprijs op de EPEX-Spot day ahead, het gemiddelde gerealiseerde zonprofiel en een correctie voor onbalans", legt hij uit.

Marktprijs
De EPEX-Spot day ahead-prijs wordt in het algemeen als de ‘marktprijs’ beschouwd. Dan is er ook nog een basisenergieprijs. Dit is de ondergrens van de subsidie en deze wordt per subsidieronde vastgesteld voor de gehele looptijd van de subsidie.

Zolang het correctiebedrag tussen het basisbedrag en de basisenergieprijs fluctueert, wordt er subsidie uitgekeerd. Wanneer het correctiebedrag boven het basisbedrag komt, wordt er geen subsidie uitgekeerd. De inkomsten vanuit de marktprijs liggen dan namelijk boven het subsidiebedrag.

Wanneer het correctiebedrag onder het basisbedrag komt, wordt de maximale subsidie uitgekeerd. Omdat het correctiebedrag nooit lager wordt vastgesteld dan het basisbedrag, mis je in dit laatst geval dan wel inkomsten omdat de verkoop van je zonnestroom, de marktprijs, dan onder het basisbedrag zit. Banken zien een dalende marktprijs daarom als het grote risico. Ieder jaar opnieuw worden per subsidieronde voor verschillende technieken de maximale basisbedragen en basisenergieprijzen vastgesteld.

Verzekering
De hoogste SDE-subsidie voor zonne-energie ooit was 14,7 eurocent. “Met de huidige stroomprijs is er bijna geen enkel duurzaam opwekmiddel dat nog subsidie uitgekeerd krijgt, behalve de parken met oudere beschikkingen waar de basisbedragen ruim boven de 100 euro per megawattuur waren.”

Zwang vervolgt: “De bank ziet subsidie als een soort verzekering voor het moment dat de prijzen gaan dalen. De subsidie beweegt mee met de stroomprijs.” Het is een communicerend vat, legt Zwang uit. “Als je bijvoorbeeld subsidie aanvraagt op een stroomprijs van 10 eurocent per kilowttuur, krijg je subsidie op het verschil tussen de marktprijs en die 10 eurocent. Zonder subsidie zijn de inkomsten onzeker en dat maakt het voor banken dan ook onaantrekkelijk om een zonnepark te financieren. Wanneer de marktprijs daalt en dit niet wordt aangevuld vanuit subsidie, ziet de bank dit als een risico voor de betaling van de rente en aflossing.”

Op het moment dat de marktprijs boven de 10 eurocent uitkomt krijg je geen subsidie meer. Maar, waarschuwt Zwang, als de marktprijs onder de basisprijs raakt krijg je niet voldoende subsidie om die 10 eurocent aan te tikken. “Er zit dus een maximum op de subsidie die je kunt krijgen.”

Gunstige omstandigheden
Zwang vertelt verder: “Als je een park met eigen vermogen kunt subsidiëren heb je geen hulp van de bank nodig. Je kunt er dan voor kiezen om zonder subsidie een park te realiseren wanneer je verwacht dat de marktprijs of jouw PPA-prijs gedurende een bepaalde periode boven een bepaald niveau blijft om zo je investering terug te verdienen. Het risico met subsidie is dat de marktprijs onder de basisenergieprijs komt waardoor je inkomsten mist. Dankzij de subsidie kun je dan nog wel rente en aflossing aan de bank betalen. Zonder subsidie krijg je nu (nog) geen bankfinanciering maar hoef je ook geen rente en aflossing te betalen.”

“Je kunt als exploitant er voor kiezen om met je eigen vermogen een zonnepark te realiseren wanneer de omstandigheden, zoals nu, gunstig zijn. Je verwacht dan dus voldoende inkomsten te vergaren uit de stroomverkoop waardoor je geen subsidie nodig hebt”, stelt Zwang. Het gros van de basisbedragen van zon-subsidies van de laatste vier jaar zit al onder de 10 eurocent per kilowattuur. De gemiddelde marktprijs kwam in 2021 uit op iets meer dan 10,2 eurocent per kilowattuur.

Afhankelijkheid
Zwang: “Ik denk zelf dat zonder subsidie bouwen goed mogelijk is. De komende jaren zal de energieprijs veel hoger zijn dan dat we gewend zijn. Het heeft laatste jaren geschommeld tussen de 2,5 en 5 eurocent, maar sinds medio vorig jaar is de prijs hard opgelopen. De verwachting is ook dat dit voorlopig nog wel aanhoudt.”

Als je kijkt naar de ontwikkeling van Nederlandse energieparken, worden er minder kolen gebruikt en veel meer gas. “Nederland wordt steeds afhankelijker van het buitenland, onze energie wordt gewoon duurder.”

Trendbreuk
Zwang kan zich niet voorstellen dat we tot 2030 met elektriciteitsprijzen gemiddeld onder de vijf cent gaan zitten. “We hebben een trendbreuk gehad en gaan structureel meer betalen. In het weekend en de vakantie gaan we wellicht een negatieve prijs zien, maar gemiddeld komen we de komende tien jaar veel hoger uit dan de afgelopen tien jaar.”

Dit komt volgens hem onder meer door enorme prijsstijging van CO2-rechten. Zonneparken bouwen zonder subsidie? Er lijkt geen beter moment te zijn geweest dan nu.