De afschaffing van de salderingsregeling staat voor de deur. De regeling, waarmee eigenaren van zonnepanelen jarenlang hebben kunnen rekenen op een aantrekkelijke vergoeding voor teruggeleverde stroom, wordt op 1 januari 2027 stopgezet. Hoewel bekend was dat de salderingsregeling zou worden afgebouwd, was het onduidelijk wanneer dat zou gebeuren. Voor veel huiseigenaren roept het einde van de salderingsregeling vragen op: is verdere verduurzaming van mijn woning wel rendabel? En als ik investeer in bijvoorbeeld een warmtepomp, thuisbatterij of elektrische auto, wordt ik dan niet in de nabije toekomst verrast door nieuwe besluiten van de overheid die in het nadeel zijn van mijn investeringen?

In 2030 energieneutraal: het is het Europese klimaatdoel waar Nederland zich jarenlang weerbarstig aan heeft vastgehouden. Maar het nieuwe kabinet lijkt met maatregelen zoals de afschaffing van de salderingsregeling en wegenbelasting voor elektrische auto’s daar toch wat los van te laten. Althans, de besluiten hebben een negatief effect op de welwillendheid van de Nederlander om in de richting van de klimaatdoelen mee te bewegen. De markt voor zonnepanelen heeft het zwaar te verduren, maar ook elektrische auto’s zijn een stuk minder in trek als gevolg van de recente besluiten.

Wat moet er nu gebeuren om toch die klimaatdoelen te halen, en belangrijker nog: de Nederlander daar positief bij te betrekken? De regering staat voor een enorme uitdaging: een verandering in mindset teweegbrengen onder prijsbewuste consumenten, in een tijd waarin wantrouwen ten opzichte van klimaatbesluiten én inflatie het overwicht hebben. Zo blijkt uit een onderzoek van het Planbureau van de Leefomgeving naar het stoppen met aardgas, dat een sceptische houding van burgers onder andere te maken heeft met het lage vertrouwen in de overheid als het gaat om klimaat.

1. Eigen gebruik motiveren
De afbouw van de salderingsregeling maakt het financieel minder aantrekkelijk om opgewekte zonne-energie terug te leveren aan het net. Dit benadrukt het belang van slim energiegebruik in eigen huis. Door bijvoorbeeld energie-intensieve apparaten te gebruiken op momenten dat de zon schijnt, kunnen huishoudens hun opgewekte stroom optimaal benutten. Denk hierbij aan het instellen van een wasmachine of vaatwasser via een timer, of het opladen van een elektrische auto overdag in plaats van 's nachts.

Daarnaast kunnen technologische oplossingen, zoals slimme aansturing van je warmtepomp of thuisbatterij, een belangrijke rol spelen. Deze systemen helpen huishoudens om hun energieverbruik beter af te stemmen op de momenten van opwekking, in combinatie met daltarieven bij een dynamisch contract, wat zowel kostenbesparend als sturend op het gebruik van de overdag in overvloed aangeboden groene energie. Door bewustwording te creëren over deze mogelijkheden, kunnen we huishoudens activeren om slimmer met hun energie om te gaan. Er zijn al verschillende producten en diensten die hierin ondersteunen. Bovendien zal eigen gebruik moeten worden geprioriteerd boven het verhandelen van energie, wat ook nog eens verdere netcongestie kan veroorzaken, om zo dubbele energiebelasting te voorkomen.

2. Lokaal gebruik stimuleren
Vanaf 1 juli 2025 wordt het mogelijk voor consumenten om lokaal opgewekte energie onderling te verhandelen. Dit is een belangrijke stap richting een meer decentrale energiemarkt, waarin bewoners en lokale initiatieven een grotere rol spelen. Het idee dat een buurtcollectief zonnepanelen op bijvoorbeeld een schooldak exploiteert en de energie direct kan verkopen aan buurtbewoners, wordt hiermee steeds realistischer. Het verhandelen is ‘virtueel’: de opgewekte stroom wordt niet daadwerkelijk naar de verkoper ‘gestuurd’. Het is daarom essentieel dat energie lokaal wordt verhandeld en dat consumenten niet onderling energie verhandelen van de ene naar de andere kant van het land, want dat zal de huidige transportproblemen op het energienet niet ten goede komen.

Er zijn echter ook uitdagingen. Netbeheerders moeten bijvoorbeeld in staat zijn om deze decentrale transacties technisch te ondersteunen. Dit vraagt om investeringen in de infrastructuur en de technologie om het mogelijk te maken. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de overheid duidelijke richtlijnen en stimulansen biedt om dit soort initiatieven te bevorderen. Het lokaal gebruiken van energie vermindert immers de belasting op het energienet en draagt bij aan een duurzamer systeem.

3. Verduurzaming verder stimuleren
Het wegvallen van de salderingsregeling is niet het enige signaal dat de overheid subsidies en belastingvoordelen rondom verduurzaming anders benadert. Denk bijvoorbeeld aan het schrappen van de vrijstelling op wegenbelasting voor elektrische auto’s. Dit dreigt de transitie naar een duurzame samenleving te vertragen. Het is daarom van cruciaal belang dat er nieuwe en gerichte prikkels worden ingevoerd om verduurzaming toegankelijk te houden. Hierbij dient niet langer gekeken te worden naar de ‘early adopters’, maar naar het betrekken van alle inkomensniveaus.

Een goede stap zou zijn om subsidies specifiek te richten op lage- en middeninkomens, bijvoorbeeld voor woningisolatie en energiebesparende maatregelen zoals warmtepompen. Huizen isoleren is een efficiënte eerste stap om energie te besparen. Door landelijke projecten op te zetten, bijvoorbeeld in samenwerking met VvE’s, kunnen grote stappen worden gezet. Vervolgstappen zijn het verder verduurzamen met zonnepanelen, warmtepompen en thuisbatterijen. Daarnaast kunnen stimuleringsregelingen voor energiedelen binnen buurten en wijken verdere verduurzaming versnellen.

Overheid: tijd voor nieuwe energie
Het einde van de salderingsregeling lijkt een omslagpunt voor de energietransitie. Hoewel het een uitdaging vormt voor huishoudens met zonnepanelen, opent het ook de deur naar nieuwe mogelijkheden voor landelijk efficiënter en duurzamer energiegebruik. Het is aan de regering om nieuwe stimulansen in te voeren die de Nederlander weer achter de klimaatdoelen krijgen. Het is de kans om niet alleen de consument die bereid is te investeren te betrekken, maar ook de huishoudens die nu nog veel geld kwijt zijn aan hoge energierekeningen.

Het is tijd voor duidelijke keuzes en investeringen vanuit de overheid en de markt. Samen kunnen we ervoor zorgen dat het einde van de salderingsregeling niet het einde betekent van onze ambities, maar juist een kans om ze naar een hoger niveau te tillen. Hierin zijn eigen verbruik motiveren, lokaal gebruik stimuleren en gerichte, inclusieve prikkels invoeren essentieel voor verdere verduurzaming.