Vanaf vrijdag verzamelden verschillende wereldleiders zich in het Japanse Hiroshima voor een driedaagse top van de G7. In aanloop naar de top tekenden de ministers van Klimaat, Energie en Milieu van de G7 een vijfpuntenplan voor het veiligstellen van kritieke mineralen en vroegen het Internationaal Energieagentschap (IEA) om hier toezicht op te gaan houden. Niet eerder spraken deze landen zich zo duidelijk uit over het belang van deze mineralen, maar ook om hier verantwoord mee om te gaan.

In Hiroshima vond afgelopen weekend de G7-top plaats. De G7 bestaat uit de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en Canada, maar wordt standaard aangevuld met de Europese Unie. Namens de EU waren Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel aanwezig.

Daarnaast waren landen als India, Brazilië, Indonesië, Zuid-Korea, Australië en Vietnam dit keer ook uitgenodigd. Al kwamen zij met name om over de oorlog in Oekraïne te praten.

Onlangs spraken de ministers van Financiën van de G7-landen ook al af om samen te gaan werken aan het veiligstellen van kritieke grondstoffen voor de energietransitie. De landen zouden eveneens bereid zijn om hier publieke financiering voor te gebruiken.

Lees ook: G7-landen willen samenwerken om energietransitiegrondstoffen veilig te stellen

‘Het diamantentijdperk van kritieke mineralen’
In aanloop naar de top tekenden de ministers van Klimaat, Energie en Milieu van de G7 een vijfpuntenplan voor het veiligstellen van kritieke mineralen. Daarbij hebben zij het IEA gevraagd om hierop toe te zien en zich in te spannen voor een veilige en duurzame aanvoer van de mineralen die cruciaal zijn voor de energietransitie.

Het IEA zal ook vraag en aanbod gaan monitoren. Te beginnen op de eerste IEA Critical Minerals and Clean Energy Summit die op 28 september dit jaar zal plaatsvinden in Parijs. “Effectief beheer van kritieke mineralen is essentieel om ervoor te zorgen dat energie- en klimaatdoelstellingen worden omgezet in tastbare actie”, aldus IEA-directeur Fatih Birol.

Lees ook: Zijn er genoeg grondstoffen om de wereld van zonnestroom te voorzien?

België, Canada, Chili, Hongarije, Indonesië, Japan, Marokko en Polen hebben hun deelname al toegezegd. Net als de commissaris voor infrastructuur en energie van de Afrikaanse Unie, de Europese commissaris voor de interne markt en de CEO's van BHP, Glencore, London Metal Exchange en Umicore. Er is volgens Birol “een dringende noodzaak” om regeringen, industrie, investeerders en andere belanghebbenden bij elkaar te brengen op het gebied van kritieke mineralen.

De G7-ministers bevestigen niet alleen het groeiende belang van kritieke mineralen voor de energietransitie, maar ook “de noodzaak om economische en veiligheidsrisico's te voorkomen die worden veroorzaakt door kwetsbare toeleveringsketens, monopolisering en gebrek aan diversificatie van bestaande leveranciers van kritieke mineralen”.

De G7 gaat nog verder. Zo worden strenge normen op het gebied van milieu, maatschappij en bestuur van “vitaal belang” genoemd voor kritieke mineralen. Dit betekent volgens de ministers ook het respecteren van lokale gemeenschappen en mensenrechten, en het minimaliseren van de ecologische voetafdruk.

Lees ook: Dit zijn de knelpunten op het gebied van grondstoffen voor PV

Ten slotte gaan de landen zich inzetten voor open, transparante en op wet- en regelgeving gebaseerde handel. Hierbij moet ook de dialoog tussen mineraalwinnende, -producerende en -consumerende landen worden bevorderd, wat terug te zien is in het deelnemersveld aan de IEA-bijeenkomst in september.

Met deze ontwikkelingen zal de rol van het IEA nog verder opschuiven richting dé intergouvernementele organisatie die de energietransitie van westerse landen monitort en hierop adviseert. Het IEA is ooit opgericht om de olieverbruikende landen tegenwicht te laten bieden tegen de olieproducerende landen, die zich hebben verenigd in OPEC. De verschuiving van fossiele naar hernieuwbare energie maakt het IEA ook door.

Lees ook: IEA: ‘In 2050 kan de energiemix voor de helft uit elektriciteit bestaan’

Vorig jaar was The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions al een belangrijk onderdeel van het hoofdrapport van het IEA: de World Energy Outlook. De belangrijkste aanbevelingen die het IEA daarin deed voor het verantwoord veiligstellen van kritieke mineralen zijn nu bijna één-op-één overgenomen door de ministers van Klimaat, Energie en Milieu van de G7 in hun vijfpuntenplan. “Van een gouden tijdperk van gas naar een diamantentijdperk voor kritieke mineralen”, concludeerde IEA-adviseur Alessandro Blasi toen al.

Het vijfpuntenplan voor kritieke mineralen
De G7-ministers hebben hun voornemens uitgewerkt in vijf punten waarop het IEA zal toezien. Ten eerste zal het IEA een interne taskforce oprichten. Deze taskforce zal, in samenwerking met de IEA's Working Party on Critical Minerals, vraag en aanbod op middellange en lange termijn voor kritische mineralen gaan monitoren en hierover adviseren.

Ten tweede gaan de G7-landen gezamenlijk nieuwe mijnen en toeleveringsketens voor kritieke mineralen ontwikkelen. De landen onderzoeken nog hoe hun subsidiemechanismen hier kunnen zorgen voor internationale co-investeringen, in plaats van onderlinge concurrentie. Hierbij spreken ze uit dit op een manier te willen doen die “transparantie en traceerbaarheid bevordert”, bijvoorbeeld via initiatieven zoals de recent door de EU aangekondigde Critical Raw Materials Club.

Lees ook: Het Green Deal Industrial Plan: aantrekkelijke subsidiepot of protectionistisch vehikel?

Ten derde erkennen de ministers van Klimaat, Energie en Milieu van de G7 de “noodzaak” van het recyclen van kritieke mineralen. Dit heeft niet alleen milieuvoordelen, maar biedt ook de kans om minder afhankelijk te worden van China dat grote delen in handen heeft van de winning en verwerking van deze mineralen. Om hier tegengewicht aan te bieden overwegen de G7-landen om een mondiaal initiatief op te richten voor het beheren en recyclen van elektronisch afval.

Ten vierde zullen de landen innovaties bevorderen die het gebruik van mineralen terugdringen of vervangen. Dit moet de groeiende vraag naar kritieke mineralen afremmen. Ten vijfde gaan de G7-landen en de IEA-taskforce zich voorbereiden op potentiële kortetermijnonderbrekingen van de levering van kritieke mineralen.

Lees ook: Drie belangrijke vragen voor de toekomst van grondstoffen en PV

Natuurlijk zijn lang niet alle voorstellen en uitspraken niet even concreet, maar daar zijn dit soort internationale conferenties ook niet voor bedoeld. Zo is er in het Akkoord van Parijs ook alleen een wil vastgelegd om de opwarming van de aarde onder 2 graden Celsius te houden en een inspanning om het tot 1,5 graden Celsius opwarming te beperken.

De waarde van dit soort bijeenkomsten en een document als het vijfpuntenplan zit in de internationale erkenning en inspanning. Zoals de ondertekenaars van het Parijsakkoord gezamenlijk streven naar een stip aan de horizon, zo zullen de G7-landen zich inspannen voor een verantwoorde omgang met kritieke mineralen, zonder dat hun concurrentiepositie hierin een belemmering hoeft te zijn.