Vanaf begin 2023 vragen projectontwikkelaars meerdere grote netaansluitingen aan bij TenneT op stations door heel Nederland. Ook doen ze op elk station meerdere aanvragen voor verschillende spanningsniveaus. De teller is nu opgelopen tot 68 gigawatt. Daarnaast nemen sommige ontwikkelaars zelfs opties op grondlocaties die TenneT zelf nodig heeft om in de toekomst nieuwe stations te bouwen of uit te breiden. Hierdoor ontstaan maatschappelijk zeer onwenselijke situaties.

Hoe komen we eigenlijk in de situatie dat er voor grootschalige batterijen 68 gigawatt aan netcapaciteit is aangevraagd bij TenneT? Rond 2019 wordt netcongestie een fenomeen en is extra of nieuwe netcapaciteit niet langer een gegeven bij een aanvraag.

In het jaar 2022 kon je opeens goed geld verdienen met batterijen vanwege de hoge stroomprijzen en de volatiliteit op de energiemarkten. De businesscase van batterijen kan opeens uit.

Eind 2022 geeft TenneT aan dat het 9 gigawatt aan grootschalige batterijen nodig heeft in 2030. Op dat moment zijn er slechts een paar batterijen van ongeveer 10 megawatt operationeel. “We hebben die batterijen hard nodig”, aldus TenneT. De hoeveelheid bedrijven die begin 2023 starten met de ontwikkeling van grootschalige batterijen neemt daarop enorm toe.

Het is dan onduidelijk waar deze grote batterijen moeten komen. In 2023 publiceert TenneT een kaart met een gewenste verdeling van batterijcapaciteit over de provincies. De onderlinge verschillen zijn groot: waar in de ene provincie 2 gigawatt wordt gevraagd, wordt in de ander maar 200 megawatt gevraagd. TenneT wil batterijen dichtbij hoogspanningsstations waar veel duurzame energie wordt opgewekt. De sector is blij met deze informatie, maar het is nog niet genoeg.

Aanvullende informatie blijft nodig
Het blijft onduidelijk welke stations hoeveel capaciteit hebben, zowel op ruimtelijk vlak als qua transportvermogen. Ook blijft het onduidelijk op welke spanningsniveaus de batterijen wenselijk zijn.

Provincies en gemeenten hebben nog geen ruimtelijk beleid ten aanzien van batterijen. Hierdoor blijft het ook onduidelijk wat ruimtelijk en maatschappelijk de afwegingskaders zijn voor een goede locatie.

Aanvragen stromen binnen
Vanaf begin 2023 vragen ontwikkelaars meerdere grote netaansluitingen aan bij TenneT op stations door heel Nederland. En per station voor meerdere spanningsniveaus. De teller staat nu op 68 gigawatt. Sommige ontwikkelaars nemen zelfs opties op grondlocaties die TenneT zelf nodig heeft voor nieuwe stations of uitbreidingen. Dit is maatschappelijk zeer onwenselijk.

Voor 15.000 euro reserveer je al een aansluiting bij TenneT voor 100 tot 500 megawatt. Veel ontwikkelaars zijn bereid dit bedrag te betalen, en de volgende factuur komt vaak pas jaren later, wanneer TenneT start met het ontwerp van de aansluiting Netbeheerders mogen namelijk alleen gemaakte kosten in rekening brengen.

Na TenneT’s ontwerpfase wordt opdracht gegeven voor de bouw, en dan moet de ontwikkelaar direct garant staan voor vele miljoenen. Slechts een paar batterijprojecten in Nederland zijn al zover, en die nemen alleen zo’n investeringsbesluit als er planologische medewerking is van de gemeente. Voor veel aanvragers komen deze hoge kosten pas in 2026 of later, waardoor zij de komende jaren nog (tegen lage kosten) beslag leggen op netcapaciteit.

Deze situatie is een probleem omdat netbeheerders onnodig worden overbelast, terwijl ze al voor een enorme – en cruciale – opgave staan. Daarbij claimen deze aanvragen netruimte die lang niet allemaal benut gaat worden en hard nodig is voor andere zaken.

Hoe nu verder?
In eerste instantie is het belangrijk dat er snel duidelijkheid komt over welke locaties wel een vergunning kunnen krijgen en welke niet. Goed ruimtelijk beleid laat zich niet snel schrijven, maar haast is geboden. Het Nationaal Plan Energiesysteem en het recent gepubliceerde Programma Energiehoofdstructuur zijn een eerste stap naar ruimtelijk beleid.

En daarna, geef TenneT de mogelijkheid om eerder kosten in rekening te brengen bij een aanvraag en ontwerp van een netaansluiting. Daar ligt een medeverantwoordelijkheid van minister Rob Jetten en de ACM. En je zult zien, handdoekjes verdwijnen als sneeuw voor de zon.

Tot slot, de meest logische plek voor batterijen is bij windparken en zonneparken waarbij de fysieke netaansluiting wordt gedeeld. Daardoor wordt optimaal gebruik gemaakt van infrastructuur en netcapaciteit, en het komt het verdienmodel van de batterij ook nog ten goede.