De ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Economische zaken en Klimaat en Financiën hebben samen met de glastuinbouwsector het Convenant Energietransitie Glastuinbouw 2022-2030 ondertekend. Dit document moet de aanzet geven tot een flinke energiebesparing en verduurzaming van de glastuinbouw zodat deze sector ook in de toekomst nog een renderende businesscase heeft in Nederland.

De glastuinbouw heeft de ambitie om in 2040 klimaatneutraal te zijn en wil in 2030 nog 4,3 tot 4,8 megaton CO2-equivalenten uitstoten. Het definitieve restemissiedoel wordt in het voorjaar van 2023 bepaald, dan zijn ook de laatste maatregelen uitgewerkt.

“Om Nederland klimaatneutraal te maken zijn grote veranderingen nodig in alle economische sectoren. Met dit convenant spreken we concreet af wat de sector gaat doen om klimaatneutraal te worden en hun energiemix te verduurzamen”, aldus Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie.

“De huidige energiecrisis toont aan dat we nóg sneller moeten verduurzamen. De Nederlandse glastuinbouwsector staat wereldwijd bekend om zijn innovatieve karakter. Door deze stappen te zetten richting klimaatneutraliteit, blijft de sector internationaal toonaangevend.”

Het convenant bevat stimulerende maatregelen, zoals subsidies, infrastructuur, gebiedsgerichte aanpak via de Greenports, het programma Kas als Energiebron voor research en development en kennisuitwisseling.

Maar daarnaast komen er ook strengere normeringen zoals verdere beprijzing van CO2-emissie door aanpassing van de energiebelasting, het verbeteren van het CO2-sectorsysteem na 2024 met een individuele prikkel en het verplichten van energiebesparende maatregelen, die binnen vijf jaar kunnen worden terugverdiend.

“Met dit convenant zetten we een stap in het vergroenen van het belastingstelsel. We helpen zo de glastuinbouw aan een duurzamere toekomst. Het gaat om het duurzamer maken van de voor Nederland belangrijke sector”, zegt Marnix van Rij, staatssecretaris van Financiën.

De potentie van zonne-energie in de glastuinbouw
Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Glastuinbouw Nederland gaan vanuit het Programma innovatie, kennisontwikkeling, demonstratie en kennisuitwisseling energiebesparing, duurzame energietoepassingen en efficiënt gebruik van CO2 realiseren.

Maar ook aan de slag met aardwarmte, aquathermie, zonthermie, kaswarmteterugwinning, warmte- en koudeopslag en all-electric concepten voor warmtevoorziening zoals warmtepompen en E-boilers.

Hoewel de kasdaken in de glastuinbouw in principe geschikt zijn voor zonnepanelen, belemmert dit de plantengroei die ook zonlicht nodig heeft. De meeste tuinders leggen hun zonnepanelen daarom in eerste instantie op hun loodsen. Een potentieel interessante oplossing zou zijn om daar PVT-panelen te leggen om ook de zonnewarmte in te kunnen zetten omdat de glastuinbouw ook relatief veel aardgas verbruikt.

Daarnaast wordt er gewerkt aan alternatieve zonnecellen, cellen die geïntegreerd zijn in het kasdak en -installaties. Een Elkas maakt bijvoorbeeld gebruik van golflengtes van het zonlicht die niet gebruikt worden voor plantengroei. Dit deel van het zonlicht wordt geconcentreerd en via PV-collectoren omgezet in elektriciteit en warmte, maar biedt nog weinig perspectief voor de glastuinbouw.

Een Daglichtkas maakt gebruik van overtollig zonlicht en concentreert dit via lenzen op zonnecollectoren voor warmte- of elektriciteitsproductie. Ook heeft dit type kas diffuus isolatieglas en een installatie waarmee de kweker overtollige warmte kan oogsten. Dit systeem kan volgens Technokas circa 50 procent van de warmtebehoefte dekken.

Een andere optie die op dit moment alleen nog in de fruitteelt wordt onderzocht zijn de testconstructies die Sunbiose heeft gebouwd. Sunbiose is een consortium van een aantal wetenschappelijke en commerciële partijen waaronder GroenLeven, de Wageningen University & Research en TNO.

Voorlopig blijft het initiatief zich nog richten op de fruitteelt, maar de “ambitie is om ook voor andere vormen van landbouw een dubbelfunctie te vinden”, zo vertelde Gerjan Wubs, business development manager bij GroenLeven, in een interview met Solar365.

Lees ook: Sunbiose wil niet zomaar dubbel ruimtegebruik, er moet synergie ontstaan tussen teelt en opwek

Het doel van Sunbiose is om verschillende agri-PV-oplossingen te testen en te ontwikkelen. Daarbij wil het consortium verdergaan dan de praktische uitwerking en praktijktesten. Inmiddels zijn er vier testconstructies gebouwd. Een PV-dakbedekking voor zacht fruit, zoals aardbeien, frambozen en rode bessen. Een PV-dakbedekking voor perenbomen. Een beweegbare PV-boog in combinatie met gras, klaver en strokenteelt. En een PV-bouw in combinatie met veldgewassen.

De proefconstructies worden uitgebreid getest. Zo wordt de impact op de vrucht- en gewasgroei (zowel kwantiteit als kwaliteit) bepaald, de impact op bodemkwaliteit, biodiversiteit en het optreden van ziekten.

Om de stroomproductie én de gewasgroei te verhogen, wordt een speciale coating ontwikkeld die Uv-licht omzet in zichtbaar licht. Maar voorlopig is het ook Sunbiose nog niet gelukt om een rendabele PV-constructie te bouwen, zonder dat deze ten koste van de oogst gaat.