Op het stroomnet is steeds meer groene stroom te vinden, maar om die optimaal te kunnen gebruiken moeten we slim omgaan met die energie. Dat kan bijvoorbeeld door middel van Home Energy Management Systemen (HEMS). In Vlaanderen werd al eerder de salderingsregeling afgeschaft en werd een subsidie gegeven voor thuisbatterijen, wat HEMS interessanter maakte.

Toen de terugdraaiende teller – de ‘Vlaamse salderingsregeling – werd afgeschaft kwam daar een subsidie voor thuisbatterijen voor in de plaats. Daarmee werden direct ook HEMS interessant, vertellen Tom Vanagt en Robin Theunis van Innovoltus. Met het wegvallen van de subsidie wordt het verhogen van het eigen verbruik tenslotte belangrijker. Daar kan een thuisbatterij bij helpen, en die komt in de regel samen met slimme sturing.

Vanagt: “Wat wij zien is dat bij het wegvallen van die terugdraaiende teller de interesse in de thuisbatterij is gestegen. En daar komt automatisch een EMS mee, want als je een thuisbatterij hebt, maar je kan hem niet slim aansturen dan doet die zijn werk niet optimaal.”

Nu de salderingsregeling in Nederland per 2027 komt te vervallen, verwacht Vanagt dat ook hier slimme sturing in huishoudens belangrijker zal worden. “We verwachten wel door het afschaffen van die salderingsregeling in Nederland, dat die de interesse in de thuisbatterij laat toenemen en zeker in combinatie met een EMS.”

Het precieze aantal Vlamingen dat gebruik maakt van een HEMS is niet bekend, maar wel is er een duidelijke toename te zien in populariteit van dynamische energiecontracten. Er worden meer contracten met dynamische tarieven aangeboden en het aandeel consumenten wat daar gebruik van maakt neemt toe. Ondertussen heeft 0,4 procent van de Vlamingen een dynamisch energiecontract, eind vorig jaar was dat nog 0,2 procent. Meer dan 5 procent van de Nederlanders heeft al een dynamisch energiecontract.

Dashboard en sturing
Het Vlaamse Innovoltus verkoopt zonnepanelen, thuisbatterijen, laadpalen, maar ook losse EMS-systemen. De filosofie van het bedrijf is save money, save effort, save nature, vertelt Vanagt. Daarmee wordt bedoeld dat de slimme sturing via een HEMS moet zorgen voor een lagere energierekening voor de consument, weinig moeite moet kosten, en moet resulteren in duurzaam gebruik van energie.

Vanagt laat zien hoe dat er voor de consument uit komt te zien. Er wordt real-time weergegeven wat er door zonnepanelen wordt opgewekt, hoeveel van die opgewekte stroom zelf wordt gebruikt en hoeveel er het net op wordt gestuurd. Dat resulteert ook in een percentage zelfverbruik.

Een belangrijk aspect van zo’n HEMS is dat het automatisch wordt aangestuurd. Een consument zou geen moeite hoeven doen om bijvoorbeeld zelf op de juiste momenten bepaalde apparaten aan te zetten. Dat dat eenvoudig en automatisch wordt geregeld  door het HEMS is erg belangrijk volgens Vanagt: “Je plaatst de gebruiker wel in de driver’s seat, maar die hoeft niet aan elke komma en punt te gaan draaien om zijn systeem juist afgesteld te krijgen.”

Verschillen Nederland en België
Vanagt en Theunis verwachten dat ook in Nederland HEMS steeds populairder zullen worden, met name nu de salderingsregeling aan zijn einde komt. Toch zien zijn ook een paar verschillen tussen de situatie in Nederland en Vlaanderen.

Ten eerste de volgorde waarop bepaalde gebeurtenissen plaatsvinden, zegt Theunis. In Vlaanderen waren er na het afschaffen van het salderen nog geen dynamische energietarieven. Deze zijn later wel ingevoerd, wat direct ook HEMS interessanter maakte.

In Nederland is dat andersom: hier hebben we al dynamische energietarieven en zijn we al meer met flexibiliteit bezig vóórdat de salderingsregeling wegvalt. Volgens Theunis en Vanagt is daarmee de drempel voor Nederlanders wat lager om een HEMS aan te schaffen.

Ook zou er een verschil in mindset bestaan tussen Nederlanders en Vlamingen, stelt Vanagt. “Vlamingen zijn over het algemeen meer behoudend dan Nederlanders. Nederlanders nemen wat eerder een risico.” Op gebied van energie zouden Nederlanders daardoor eerder open staan voor bijvoorbeeld een HEMS of thuisbatterij.

Wisselwerking energietarieven en capaciteit
Theunis en Vanagt zien ook mogelijkheden waarbij HEMS kunnen bijdragen aan het verlichten van lokale netcongestie. Vlaamse netbeheerder Fluvius onderzoekt momenteel op welke manier thuisbatterijen ingezet kunnen worden bij het tegengaan van netcongestie, en daar komt ook slimme sturing bij kijken, leggen Theunis en Vanagt uit. 

Theunis verwacht ook dat het bieden van dergelijke flexibiliteit, door bijvoorbeeld te anticiperen op behoeften van de netbeheerders, in de nabije toekomst een belangrijke functie zal zijn van HEMS. “Het zijn energietarieven die zorgen dat we gaan schuiven, het is de capaciteit die gaat zeggen hoeveel we gaan schuiven. De wisselwerking tussen die twee gaat belangrijk zijn.”