Het kabinet heeft een definitief prijsplafond voor gas en stroom voor alle huishoudens en andere kleinverbruikers vastgesteld. Er komt een maximumprijs van 0,40 euro per kilowattuur stroom en 1,45 euro per kubieke meter gas. Deze prijzen gelden tot een maximale energieverbruik van 2.900 kilowattuur elektriciteit en 1.200 kuub gas per jaar.

Vanaf 1 januari 2023 geldt een prijsplafond op energie voor alle huishoudens en andere kleinverbruikers. Voor elektriciteit zal tot 2.900 kilowattuur het maximale tarief van 0,40 euro per kilowattuur gelden. Voor gas gaat tot een verbruik van 1.200 kubieke meter het maximale tarief van 1,45 euro per kuub gelden.

Boven het plafond zullen de tarieven gaan gelden zoals opgenomen in het energiecontract. Voor veel huishoudens betekent dit zij worden overgeleverd aan de torenhoge marktprijzen, omdat per 1 januari ook veel vaste contracten zullen aflopen.

Voor een huishouden met een gemiddeld verbruik (1.200 kubieke meter gas en 2.460 kilowattuur elektriciteit volgens het CBS) levert het prijsplafond in 2023 zo’n 2.500 euro voordeel op stelt het kabinet. Voor het energie-intensieve mkb gaat het kabinet een gerichte compensatieregeling uitwerken.

In de komende tussenperiode van november en december ontvangen huishoudens en andere kleinverbruikers een vaste korting op de energierekening van 190 euro per maand. Ook dit wordt verrekend via de energieleveranciers.

“Dat het plafond voor elektra iets is opgetrokken tegen een lager tarief is vooral een reparatie voor woningen met elektrische verwarming”, stelt Khing Go, manager business en development bij INNAX. Voor Solar365 rekende hij uit wat het effect is van het prijsplafond voor een gemiddeld 4-persoons huishouden volgens Gaslicht.com.

Hun gemiddelde verbruik is 4.500 kilowattuur stroom en 1.700 kubieke meter gas. Wanneer zij een nieuw contract af zouden sluiten bij Vattenfall op het moment van schrijven. De gehanteerde prijzen komen daarmee uit op 0,89 euro per kilowattuur stroom en 4,19 euro per kubieke meter gas.

Met een nieuw contract zonder prijsplafond zou een gemiddeld 4-persoons huishouden uitkomen op 10.925 euro energiekosten per jaar, 910 euro per maand. Dit is berekend met een btw-percentage van 21 procent vanaf 1 januari, nu is dat nog 9 procent. Ook wordt er dus in november en december een vaste korting van 190 euro per maand uitgekeerd.

Met het definitieve plafond komt een gemiddeld 4-persoons huishouden uit op 6.215 euro energiekosten per jaar, 518 euro per maand. Beide berekeningen zijn exclusief de 1.300 euro energiecompensatie voor de laagste inkomens tot 120 procent van het sociaal minimum in 2023.

De energieleveranciers gaan met enorme bedragen schuiven
De energieleveranciers ontvangen een vergoeding voor het energieverbruik dat onder het plafond valt. Doordat deze vergoeding in principe in z’n geheel bij huishoudens terechtkomt kan het kabinet huishoudens ondersteunen zonder dat energieleveranciers zelf in financiële problemen komen door de uitvoering van het plafond.

“Het is belangrijk dat we huishoudens en andere kleinverbruikers nu duidelijkheid kunnen geven over wat het prijsplafond betekent voor hun portemonnee. De leveranciers kunnen nu aan de slag zodat de effecten van het prijsplafond rechtstreeks bij de huishoudens en andere kleinverbruikers terecht komen”, stelt Cora van Nieuwenhuizen, voorzitter van Energie-Nederland.

De totale kosten zijn afhankelijk van de ontwikkeling van de energieprijzen, maar bij een vergelijkbaar niveau schat het kabinet de totale kosten – inclusief de tegemoetkoming in november en december – op zo’n 23,5 miljard euro.

“Dat is veel geld”, zo merkt Leen Paape, hoogleraar corporate governance aan de Nyenrode Business Universiteit, op. “Om u een idee te geven, dat is tweemaal zoveel als het bedrag dat we uitgeven voor Defensie.”

Ook op Europees niveau is 23,5 miljard euro enorm veel geld. “Met 10 miljard euro extra ten opzichte van de kosten van het oorspronkelijke prijsplafond komt Nederland uit op 4,2 procent van bruto binnenlands product”, zo rekent Steven Heshusius, hoofdonderzoeker bij Dutch New Energy Research, voor.

“Duitsland heeft een nog omvangrijker pakket met tegemoetkomingen aangekondigd ter waarde van 200 miljard euro en zit daarmee ruim boven de 5 procent van zijn bruto binnenlands product. Maar daarna geeft Nederland relatief het meeste uit.”

Verduurzaming blijft aantrekkelijk
Met deze invulling blijft volgens het kabinet de prikkel bestaan om energie te besparen en sluit het plafond beter aan bij huishoudens al verduurzamende maatregelen hebben genomen. “We hebben bij de uitwerking van het prijsplafond ook rekening gehouden met huishoudens die verwarmen met een (hybride) warmtepomp of zijn aangesloten op een warmtenet”, aldus Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie.

"Daarom gaat het verbruiksplafond voor elektriciteit omhoog en het tarief omlaag, en komt er een prijsplafond voor warmtenetten. Dankzij de grote inzet van de energieleveranciers kan het prijsplafond al per 1 januari worden ingevoerd."

In eerste instantie introduceerde het kabinet een prijsplafond tot een maximale energieverbruik van 2.400 kilowattuur elektriciteit en 1.200 kuub gas per jaar. Dit zou echter nadelig uitpakken voor huishoudens die verduurzamende maatregelen hebben genomen zoals het installeren van een warmtepomp, daarom is het prijsplafond voor stroom nu verhoogd naar 2.900 kilowattuur.

Op basis van de verbruiksgegevens van 2021 van de zes regionale netbeheerders, concludeerde Zonneplan dat 77 procent van de Nederlandse huishoudens meer elektriciteit verbruikt dan het oorspronkelijk voorgestelde prijsplafond. 65 procent van de huishoudens verbruikt meer gas dan dat prijsplafond.

“Bij het nieuwe plafond zou dit nog maar voor 56 procent van de huishoudens opgaan. Het werkelijke aantal boven het plafond zal mogelijk nog iets lager uitvallen. In de berekening van Zonneplan is er uitgegaan van het standaard jaarverbruik van alle aansluitingen van kleinverbruikers per postcodegebied”, ziet Heshusius.

“Het is maar de vraag of het deel van de aansluitingen dat meer dan 10 kilowattuur per jaar gebruikt, zo'n 6 procent, daadwerkelijk alleen huishoudens betreft.” Zzp’ers, winkels, verenigingen, kleine maatschappelijke organisaties en een deel van het kleine mkb worden immers ook als kleinverbruikers gezien.

Het gasplafond is ongewijzigd gebleven om de prikkel tot gasbesparing te behouden, zo legt Go uit. “Gas is immers het ‘schaarse goed’ en de oorzaak van de hoge energierekening, ook van elektra.”

Ook de maximumprijzen zijn verlaagd. In het oorspronkelijke voorstel zouden huishoudens 0,70 euro per kilowattuur en 1,50 per kubieke meter betalen voor alle energie tot het prijsplafond, dat is nu verlaagd naar respectievelijk 0,40 euro voor stroom en 1,45 voor gas.

De NVDE zegt “blij” te zijn met de aanpassingen. “Het is belangrijk dat de prijsplafonds goed uitpakken voor mensen die verduurzamen, bijvoorbeeld met een elektrische auto. In de eerdere plannen was dat niet het geval maar deze wijziging scheelt een slok op een borrel. Voor veel mensen zal dit nu gunstig uitpakken, zeker als ze ook zonnepanelen hebben.”

Daarbij gaan verduurzamende maatregelen langer mee dan het eenjarige prijsplafond. “Mede dankzij de gunstige ISDE blijft dit dus een aantrekkelijke investering. Voor elektrische rijders is het van groot belang dat het verlaagde belastingtarief voor publiek laden blijft gelden, zeker nu het kabinet doorgaat met de accijnsverlaging voor benzine en diesel”, aldus de vereniging.

“Het is van groot belang dat we niet dweilen met de kraan open en dus ondertussen met volle kracht zorgen dat we minder afhankelijk worden van fossiele energie. Daarvoor zijn structurele oplossingen nodig, zoals snelle energiebesparing en overschakeling op duurzame energie en mobiliteit.”

Ook het energie-intensieve mkb krijgt op korte én lange termijn compensatie
Voor het energie-intensieve mkb gaat het kabinet een gerichte compensatieregeling ontwerpen, omdat zij niet zonder een hoog energieverbruik kunnen opereren. Hiervoor komt het kabinet met de Tegemoetkoming Energiekosten (TEK).

De TEK is gebaseerd op het energieverbruik en de omzet van een ondernemer. De compensatie bestaat dan uit een deel van de kostenstijging dit jaar en in 2023. De vergoeding zal een percentage bedragen van de kostenstijging boven een referentieprijs. Er wordt een tijdelijke maximale vergoeding per bedrijf gehanteerd. De RVO gaat deze regeling uitvoeren.

Om ervoor te zorgen dat deze mkb’ers niet al in 2022 in de problemen raken zet het kabinet erop in om vanaf november al maatregelen gereed te hebben om voor ondernemers (tijdelijk) de bedrijfslasten te verlagen, zodat zij de benodigde liquiditeit houden.

In de Miljoenennota is daarnaast al aangekondigd dat er extra budget wordt vrijgemaakt voor verduurzaming. Voor het mkb introduceert het kabinet binnen twee weken de BMKB-Groen.

Hiermee wordt onder andere het garantiepercentage verhoogd tot effectief 67,5 procent, waardoor het mkb makkelijker krediet kan aantrekken voor verduurzamingsinvesteringen in bedrijfspanden en bedrijfsmiddelen. Daarnaast wijst het kabinet op het feit dat al ongeveer 60 procent van het subsidiebudget van diverse regelingen naar het mkb gaat.