Hoe zorg je ervoor dat zonneparken niet ten koste gaan van het land waarop ze geplaatst zijn en de lokale ecologie? Welke invloed kan goed beheer hebben op de biodiversiteit?

Een team van Wageningen University & Research (WUR) probeert deze vragen in samenwerking met TNO, provincies, NGO’s, Holland Solar en meerdere ontwikkelaars te beantwoorden. Het onderzoek moet leiden tot wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen voor het plaatsen en beheren van zonneparken en een certificaat voor ecologisch verantwoorde zonneparken: het Ecocertified Solar Label.

Ecologisch verantwoorde zonneparken
Een zonnepark op een ecologisch verantwoorde manier aanleggen en beheren. Beschermen van de biodiversiteit. Doelstellingen waar weinigen op tegen zullen zijn, zoveel is duidelijk. Minder duidelijk is hoe dit zou moeten gebeuren. Het project Ecocertified Solar wil hier verandering in brengen met wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke  richtlijnen met behulp van data van een groot aantal zonneparken.

Denk aan praktische vraagstukken zoals hoe groot de afstand tussen zonnepanelen zou moeten zijn. Is bijvoorbeeld meer onderlinge ruimte bevorderlijk voor de biodiversiteit, of kunnen deze beter dicht bij elkaar geplaatst worden met meer ruimte aan de buitenste randen van het park? Ook het effect van de panelen op de gezondheid van de ondergrond moet gemeten worden.  Een van de belangrijkste middelen voor beheer is maaien of grazen. Daar zijn er veel verschillende mogelijkheden voor. Gedeeltelijk maaien of alles maaien? Maaisel laten liggen of verwijderen? Altijd grazen of periodiek?

Een onderlinge vergelijking van verschillende zonneparken moet inzicht bieden. Meer inzicht zou de energietransitie kunnen versnellen, onder andere door minder obstakels en meer duidelijkheid en eensgezindheid bij de aanvraag voor een vergunning.

Hiervoor is voldoende data vereist die geleverd worden door een consortium van TNO, NL Greenlabel en ontwikkelaars van zonneparken zoals Statkraft. De uitvoering wordt vooral gedaan door drie promovendi van de Universiteit van Wageningen. Deze doen separate onderzoeken naar vegetatie, vogels, insecten, bodem en zoogdieren in de zonneparken.

Het project wordt medegefinancierd door acht provincies, Natuur- en Milieufederaties, Rijkswaterstaat en wordt gesubsidieerd vanuit de MOOI-regeling.

Statkraft
Solar365 sprak onder andere met Martijn van der Pouw, business development manager voor Statkraft, een van de aan het project deelnemende projectontwikkelaars. De centrale vraag was welk belang een ontwikkelaar van zonneparken  heeft bij een onderzoek naar biodiversiteit. Is er geen vrees om uitkomsten die het ontwikkelen van zonneparken bemoeilijken? Denk aan bepaalde beperkingen en, of drempels die worden opgeworpen, rekening houdend met de biodiversiteit. 

Van der Pouw: ”Vanuit Statkraft zijn wij een jaar of vier geleden al betrokken bij de eerste onderzoeken van de Universiteit van Wageningen. Daar hebben wij ook uit interesse aan meegedaan om erachter te komen of de biodiversiteit waar je vooraf rekening mee houdt bij het ontwerp van een zonnepark in praktijk ook daadwerkelijk zal ontstaan.

Die onderzoeken waren uitgevoerd bij zo’n twintig zonneparken, maar dat betrof eenmalige metingen over een korte periode. Dat leverde al veel resultaten op, maar was te kort om echt een relatie tussen biodiversiteit van een park en ontwerp en beheer vast te stellen. Dat was aanleiding om het onderzoek groter, breder en voor langere periode op te zetten. Vanuit Statkraft hebben wij reeds gebouwde zonneparken aangewezen die meegenomen mochten worden in dat onderzoek."

Motivatie
Van der Pouw vervolgt: “Wanneer de relatie tussen biodiversiteit en ontwerp en beheer van zonneparken wetenschappelijk is vastgesteld, hoeft daarover niet gediscussieerd te worden. In praktijk zijn er al veel gemeentelijk en provinciale eisen omtrent biodiversiteit en landschappelijke inpassing. De wetenschappelijke basis ontbreekt vaak nog. Discussies en gebrek aan kennis kunnen zorgen voor vertragingen of zelf afwijzingen in het proces van ontwerp en aanvraag van zonneparken.

Dit onderzoek zorgt voor meer informatie en kan helpen in de hele procedure. Gemeenten en provincies die vergunningen moeten beoordelen kunnen straks naar zo’n eco-certified label kijken en weten dan aan welke eisen een aanvraag moet voldoen."

Biodiversiteit een kernwaarde
Van der Pouw: "Biodiversiteit is in ons bedrijf een belangrijk thema. We willen weten dat we op de juiste manier werken en niet simpelweg overal zonneparken bouwen zonder begrip van de impact op de biodiversiteit op langere termijn.

Statkraft is een Noors staatsbedrijf en grootste duurzame energieproducent van Europa die 125 jaar bestaat. Dit jaar krijgt biodiversiteit vanuit het hoger management extra aandacht. Om in al onze ontwikkelingen nog meer rekening te houden met een leefbare wereld. 

Voor zover ik het kan beoordelen, wordt de biodiversiteitswaarde bij zonneparken steeds hoger. Mede door voortschrijdend inzicht bij de vergunningsverleners en groene adviesbureaus. Wij gebruiken zes jaar groene adviesbureaus om ons te helpen bij landschappelijke inpassing en natuur. Hoe houd je bijvoorbeeld rekening met lokale, inheemse soorten? Die bureaus hebben veel kennis, maar de wetenschappelijke basis is nog niet volledig. Daar kunnen we in Nederland nog een grote stap in maken. 

Ieder jaar zullen de tussentijdse resultaten worden gedeeld met de deelnemende partijen zodat we daar niet vier jaar op hoeven te wachten. De meetinstrumenten zijn begin dit jaar geplaatst, ergens 2023 verwachten we de eerste tussentijdse resultaten."