De landelijke waterstofdoelen zijn ambitieus, maar initiatieven om deze doelen te behalen komen nog maar langzaam van de grond. GroenLeven en Alliander bewijzen met SinneWetterstof het tegendeel: een elektrolyser naast het zonnepark in het Friese Oosterwolde. De ligging verklaart gelijk de naam: zonnewaterstof maar dan op zijn Fries. Solar365 sprak Ben Tubben, projectmanager bij Alliander, en Stijn Kromwijk, projectontwikkelaar bij GroenLeven, over SinneWetterstof.

In 2019 vroeg GroenLeven een netaansluiting aan bij Alliander, die deze niet kon leveren omdat niet altijd alle duurzaam opgewekte energie via het elektriciteitsnet kan worden getransporteerd vanwege netcongestie. Opwekinstallaties kunnen in deze gevallen maar een deel produceren of moeten soms geheel afsluiten. In plaats van elkaar voor de rechter te slepen, besloten de twee organisaties om samen te zoeken naar een oplossing, en daar werd SinneWetterstof geboren. “We zagen een mooie kans om samen te onderzoeken wat de mogelijkheden van waterstof zijn”, aldus Kromwijk.  

SinneWetterstof
Initiatiefnemer Alliander ging opzoek naar de rol van waterstofproductie ten behoeve van congestiemanagement. In samenwerking met GroenLeven, ontwikkelaar van hernieuwbare opwek, ontstond het project waarbij een elektrolyser met een capaciteit van 1,4 megawatt werd aangesloten op een bestaand zonnepark. Het project laat de effecten van de relatie tussen zonnestroomproductie en netcongestie op waterstofproductie zien. 

Beide partijen zien de elektrolyser als een leerproject. Er is nog weinig kennis over de businesscase, de operatie, afnamecontracten en mogelijke obstakels van waterstof. Met overheidssubsidies op zak verrichten Alliander en GroenLeven pionierend werk. “Met SinneWetterstof willen we onze hoofdvraag beantwoorden: Hoe kunnen we congestie oplossen met waterstof. Daarnaast ontdekken we de waterstofketen”, aldus Tubben.

Tubben vertelt verder: “Toen we het project startten in 2019 werd er wel over waterstof gesproken, maar er was nog geen markt voor waterstof”. Tubben noemt het “getuigen van lef” dat beide directies op dat punt in hebben durven stappen in een dergelijk project.

De installatie
Alliander is investeerder en eigenaar van de installatie. GroenLeven huurt de installatie, koopt de overige elektriciteit in naast de zonnestroom uit het zonnepark naast de installatie  en verkoopt de groene waterstof Ook verzorgt GroenLeven het onderhoud aan de installatie. De installatie heeft drie hoofdcomponenten: de elektrolyser die elektriciteit omzet naar groene waterstof, de compressor die de waterstof samenperst, en het vulstation die de waterstof opslaat in de tubetrailer. De gehele installatie wordt sinds september vorig jaar getest, en heeft inmiddels al meer dan 1.100 uur gedraaid.

De door Groenleven geproduceerde waterstof wordt geleverd aan OG Clean Fuels, die de waterstof via tubetrailers naar waterstoftankstations vervoert. Hier kunnen vrachtwagens, auto’s en landbouwvoertuigen waterstof tanken om vervolgens weer de weg op te gaan.

Onderzoeksobjecten
Het project is gericht op het uitvoeren van experimenten en kent meer dan vierhonderd doelstellingen, variërend van klein tot groot en van tastbaar tot minder tastbare experimenten. De twee belangrijkste doelstellingen zijn het in kaart brengen van de invulling van een dergelijke installatie ten behoeve van  congestiemanagement en het ontdekken van de waardeketen en toepasbare marktmodellen voor de productie van groene waterstof.

Het idee is dat waterstof geproduceerd wordt op die momenten dat er veel duurzame opwek is. Hierdoor speelt marktwerking een belangrijke rol voor de onderzoeksresultaten. Enerzijds is er een elektriciteitsmarkt waar de energie wordt gekocht om waterstof van te produceren. Anderzijds is er de waterstofmarkt de prijs van waterstof bepaalt.

Kromwijk licht toe: “Stel dat de elektriciteitsprijs relatief laag is en de waterstofprijs heel hoog, dan is het gunstig om waterstof te maken, maar ergens zit het omslagpunt. Tijdens de hoge elektriciteitsprijzen afgelopen winter was het bijvoorbeeld ongunstig om waterstof te produceren, Het is dan interessanter om de zonne-energie aan het elektriciteitsnet te leveren. Wanneer de energieprijs onder een bepaald niveau daalt dan wordt de elektrolyser aangezet. Ons productie model rekent voortdurend door waar dit omslag punt ligt.”

Momenteel zit de installatie in de eindfase van de opleveringstesten. “Over ongeveer twee maanden komen de resultaten van langdurige testen naar buiten, dan wordt de sleutel volledig overgedragen aan GroenLeven. Vanaf dit moment kan er écht waterstof worden gemaakt en begint het echte leren”, aldus Tubben.

Opschaling
Vooral in de industrie is er grote vraag naar groene waterstof. Een installatie van 1,4 megawatt is echter onvoldoende om de industrie van waterstof te voorzien. In de toekomst kan dit echter wel een mogelijkheid bieden volgens Kromwijk. Vooral als industrieën ver weg liggen van het Waterstof Netwerk Nederland (waterstofbackbone) van Gasunie, kunnen dit soort initiatieven lokaal een oplossing bieden. “Het is dan wel de vraag waar je de energie vandaan haalt, en of de installatie in het lokale energiesysteem past. Dat is de puzzel die we moeten leggen komende tijd, samen met de industrieën”, aldus Kromwijk.

Rennen
Volgens Tubben is het project, ondanks dat het nog in de kinderschoenen staat, nu al een succes te noemen: “Het project jaagt het waterstof denken aan, en er wordt perspectief geboden. Op de lange termijn verwacht ik dat het een lokale waterstofbehoefte kan invullen.”

Ook zien beide partijen de noodzaak van het project. Tubben: “Vanuit de overheid wordt waterstof veel gestimuleerd, het doel is 8 gigawatt opgesteld productievermogen in 2030. Om dat doel te bereiken moeten we nu al gaan rennen, maar het is nog onduidelijk welke richting op.”