Wat kan je verkopen op de day-ahead stroommarkt (APX), als voor niets de zon opgaat? Het is een vraag waar we ons over moeten buigen naarmate het aandeel zonnestroom verder toeneemt in ons land. Een jaar geleden was er nog geen vuiltje aan de lucht op de APX. Slechts enkele keren gebeurde het dat de stroomprijs een uurtje negatief werd. Dit veranderde in maart 2020; record-opwek van zonnepanelen ging steeds vaker gepaard met negatieve prijzen. Over heel 2020 waren er uiteindelijk 96 uren met negatieve prijzen waarvan 42 uren in een reeks van 6 uur of langer. Dit laatste is van belang omdat er in deze periodes geen subsidie meer wordt uitgekeerd voor zonnestroomprojecten boven 500kWp.

Met de regeling van 6 uur negatieve prijzen wil je partijen stimuleren geen stroom te produceren in deze periodes. Om tegemoet te komen aan de regeling, is het mogelijk om bij het inbieden op de day ahead (APX) een algoritme te gebruiken die opgewekte stroom niet aanbiedt als de prijzen 6 uur negatief zijn. Het ontwikkelen van zo’n algoritme is niet eenvoudig en kleine producenten zullen dit lastig kunnen bewerkstelligen. De kleinere zonnestroomproducenten zijn dus snel genoodzaakt de volle productie aan te bieden op de day-ahead markt en dus naast het verlies van subsidie ook nog eens te moeten betalen voor hun geleverde stroom.

Het zou kunnen dat Covid-19 de hoofdreden is van deze negatieve prijzen. Toch zagen we ook dat de negatieve uren vooral op zonnige dagen plaatsvond, waarbij de elektriciteitsvraag niet drastisch lager lag dan het jaar ervoor. Het is dus niet geheel onwaarschijnlijk dat deze uren de komende jaren verder oplopen door de grote toename in zonnestroom.

Er is op dit moment nog 11 GW aan SDE+ zonprojecten in ontwikkeling. Ter vergelijking: er is nu 10 GW totaal geïnstalleerd in Nederland. Daarnaast blijft een grote toename in flexibele vraagsturing om in te spelen op het zonnestroomaanbod in piek momenten uit. Als dit zo blijft moeten we ons opmaken voor toenemende periodes in het jaar waarin: 1. zonnestroom vaker onbruikbaar wordt, 2. zonnestroomprijzen dalen, 3. de overheidssubsidie stijgt per project want hun SDE+ bijdrage stijgt bij lage stroomprijzen, 4. een zonnepark minder opbrengt dan verwacht, en 5. netbeheerders zich blauw betalen aan het versterken van het elektriciteitsnet en het balanceren ervan.

Nu de winterkou verdwijnt als sneeuw voor de zon, brengen de aanstaande verkiezingen dit voorjaar de mogelijkheid mee om de energietransitie verder tot bloei te brengen. Een belangrijke uitdaging ligt hierbij in het vinden van oplossingen die helpen piekproductie uit zon op te vangen via opslag en flexibele vraagsturing. Als dit lukt maken we een belangrijke stap richting een echt duurzaam energiesysteem.